Morgunblaðið - 23.12.1995, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTI
LAUGARDAGUR 23. DESEMBER 1995 13
Vaxtaþróunin hér á landi þvert á vaxtaþróun erlendis
Dregur úr fjárfestíngum
og þar með hagvexti
VEXTIR hafa hækkað nokkuð hér
á landi það sem af er þessu ári en
sú þróun er þvert á það sem gerst
hefur víða erlendis. Vextir á 3-5 ára
spariskírteinum ríkissjóðs hafa
hækkað um 0,7% frá því í ársbyijun
en á sama tíma hafa LIBOR vextir
til sex mánaða á lánum í bandarísk-
um dollurum lækkað um 1,1%. Rétt
er þó að taka fram að þessir vextir
gefa einungis vísbendingu um vaxta-
þróun en eru ekki sambærilegir hvað
varðar vaxtamun. í fréttabréfi VSÍ,
, Af vettvangi, er hátt vaxtastig hér
á landi gagnrýnt og sagt endur-
spegla of aðhaldssama stefnu Seðla-
bankans í peningamálum.
Birgir ísleifur Gunnarsson, Seðla-
bankastjóri, sagði fyrr í þessari viku
í tengslum við vaxtalækkanirnar
erlendis að forsendur væru ekki þær
sömu hér á landi. Ýmislegt bendi til
þenslu og óróa á markaðnum og því
sé ekki rétt að lækka vexti að svo
stöddu.
í fréttabréfi VSÍ eru þessi rök
hins vegar dregin í efa því enn sé
slaki í efnahagslífinu og engin merki
VSÍ rekur hátt
vaxtastig m.a.
til stefnu
Seðlabankans
sé að finna um þenslu á vinnumark-
aði. Greinarhöfundur bendir á að
raunvextir á 5 ára spariskírteinum
séu u.þ.b. 3-5% hærri en annars
staðar á Norðurlöndunum, en vextir
af öðrum tegundum verðbréfa taki
mið af vöxtum á spariskírteinum.
„Þetta háa vaxtastig, sem m.a.
Ojegi rekja til stefnu Seðlabankans,
hafi leitt til þess að fjárfestingar hér
á iandi hafí dregist saman ár frá
ári,“ segir í fréttabréfínu. „Vaxta-
breytingar sem hagstjómartæki hafí
áhrif til lengri tíma litið, og þá fyrst
og fremst á fjárfestingar og þar með
hagvöxt. Því séu slíkar breytingar
óhentugar til þess að mæta skamm-
tímasveiflum."
Greinarhöfundur segir það vera
verðugt viðfangsefni fyrir stjómvöld
að gera sjálfum sér og öðrum grein
fyrir því hver stefna þeirra sé í
vaxtamálum og hvaða áhrifum fín-
stillingaraðgerðum þeirra sé ætlað
að hafa. Meginviðfangsefni þeirra
hljóti að vera að lækka vaxtastigið
því íslensk fyrirtæki geti ekki búið
við hærra vaxtastig hér á landi en
í umheiminum til langframa án þess
að það bitni harkalega á lífskjömn-
um í landinu.
Vaxtalækkun
framundan?
Fyrr í vetur var því spáð að vext-
ir myndu fara lækkandi á næstu
missemm. I október og nóvember
lækkuðu vextir nokkuð en hækkuðu
síðan á ný í desember eins og sjá má
í töflunni. í Kauphallarvísi Lands-
bréfa er hins vegar reiknað með því
að fjárfestar muni halla sér að verð-
tryggða markaðnum í auknum mæli
á næstu vikum og mánuðum og því
sé allt eins líklegt að þessar hækkan-
ir muni ganga til baka að hluta eða
öllu leyti.
Spá um efnahagshorfur á Vesturlöndum á næsta ári
Góðarhorfur vestra en
hægur vöxtur í Evrópu
París. Reuter. ^
HORFUR í efnahagsmálum virðast
bteztar í Bandaríkjunum á næsta ári
að sögn hagfræðinga, en þeir spá
hægum vexti í Evrópu og miklu at-
vinnuleysi sem fyrr.
Líkur eru á hagvexti án verðbólgu
í Bandaríkjunum fimmta árið í röð
Og má það heita merkilegt. í Japan
virðist smám saman draga úr sam-
drætti, meðal annars vegna lækkun-
ar á gengi jens eftir stórfellda hækk-
urí, sem leiddi til hækkaðs verðs á
japönskum útflutningi fyrr á árinu.
í Evrópu hefur hagvöxtur ekki
verið nógu mikill til að draga úr
atvinnuleysi, en mikill uppgangur
hefur verið á Asíu-Kyrrahafssvæð-
inu og endi var bundinn á efnahags-
hrunið í Mexíkó.
Góðar heildarhorfur
Að öllu samanlögðu má segja að
í heild séu horfur í heimsbúskapnum
sæmilega góðar. Búast má við stöð-
ugum hagvexti, en það hægum að
ekki þurfi aftur að koma til verð-
bólgu og samdráttar.
„Þensla er hæg og treg víðast
hvar í heiminum," segir Allen Sinai,
aðalhagfræðingur Lehman Brothers
í New York. „Um leið er lítil eða
minnkandi verðbólga og vextir hafa
tilhneigingu til að lækka. Þetta
tvennt ætti að stuðla að auknum
umsvifum í heiminum“.
Gert er ráð fyrir að hagvöxtur í
aðildarlöndum OECD verði 2,6% á
næsta ári, 2,8% 1997 miðað við 2,4%
1995.
Flestir telja að Bandaríkin hafí
náð „mjúkri lendingu" í efnahags-
málum eftir uppgangsár, sem hófust
þegar bati gerði vart við sig 1991.
Efnahagurinn hefur hægt svo mikið
á sér að verðbólgu er haldið í skefj-
um og nokkur fleiri uppgangsár virð-
ast fyrirsjánleg.
„Mjúk lending" vestra
Ástandið vestanhafs er merkilegt
vegna þess sem gerðist í byijun árs-
ins, þegar efnahagshrun varð í Mex-
íkó og dollar lækkaði um tæplega
13% gegn marki og um 20% gegn
jeni. Verðbólguhætta blasti við og
hagvöxtur í heiminum komst í
hættu, en síðan hafa átt sér stað
„skipuleg umskipti", og iðnríkin vilja
að þeirri þróun verði haldið áfram.
í Japan hafa lækkun jensins á
síðari árshelmingi og miklar vaxta-
lækkanir stemmt stigu við verð-
hjöðnun, sem er smám saman á
undanhaldi. Hagfræðingar segja að
vegna bankagjaldþrota fyrr á árinu
geti hrun á þessu sviði í Japan leitt
til samdráttar í heiminum og bundið
enda á fjárfestingar Japana erlendis.
En bent er á að ástandið í þessum
geira sé ekki ekki eins alvarlegt og
fyrir hálfu ári.
Dekkra útlit í Evrópu
Horfurnar eru dekkstar í Evrópu,
þar sem dregið hefur mjög úr vexti
í Þýzkalandi. Halli á ríkisfjárlögum
er vandamál í Evrópulöndum og
vaxtalækkanir eru nauðsynlegar til
að hleypa lífí í efnahag þeirra.
„Evrópa á við hræðileg vandamál
að stríða," segir Christopher Potts,
yfirhagfræðingur Cheuvreaux de
Virieu í Frakklandi. „Frakkland og
Þýzkaland ramba á barmi samdrátt-
ar. Á sama tíma og stöðnun ríkir í
efnahagsmálum er við mjög mikið
atvinnuleysi að etja.“
Aðrir eru ekki eins svartsýnir.
Þeir benda þó á að batinn hafi gert
síðar vart við sig í Evrópu en í
Bandaríkjunum eftir mesta samdrátt
frá stríðslokum og að horfur séu á
að batanum ljúki fyrr í Evrópu, eink-
um Þýzkalandi og Frakklandi. Þar
við bætist mikið atvinnuleysi, sem
OECD telur að verði yfír 10% til
ársloka 1997, og áhrif þess á hag-
vöxtinn.
Sameiginlegri mynt frestað?
Hægari vöxtur mun líklega tor-
velda ESB-löndum að lækka fjár-
lagahalla til að þau verði gjaldgeng
í sameiginlegu myntbandalagi.
Óháðir hagfræðingar telja að ESB
verði að fresta fyrirætlunum um
sameiginlegan gjaldmiðil, ef hag-
vöxtur verður ekki meiri, þótt leið-
togar sambandsins hafí nýlega ítrek-
að stuðning við að „evró“-mynt verði
tekin upp 1. janúar 1999.
Lítill tími er til stefnu og alls stað-
ar reynt að draga úr fjárlagahalla.
Á sama tíma fer þjóðfélagsólga vax-
andi og harðar vinnudeilur í Frakk-
landi eru skýrasta dæmi þess. „Við
meiriháttar félagsleg og pólitísk
vandamál verður að stríða í heims-
hlutanum, ef enginn hagvöxtur á sér
stað,“ segir Potts.
UMBÚÐASAMKEPPNI Samtaka
iðnaðarins 1996 er hafin. Þetta er
í annað sinn sem keppt er um silf-
urskelina, tákn samkeppninnar,
en keppnin var síðast haldin árið
1993 og var silfurskelin þá veitt
fyrir hönnun og framleiðslu um-
búða utan um Camembert-ost.
Samkeppnin er samstarfssverk-
efni Samtaka iðnaðarins og Hönn-
unarstöðvarinnar, en einnig koma
íslenski markaðsklúbburinn
(ÍMARK) og Samband íslenskra
auglýsingastofa (SÍA) að keppn-
inni. Samkeppnin er opin fyrir
allar gerðir umbúða, jafnt flutn-
Umbúða-
samkeppni
1996
ingaumbúðir sem og sýninga- og
neytendaumbúðir. Aðeins koma
þó til greina umbúðir sem hannað-
ar eru og framleiddar á íslandi.
Þá verða umbúðirnar að hafa
komið á markað frá því að síðasta
keppni var haldin og í síðasta lagi
áður en umsóknarfresturinn renn-
ur út.
í fréttatilkynningu Samtaka
iðnaðarins er vakin athygli á því
að skilafrestur í samkeppnina hef-
ur verið framlengdur til 4. janúar
1996. Dagana 19.-21. janúar verð-
ur haldin sýning í Perlunni á
umbúðum sem dómnefnd valdi úr
innsendum umbúðum og fer verð-
launaafhending fram í tengslum
við sýninguna. Þátttökueyðublöð
með reglum samkeppninnar fást
á skrifstofu Samtaka iðnaðarins,
Hallveigarstíg 1, Reylyavík.
Vaxtaþróun 1995
§
Þjóðhagsstofnun
Afkoma fyr-
irtækja betri
HAGNAÐUR af rekstri þeirra ís-
lenskra fyrirtækja sem Þjóðhags-
stofnun hefur tekið saman ársreikn-
inga fyrir varð 3,8% sem hlutfall af
tekjum á árinu 1994. Þetta er betri
afkoma en á árinu 1993, en þá kom
rekstur þessara sömu fýrirtækja út
á sléttu.
Þetta kemur fram í riti- Þjóðhags-
stofnunar, „Ársreikningar fyrirtækja
1993-1994“, sem nú er komið út.
Miklu munar um lægri fjármagns-
kostnað, en hann lækkaði úr 5,1% í
3% sem hlutfall af tekjum á milli ára.
Minni kaup á erlendum verðbréfum í ár
Nær 40% sam-
dráttur milli ára
KAUP íslendinga á verðbréfum
sem gefín eru út erlendis hafa dreg-
ist verulega saman á þessu ári.
Þannig námu kaup á verðbréfum
erlendis um 4,9 milljörðum króna
fyrstu tíu mánuði ársins, en á sama
tíma í fyrra námu þessi kaup 8
milljörðum. Þetta er um 39% sam-
dráttur milli ára.
Hrein kaup á slíkum bréfum, þ.e.
kaup að frádreginni sölu, námu ein-
ungis 2,3 milljörðum á fýrstu tíu
mánuðunum en voru 6,8 milljarðar
í fyrra.
I nýútkomnu desemberhefti
Hagtalna mánaðarins er bent á að
ástæður þessa samdráttar séu
eflaust margvíslegar. „í fyrsta lagi
má nefna að vextir hér á landi hafa
í ár verið hærri í samanburði við
erlenda en í fyrra. í öðru lagi var
árið 1994 hið fyrsta þegar fullt
frelsi var til kaupa á erlendum lang-
tímabréfum, og því um eins konar
nýjabrum að ræða.
í þriðja lagi olli lækkun Banda-
ríkjadals frá fyrstu mánuðum ársins
1994 til miðs þessa árs því að
gengistap varð á kröfum í Banda-
ríkjadal sem bitnaði á mörgum þeim
aðilum sem notuðu nýfengið frelsi
til að kaupa skuldabréf í dölum i
byijun árs 1994. Til viðbótar kom
hækkun markaðsvaxta í dölum á
síðasta ári sem leiddi til verðlækk-
unar á skuldabréfum. Þessir aðilar
hafa líklega farið hægar í sakimar
á þessu ári.“
lypip áramót
-oy nýtið flýtifyrninguna íynir þetta og næstu 2 án
II sölu SCANIA112 árgerð 1088
Ekinn u.þ.b. 400.000 kin. þar al u.þ.b. 00.000 á vél.
Ný dekk, nýlega sprautaduF o.fl.
Vepð 3.850.000+vsk (án kassa).
Ath. elnnig tánnlegur með kassanum. Góður híll u. í flskflutninga.
CAT traktorsgröíun til sölu:
438 árgerð '89 vst. ca. 8000
Verð 2.100.000+vsk.
438 ároerð '90 vst. ca. 6300
e
HEKLA
Verð 2.400.000+vsk. VÉLADEILD
Laugavegi 170-174,
sími 569 5730, fax 569 5788.