Morgunblaðið - 23.12.1995, Blaðsíða 14

14 LAUGARDAGUR 23. DESEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
ÚRVERINU
FRÉTTIR: EVRÓPA
Þús.
tonrv
600
500
400
300
200
100
Þorskafíi á íslandsmiðum
árin 1905-1995
../.
/
/ .
Ísland
Útlönd
1405-9 1910-19 /1920-29 1930-39" 1940-49 1950-59 1960-69, 1970-79 1980-89 1990-95
, x \ / \ Heirrjild: Fiskifélag íslands
Veiðistofninn úr 3 milljónum tonna 1933 í 6-700 þúsund
Þorskafli ekki verið
minni í rúm 50 ár
ÞEGAR ljtið er yfir sögu þorsk-
veiða á Islandsmiðum á árunum
1905 til 1995 má sjá að mesti afli
fékkst á fjórða og sjötta áratugn-
um. Á 25 ára tímabili frá 1950 til
1975 má sjá að erlend fiskiskip
veiða að jafnaði um 175 þúsund
tonn af þorski á ári, en það er
meira en áætlað er að heildar-
þorskafli verði á þessu ári.
Það er einnig athyglisvert að
meðalafli frá 1950 til 1990 er rétt
rúm 400 þúsund tonn, en ef tekin
eru síðastliðin fimm ár má sjá að
meðalafli er rúm 200 þúsund tonn.
EINI D)ÚPSTEIKINGARPOTTURINN
MEÐ HALLANDI SNÚNINGSKÖRFU:
* Olíunotkun aðeins 1,2 Itr. í
stað 2,5 Itr. í venjul. pottum.
* Styttri steikingartími, jafnari
steiking og 50% orkusparnaður.
* Einangrað ytrabyrði og
sjálfhreinsihúðað innrabyrði.
* Gluggi á loki og 20 mín.
tímarofi með hringingu.
FALLEGUR FYRIRFERÐARIÍTILL FLJÓTUR.
Verð aðeins frá kr. 7.990,-
til kr. 13.990,- (sjá mynd).
/?onix
HÁTÚNI6A REYKJAVÍK SÍMI 552 4420
„Alþjóða hafrannsóknaráðið
byrjaði að safna aflatölum hér við
land árið 1905 og þá var aflinn tæp
100 þúsund tonn á íslandsmiðum,"
segir Sigfús Schopka, fiskifræð-
ingur hjá Hafrannsóknastofnun-
inni. Afli fer svo vaxandi og er
kominn upp í tæp 200 þúsund tonn
þegar fyrri heimsstyrjöldin skellur
á. Þá hverfa útlendingar af miðun-
um að mestu leyti og dregur aftur
úr afla.
Útlendingar fengu helming
aflans á íslandsmiðum
Strax að loknu fyrra stríði sækja
útlendingar aftur á Íslandsmið og
árið 1919 er afli útlendinga orðinn
jafn hár afla íslendinga. Hann fer
svo ört vaxandi á næstu árum og
skiptist nokkurn veginn til helm-
inga á milli íslendinga annars veg-
ar og erlendra þjóða hinsvegar.
„Þessi mikli afli stafar af mik-
illi sókn á þessum árum og auk
þess var ástand stofnsins gott,“
segir Sigfús. „Á árunum eftir 1930
gekk mikið af þorski af Græn-
landsmiðum yfír á íslandsmið og
aflinn komst í hámark árið 1933
eða 518 þúsund tonn ef miðað er
við súluritið."
Þrátt fyrir að ekki dragi úr sókn-
inni fór afli svo aftur minnkandi
og er árið 1938 kominn niður í 300
þúsund tonn. „Þetta stafar bæði
af lélegri nýliðun og jafnvel of
harðri sókn,“ segir Sigfús.
Afli langt umfram
veiðiráðgjöf
Þegar útlendingar hurfu af mið-
unum í byrjun seinni heimsstytj-
aldarinnar árið 1939 dró verulega
úr sókninni. Stofninn ___________
fékk umtalsverða friðun
og afli íslendinga fór
vaxandi á þessum árum.
Strax að lokinni heims-
styijöld fóru útlendingar ™"
aftur að leita á íslandsmið og afli
fór vaxandi ár frá ári uns hann
náði öðru hámarki árið 1954 eða
550 þúsund tonnum. „Þennan
mikla afla má að hluta til rekja til
þess að þorskur gekk í miklum
mæli af Grænlandsmiðum til
hrygningar hér við iand.“ segir
Sigfús.
„Þrátt fyrir vaxandi sókn dró
stöðugt úr afla næstu árin með
sveiflum þó, vegna breytinga í
sókn, breytinga á styrk árganga í
stofninum og/eða vegna gangna á
fisk af Grænlandsmiðum. Það var
ekki fyrr en Islendingar færðu
landhelgi sina út í 200 mílur árið
1976 sem dregur fyrst verulega
úr sókninni, vegna þess að útlend-
ingar hverfa að mestu af miðun-
um.“
Það stóð þó ekki lengi þar sem
íslendingar fylltu fljótlega í skarð-
ið með nýjum skuttogurum og
a,ukinni veiðitækni. Fyrst fór aflinn
vaxandi og komst upp í 470 þús-
und tonn árið 1981, en hrapaði svo
niður í 300 þúsund tonn árið 1983.
„Þá var komið á kvótakerfi og þar
sem tveir þpkkalegir árgangar
voru að koma inn í veiðistofninn
fór aflinn vaxandi næstu ár og
komst í 390 þúsund tonn árið
1988,“ segir Sigfús.
„Á þessum árum var afli langt
umfram veiðiráðgjöf og þegar
þessara tveggja árganga naut ekki
lengur við og lakir árgangar komu
inn í veiðistofninn minnkaði hann
ár frá ári. Þetta hefur leitt til þess
að takmarka hefur þurft veiðarnar
meira og meira til þess að byggja
stofninn upp á ný.“
Mestur afli 1933
Sigfús segir að árið 1946 hafi
sambandið milli slægðs og óslægðs
fisks verið endurskoðað. „Ef sami
stuðull og notast er við í dag er
notaður á fyrri hluta aldarinnar
kemur í ljós að raunverulegur afli
hefur verið 3 til 4 prósentum hærri
en súluritið gefur til kynna.
Þannig að rauríverulega fékkst
mesti afli sem fengist hefur á ís-
landsmiðum árið 1933. Þegar ég
__________________ skoðaði óbirt gögn í
Aflinn í raun Bretlandi um afla Breta
3 til 4 prósent- hfr Jið ,andJ.kom ! í*
limh»rri að fiskgengdin var svo
mikil á þessum árum að
........ á Selvogsbanka einum
veiddu Bretar 40 þúsund tonn af
þorski í aprílmánuði árið 1933.“
Sigfús heldur áfram: „Ég bak-
reiknaði stærð þorskstofnsins eins
langt og kerfisbundin gagnasöfnun
leyfði og þá kom í ljós að á árunum
um 1930 var veiðistofnstærðin um
3 milljónir tonna. Á árunum 1953
til 1955 er stofninn á bilinu 2 til
2‘Á milljón tonn, en nú er áætlað
að stofnstærðin sé um 6-700 þús-
und tonn.“
Fjórtán tíma átakafundur
sjávarútvegsráðherra ESB
Niðurskurður á
veiðiheimildum
mildaður nokkuð
Brussel. Reuter.
SJÁVARÚTVEGSRÁÐHERRAR
aðildarríkja Evrópusambandsins
luku í gærmorgun fjórtán klukku-
stunda löngum næturfundi um
ákvörðun kvóta næsta árs. Ráð-
herrarnir létu undan þrýstingi frá
sjávarútveginum og ákváðu að
milda nokkuð niðurskurð á veiði-
heimildum frá því sem gert var ráð
fyrir í tillögum framkvæmda-
stjórnar ESB.
„Við höfum náð jafnvægi á milli
sæmilega ábyrgra veiða og félags-
og efnahagslegra hagsmuna,“
sagði Luis Atienza, landbúnaðar-
og sjávarútvegsráðherra Spánar,
eftir fundinn.
Emma Bonino, sem fer með
sjávarútvegsmál í framkvæmda-
stjórninni, sagði hins vegar að hún
hefði viljað sjá djarfari aðgerðir til
að vernda fiskstofna. „Málamiðl-
unin varðandi verndaraðgerðir var
ekki fullnægjandi," sagði Bonino.
„Við verðum að beina athyglinni í
auknum mæli að fiskstofnunum
og vernd þeirra, ef við ætlum að
stuðla að sjálfbærum veiðum í
framtíðinni."
Baldry „vann“ 50.000
tonn af þorski
Tony Baldry, sjávarútvegsráð-
herra Bretlands, státaði af því eft-
ir fundinn að hafa „unnið“ 50.000
tonn af þorski til baka af fram-
kvæmdastjórninni. Talið er að sá
afli skili brezkum sjávarútvegi um
þremur milljörðum króna í tekjur.
Baldry sagði að þetta næmi 10%
umfram tillögur framkvæmda-
stjómarinnar og myndi koma fiski-
mönnum um allt Bretland til góða.
Hann sagði að Bretar hefðu jafn-
framt fengið umfram það, sem
framkvæmdastjórnin lagði til,
12.700 tonn af síld, 6.100 tonn af
skarkola, 4.700 tonn af lýsingi og
345 tonn af sólflúru.
Heildarskarkolakvótinn í Norð-
ursjó var þó skorinn niður í 78.000
tonn, úr 115.000 tonnum á þessu
ári. Framkvæmdastjórnin hafði
lagt til að kvótinn yrði ekki nema
61.000 tonn.
Samningar við önnur
ríki staðfestir
Sjávarútvegsráðherrarnir , stað-
festu á fundi sínum fiskveiðiSamn-
inga við níu lönd utan sambandsins
og skiptu kvóta ESB í lögsögu við-
komandi landa á milli aðildarríkj-
anna. Um er að ræða samninga
við ísland, Noreg, Færeyjar, Græn-
land, Eistland, Lettland, Pólland
og Guyana (í Suður-Ameríku).
Ráðherraráðið ákvað jafnframt
grálúðukvóta á úthafsmiðunum
utan lögsögu Kanada, í samræmi
við samkomulag NAFO frá í
september. Spánn lét Þýzkalandi
eftir 218 tonn af kvóta sínum og
hefur þá 7.398 tonna kvóta. Þýzka-
land hefur alls 550 tonn. I hlut
Portúgals komu 3.122 tonn. Port-
úgalski ráðherrann greiddi at-
kvæði gegn kvótaskiptingunni, þar
sem hann taldi land sitt fá of lítinn
kvóta miðað við veiðireynslu sein-
ustu ára.
Sjávarútvegsráðherrarnir sam-
þykktu að setja eftirlitsmenn um
borð í skip á NAFO-svæðinu,
styrkja eftirlit og efla verndarað-
gerðir.
Frakkar
skammaðir
vegna
víntolla
Brussel. Reuter.
FRAMKVÆMDASTJÓRNIN
hefur sent svokallað rökstutt
álit til franskra sljórnvalda
vegna innflutningstolla þar í
landi á sterk sætvín („vins natu-
rellement doux ou liquoreux“).
Náttúrulegt áfengismagn
þessara vína er á milli 15% og
18% og telur framkvæmda-
stjórnin því að tolla eigi þessi
vín líkt og venjuleg borðvín en
ekki sem aðra afurð líkt og
Frakkar gera. Er vísað til til-
skipunar 92/83/EEC um sam-
ræmingu tolla á áfengi í því
sambandi og málið rökstutt með
því að ekki sé um styrkt vín að
ræða.
Framkvæmdastjórnin telur
frönsku Iögin ekki samræmast
tilskipuninni. í fyrsta lagi sé
gerður greinarmunur á þurrum
og sætum vínum sem.ekki á að
skipta máli upp á tolla. í öðru
lagi er gerður greinarmunur á
því hvort vínið sé frá Frakk-
landi eða öðru aðildarríki Evr-
ópusambandsins. Þetta telur
framkvæmdastjórnin ekki ein-
ungis stangast á við tilskipunina
heldur einnig grein 95 í Rómar-
sáttmálanum.
Ef ekki berst fullnægjandi
svar frá frönskum sljórnvöldum
innan tveggja mánaða má gera
ráð fyrir að málið verði sent
áfram til Evrópudómstólsins í
Lúxemborg.