Þjóðviljinn - 01.04.1979, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 1. aprfl 1979
UÚÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
Ltgefandi: Otgáfufélag ÞjóBviljans
Kramkvæmdastjóri: EiBur Bergmann
Kitstjórar: Arni Bergmann, Einar Kar! Haraldsson.
Fréttastjóri: Vilborg HarBardóttir
Rekstrarstjóri: Olfar ÞormóBsson
Auglýsingastjóri: Rúnar SkarphéBinsson
AfgreiBslustjóri: Fiiip W. Franksson
BlaBamenn: AlfheiBur fngadóttir, Einar örn Stefánsson, GuBjón
FriBriksson, Ingibjörg Haraldsdóttir, Ingólfur Margeirsson, Magnús
H. Glslason, Sigurdór Sigurdórsson. Erlendar fréttir: Halldór GuB-
mundsson. lþróttafréttamaBur: Ingólfur Hannesson. ÞingfréttamaB-
ur: SigurBur G. Tómassðn.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Leifur Rögnvaldsson.
Otlit og hönnun: GuBjón Sveinbjörnsson, Sævar GuBbjörnsson.
Ilandrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Ellas Mar.
SafnvörBur: Eyjólfur Arnason
Auglýsingar: SigrfBur Hanna Sigurbjörnsdóttir, Þorgeir Olafsson.
Skrifstofa: GuBrún GúBvarBardóttir, Jón Asgeir SigurBsson.
AfgreiBsla:GúBmundur Steinsson, Hermann P. Jónasson, Kristln Pét-
ursdóttir.
Sfmavarsla: Olöf Halldórsdóttir, SigriBur Kristjánsdóttir.
Bflstjóri: Sigrún BárBardóttir
Húsmófiir: Jóna SigurBardóttir
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Otkeyrsla: Sölvi Magnússon, Rafn GuBmundsson.
Ritstjórn. afgreifisla og auglýsingar: Slfiumúla 6, Reykjavlk, sfmi g 13 33.
Prentun: Blafiaprent hf.
Raforkuverð og
þjóðarhagsmunir
• Eins og menn hafa orðið varir við hef ur Birgir isleif ur
Gunnarsson, f yrrum borgarstjóri, látið gamminn geisa á
síðum Morgunblaðsins út af því, að fulltrúar Reykjavík-
urborgar munu ræða við ríkið og Akureyrarbæ um skipu-
lag raforkumála. En eins og kunnugt er er það eitt af
stenfumálum ríkisstjórnarinnar að koma á fót einu
landsfyrirtæki, sem annist megin raforkuframleiðslu og
raf orkuf lutning um landið eftir aðalstof nlínum. Þetta sé
gerttil að tryggja öllum landsmönnum næga og örugga
raforku á sambærilegu verði.
• Birgir Isleifur og félagar hans í borgarstjórn hafa
túlkað þessi áform sem meiriháttar yfirgang í garð
Reykvíkinga, gott ef ekki sem ránsskap herf ilegan. Þeir
hafa meira að segja gripið til þess sem einsdæmi má
teljast en það er að neita að skipa fulltrúa í nefnd frá
borginni til að vinna að þessu verkefni — enda þótt öllum
megi Ijóst verða aðaðildaðslíkri nefnd skuldbindur hinn
nýja minnihluta í borgarstjórn ekki til neinnar þeirra af-
stöðu, sem hann ekki sættir sig við.
• Kostir þeirrar stefnu sem tekin hefur verið í raforku-
málum eru ótvíræðir eins ogformaður þeirrar nefndar,
sem iðnaðarráðherra skipaði til að gera tillögur í málinu,
Tryggvi Sigurbjarnarson, hefur rakið hér í blaðinu ný-
lega. Hann benti á það, að sameiningarstefnan gefur
möguleika á þvi að velja virkjunarstaði og tilhögum
virkjunar með hagsmuni alls heildarorkukerf is landsins
fyrir augum, en ekki eins og verið hefur hingað til, að
virkjað sé fyrir einstaka landshiuta og með hagsmuni
þeirra einna f yrir augum. Þetta þýðir að virkjanir kom-
ast f yrr í gagnið, og hægt verður að reisa þær í stærri og
hagkvæmari áföngum en annars. Samtenging raforku-
kerf isins veldur, þegar til lengdar lætur, minni kostnaði
við raforkuöflun, og kemur, eins og Tryggvi lagði
áherslu á, öllum raforkunotendum til góða, einnig hér í
Reykjavík.
• Hér er með öðrum orðum um það að ræða, að tryggja
landsmönnum bæði jafnrétti í orkumálum og svo öllum
hagkvæmni og sparnað áður en langt um líður. Þessu
hafa Birgir Isleifur og félagar hans hamast gegn af
miklum móð á þerri forsendu, að sá illi og rauði dreif-
býlisráðherra orkumála vildi svína á Reykvíkingum með
því að hækka stórlega það verð sem þeir greiða f yrir raf-
orku.
• Sú nef nd sem f yrr var getið hef ur ekki gert neinar til-
lögur um það, hvert raforkuverðið eigi að vera. En hún
hef ur lagt það til að það verði hið sama á öllum sölustöð-
um — það er í anda þess jafnréttis, sem okkur skilst að
þingmenn Sjálfstæðisf lokksins vilji skrifa upp á ásamt
öðrum. Það hef ur verið rakið í greinum og viðtölum hér í
blaðinu, að það er að sönnu rétt, að við sameininguna
getur yfirtaka aðflutningslinanna með áhvílandi fjár-
hagsskuldbindingum valdið nokkurri hækkun raforku-
verðs — eða ca 8-10% i smásölu ef ekki verður að gert.
En það hef ur ekkert verið ákveðið um það hvernig þess-
ari byrði verði dreift. Um þetta atriði segir Guðmundur
Vigfússon í grein hér í blaðinu á fimmtudag: ,,Ég fæ
ekki betur séð en hér sé einmitt verkefni við að fást í
samningaviðræðum ríkisins, Reykjavíkurborgar og
Akureyrarbæjar. Þessari forsendu fyrir verðhækkun á
að vera unnt að eyða".
• Það má líka minna á það, að sameiningin og flutnings-
linur sem af henni risa munu eyða olíunotkun til raf-
orkuvinnslu f yrir austan og vestan og þar með draga úr
þörfinni á svonefndu verðjöfnunargjaldi sem undanfar-
in ár hefur verið lögð á alla raforkusmásölu til að
styrkja m.a. þau fyrirtæki sem olíu hafa brennt — en
það gjald nemur nú 19%. Með öðrum orðum: Skamm-
tímaútgjöld, sem dreifast munu á landsmenn alla mega
ekki standa í vegi fyrir þeirri skipulagsbreytingu í raf-
orkumálum og á orkuflutningi sem heildarhagsmunir
þjóðarinnar kref jast. Hvern varðar ekki um þjóðarhag?
—áb
Úr almanakinu
Sá er grunur minn aö mörgum
þyki erfitt aö gera upp hug sinn
heilan um fósturey&ingar. Þvi
inn í allar vangaveltur um þær
blandast hinar óliklegustu
kenndir og eins ramba menn
tiðast inn á rökfræðilegar blind-
götur, þegar farið er að velta
skyldi þungi kvenna á hinum
betri breiddargráðunum vera
eitthvað merkilegri en þeirra
sem sunnar búa”. Þegar þeim
hjallanum er náð hefst svo inn-
rætingin eins og við þekkjun
hana áhrifamesta. Þvi það er
lenska og þykir góð að fordómar
Jafnrétti til
mannréttinda
fyrir sér einstökum dæmum,
þar sem eyðing fósturs er talin
geta komið til greina.
Það sem kannski ræöur mestu
um hve þetta vill bögglast fyrir
brjóstvitinu á fólki er sú raun,
sem það er jafnvel hinum
skörpustu heilum að koma við
skynsemi, þegar brotið er til
mergjar vandamál, sem hefur á
sér yfirbragð einkamáls og fé-
lagslegs máls. I ofanálag er
máiið svo rrrakalaust siðræns
eðlis, aö menn fara fyrr eöa
siöar að reyna að gera það upp
við sig hvað sé mannvera og
jafnvel aö koma við skilgrein-
ingu á einhvers konar visitölu
mennskunnar.
Ég minnist þess að þegar
þessi mál voru til umræöu i
byrjun þessa áratugar, komust
læknanemar að þeirri stórkost-
legu að fóstur væri vissulega
mannleg vera, en á hinn bóginn
engin persóna og þess vegna
væri ef til vill ekkert óviðeig-
andi að deyða það.
Þá höfðu augu almennings
veriö að opnast allan áratuginn
þará undan fyrir einhverju sem
kallaðist offjölgunarvandamál.
Var það mál manna, aö viöa i
hinum syðri breiddargráðum
væri fólk að fæöa börn, sem ekk-
ert annað ætti fyrir að liggja en
deyja. Og ýmsir sérfræðingar
og visindamenn héldu þvi fram
að þessi börn fengju ekkert að
éta vegna þess að þarna væri
allt of margt fólk fyrir. Þess
vegna hafði mörg sannkristin
sálin á hinum betri breiddar-
gráðunum skoðaö hjarta sitt og
spurt: „Hver er ég sem sýni
vandlætingu þessum vesaling-
um sem ekki vilja fæða börn sin
til sultardauða”?
Næsta stig var kannski það að
enn fleiri sannkristnir ekki siður
en aðrir spurðu sem svo: „Þvi
séu að engu hafandi og hverjum
og einum sé hollt að hreinsa hug
sinn af þeirri vá, þá er og rétt
að snúa sér að huga náunga sins
og reka á braut sérhvern for-
dómsvott, sem þar kann að hafa
hreiðrað um sig. Gangi þetta
bærilega sér samhjálpin um af-
ganginn enda hefur hún sannað
ágæti sitt til stefnumörkunar i
andlegum og veraldlegum
efnum um jafnlangt skeið og
vitneskja okkar um mann-
skepnuna nær. Samhjálpin
verður hinum skirleiksleitandi
huga stuðningur og aðhald.
Stuöningur með þvi að varpa
hugarstriðinu til hópsálarinnar
og aðhald með þvi að ákvarða
kerfi skilorðsbundinna við-
bragða i samskiptum viö aðra,
þvi engum er ljúft að koma upp
um villu sina og þaö er betra að
kinka kolli samsinnandi en fá á
sig fiflsstimpilinn. Engin rök
duga þeim sem talinn er byggja
á fordómum i orðræöum viö
hinn fordómsfirrta frjálshuga.
Rauösokkur eru engar bruss-
ur og afstaða þeirra til fóstur-
eyöinga er ekki ómanneskjuleg
en undirritaður er þeirrar skoð-
unar aö afstaða þeirra feli i sér
uppgjöf. Til þess að standa I
mannréttindabaráttu þarf
mikinn eldmóð og þá er hætt við
þvi að baráttufólkið misvisi
skeytum sinum. Ég tel meö
öðrum oröum aö kompás rauð-
sokka hafi ruglast i hita leiksins
þvi eiginlega er það út i hött að
blanda hreinu heimspekilegu
vandamáli eins og þvi hvað telja
beri manneskju, inn mannrétt-
indabaráttu. Mannréttindi eru i
minum huga alvarlegra mál en
svo, aö barátta eins réttleys-
ingja megi ganga yfir annan.
Það er nær að hafa hóp þeirra
sem mannréttinda skulu njóta
„of stóran,” en „of litinn”. Nú
er nefnilega svo komið að i lönd-
um úti i heimi velta menn þvi
mjög fyrir sér að rétt kunni að
vera að létta þeim, sem það
„vilja” gönguna fyrir ætternis-
stapann.
•
Misvisunartal mitt kemur
meðal annars til af þvi að ég tel
að rauðsokkur sem og aörir
mannréttindahópar séu komnir
i harla vafasaman félagsskap
þegar fóstureyðingar ber á
góma. Niöurstöður visinda-
manna um mannf jölgunar-
vanda eru næsta hæpnar frá
sjónarhóli þeirra, sem bera
fyrir brjósti tiltölulega jafnan
hlut fólks i þeim veraldlegu
gæðum sem hugsanlegt er að
skipta t.a.m. innan eins þjóðrik-
is. Mannfjölgunarhjalið, oft á
tiöum i bestu trú, var og er
ákaflega vel til þess að fallið
loka augum manna fyrir rang-
látri skiptingu jarðnæðis og
annarra gæða i þróunarlöndum.
Þá má og benda á að fóstureyð-
ingar fengu einmitt vaxandi
hljómgrunn á vesturlöndum,
þegar atvinnuvegir þar tóku að
sækjast eftir vinnuafli kvenna á
áratugnum, sem leið. Nú getum
viö á hinn bóginn vænst þess að
sú krafa verði æ háværari hér á
norðurhveli að menn reyni að
eiga sem flest börn, þvi nú horf-
ir svo að ibúum vesturlanda
mun fækka á næstunni jafn-
framt þvi sem aldraðir veröa æ
stærri hluti Ibúanna.
Fóstureyðingar eru með öðr-
um orðum dæmi um visinda- og
réttarfarslegt kák ef ekki kukl.
Hagfræðingar og stjórnmála-
menn ættu ekki að leysa spurn-
inguna um skynsamlega dreif-
ingu lifsgæða meö þvi að fara að
skilgreina manninn, læknar
ættu ekki aö fara út fyrir það
svið sitt að berjast fyrir bættu
heilsufari, og jafnréttishreyf-
ingar ættu aö slást fyrir jafn-
rétti með öörum aöferðum en
þeim aö þurrka út réttleysingja.
Hins vegar mælir ekkert á móti
þvi að menn velti þvi fyrir sér
hvað sé manneskja, haldi þeir
sig við vangavelturnar og doki
við með framkvæmdirnar.
Mannréttindi eru eitthvaö full-
komlega einstætt og þar á ekk-
ert afstæði við. Jafnrétti sem
treður mannréttindi fótum
kiknar undir nafni.
Þorsteinn Broddason skrifar