Dagblaðið - 25.11.1975, Blaðsíða 11

Pagblaöiö. Þriðjudagur 25. nóvember 1975.
11
Francis Zavier
Alfonso, tilkall
Carlos, tilkall
Philip hertogi
af Parma.
Ker.dinand VI.
rikl.i 1746- 17SH

+tilnefndur
konungur af
frænda hans
Alfonso
ÓMAR
VALDIMARSSON
y
í betristofunni
ÓLAFUR
JÓNSSON
. H* ■ j:
Leiklist
Sjónvarp: t
SILFURBRÚÐKAUP
Sjónvarpsleikrit eftir Jónas'
Guömundsson
Leikstjóri: Pétur Einarsson
Leikmynd: Gunnar Baldursson
Stjórn upptöku: Egill Eðvarðs-
son
Það er ekki tóm hótfyndni að
segja að einn mesti kostur
Silfurbrúðkaups hafi verið hvað
það var stutt: aðeins hálftima
langt i sjónvarpinu á sunnu-
dagskvöld. Maður horfði lika á
það sér til ánægju á meðan það
varaði við, það sem það var. Ég
er ekki frá þvi að leikritið sé
geðfelldasta ritverk hins mjög-
skrifandi höfundar þess sem ég
hef séð.
Annars fer ekki mikið fyrir
nývirkjum i leiklistardeild sjón-
varpsins á þessu hausti, liklega
er hún eftir sig enn eftir Lén-
harð. Aðeins leikgerð sjón-
varpsins eftir Veiðitúr i óbyggð-
um á dögunum, og svo þetta
leikrit Jónasar Guðmundsson-
ar. Meir um jól að sögn. En dá-
litið er það skrýtilegt að þessir
alls óliku leikir skuli báðir fjalla
um svo skyld viðfangsefni: lifs-
firringuna i betristofunni, i
stystu máli sagt, einhverskonar
uppdráttarsýki borgaralegra
siða og dyggða.
Efnið i Silfurbrúðkaupi er eig-
inlega tómir smámunir, hnytti-
lega dregin smámynd tveggja
miðaldra kvenna, sem lifið hef-
ur með einhverjum hætti skilið
eftir, utangarðs. Það sem þær
eiga eftir er minningin um æsku
sina með fisk á reitum, sól á
himni, flögg við húna — og svo
helgisiðir betristofunnar með
borðsilfri, kökusortum og litils-
háttar sérri. Ásamt einhvers-
konar óþreyju sem vekst upp i
þeim af unga fólkinu sem þær
sjá útum gluggann eða heyra til
þessá hæðinni fyrir neðan. Þess
vegna þarf að halda silfurbrúð-
kaup þó að maðurinn sé dauður
og það valdi hneyksli á meðal
barnanna og úti i bæ: til að sýna
og sanna, sjálfum sér.ef ekki
öðrum, að lika þær hafi lifað.
Kaffi og kökusortir eru ekki inn-
antómt formið.
Konurnar tvær i Silfurbrúð-
kaupi eru svo sem ekki mjög
skýrar mannlýsingar: þegar
ytra borði sleppir og sýna á inn i
hugskot þeirra verður ræða
þeirra jafnan næsta óljós og fær
jafnvel smávegis snert af
„skáldlegum” belgingi. En þær
Bryndis Pétursdóttir og
Sigriður Hagalin gerðu þær i
sjónvarpinu að alveg skýrum
persónum með natinni rækt ein-
mitt við ytraborð þeirra, hátt-
visi við hlutverkin sem hentaði
til að leiða i ljós tómleikann hið
innra og bregða á konurnar
V ...........
grátbroslegri birtu. Þar með
var mál að hætta: nóg sagt.
En kannski hefði i myndatök-
unni mátt leggja meiri rækt við
lýsingu hins viðhafnarlega
kaffiborðs (eins og höfundur
raunar mælist til i prentuðum
texta leiksins) sem samtal og
ævi þeirra snýst um: imynd
þess óforgengilega i heimi sem
annars er kominn á hverfanda
hvel.
Eftir Silfurbrúðkaup kom
leikrit um kóngafólk og keisara
á öldinni sem leið, ein af þessum
ensku seriumyndum sem áreið-
anlega kemur engum neitt við
né gerir þá neinum neitt mein,
enda kærasta efni sjónvarpsins
ásamt ameriskum biómyndum.
Nú er ekki lengur nóg að hafa
bió á laugardögum heldur föstu-
dagskvöldin lika undir lögð. En
fjarska finnst mér það koma
sjaldan fyrir að þessar myndir
veki fyrirfram nokkurn áhuga
manns að horfa á sig.
Samt hefur áreiðanlega þetta
efni sjónvarpsins, seriumyndir,
sjónvarpsleikrit og bió, tekið við
fornu hlutverki útvarpsins með
útvarpssögum og útvarpsleik-
ritum: sú dægrastytting sem
þarna er höfð i frammi er
reyndar ekki litill hluti daglegs
menningarlifs. En hvaða verk
skyldi útvarpið ætla sér að
vinna á þessum vettvangi sem
áður var áhrifa- og afkasta-
mesti leiklistarmiðill i landinu:
Ekki fer ýkja mikið fyrir inn-
lendum nývirkjum þar i haust
neitt frekar en i sjónvarpinu.
Kannski hinn nýi leiklistarstjóri
treysti á að hlustað sé á leikrit á
fimmtudagskvöldum af tómum
gömlum vana, eins og ekki væri
hér sjónvarp, enda er ekkert
sjónvarp á fimmtudögum.
Þesslegt er efnisvalið i haust,
Agatha Christie, J.B. Priestley,
Helge Krog á undanförnum vik-
um sem allt hefði þótt dáindis
góð og spennandi dægrastytting
fyrir 30árum,eðaþaðanaf fyrr,
og var það þá.
Lif á kaffiborði — Bryndis: Bryndis Pétursdóttir,
Þóra: Sigriöur Hagalin
I
framkvœmd dómsmóla
ranglátum eða ótimabærum
lögum og reglugerðum. 1 þessu
sambandi má benda á eftir-
farandi atriði:
1. Almenn skattsvik, sérstak-
lega vegna ranglátrar
skattalöggjafar.
2. Gjaldeyrislagabrot sem virð-
ast ná til flestra fslendinga
sem ferðast til útlanda (50
þúsund á sl. ári). Heimilaður
ferðamannagjaldeyrir frá
bönkum er ekki nægjanlegur
og þvi virðast langflestir
verða sér úti um gjaldeyri á
óleyfilegan hátt. Liklega
skipta þessar upphæðir
hundruðum milljóna á árs-
grundvelli. Þessi gjaldeyrir
kemur m.a. frá ýmsum aðil-
um, sem hafa gjaldeyristekj-
ur frá erlendum ferðamönn-
um eða aðilum sem skipta
við varnarliðsmenn á Kefla-
vikurflugvelli. Þá er enn-
fremur rétt að hafa i huga hið
almenna eftirlitsleysi gjald-
eyrisbankanna með við-
skiptaþóknunum útflytjenda.
3. Tolllagabrot eru einnig mjög
algeng hér á landi. Þúsundir
manna eru árlega kærðir
fyrir tolllagabrot, en ætla má
þó að margfalt fleiri séu sek-
ir i þeim efnum. Of vægar
refsingar og slælegt tolleftir-
lit á breiðum grundvelli
skapar ekki nægjanlegt
aðhald.
4. Áfengislöggjöfin er vikulega
brotin af þúsundum ung-
menna undir 20 ára aidri sem
kaupa áfengi á skemmtistöð-
um. Þá virðist leynivinsaia
til þessa aldursflokks vera
tið. Hér kemur hvort tveggja
til, ranglát áfengislöggjöf
(þ.e. aldurstakmark) og ein-
staklega lélegt og nánast
óvirkt eftiriit.
I framangreindri upptalningu
kemur fram að verulegur hluti
þjóðfélagsþegnanna brýtur
framangreind lög. Hér er um að
ræða mjög mikilvæga mála-
flokka fyrir þjóðarbúið sem tek-
ur bæði til stærstu tekjustofna
rikissjóðs og almennrar
þjónustu. Svo virðist sem lög-
brot af þessu tagi séu ekki for-
dæmd af almenningsáliti og oft
engin leynd þar á, enda hefur
aðgerða- og siðferðisleysi
stjórnvalda beinlinis ýtt undir
þessa þróun i langan tima.
Þegar rikisstjórnir, alþingis-
menn, ásamt löggæzlu- og dóms-
yfirvöldum hafa svo gjörsam-
lega brugðizt skyldu sinni sem
raun ber vitni eru geigvænlegar
hættur á næstu grösum.
Það verður erfitt verk stjórn-
valda að skapa raunhæfa virð-
ingu fyrir lögum og rétti sem
svo lengi hefur verið fótum
troðinn en er þó algjör forsenda
þess, að hægt verði að gera þær
umfangsmiklu breytingar, sem
biða þjóðarinnar i efnahags-
málum.
Hvers konar öfgaöfl eiga
greiðan farveg i jafnsjúku þjóð-
félagi og við búum við og ekki
verður auðveldlega séð hver
verður framvinda þeirra mála,
þar sem framkvæmda- og
dómsvaldið nýtur ekki lengur
trausts þjóðarinnar.
Kjallarinn
Kristjón Pétursson
Verum þess einnig minnug að
hið almenna virðingarleysi fyrir
þjóðkjörinni stjórn og stjórnar-
skránni getur verið visbending
um að sjálfstæði okkar sé i
meiri hættu en flesta grunar.