Morgunblaðið - 12.09.2002, Blaðsíða 8

FRÉTTIR
8 FIMMTUDAGUR 12. SEPTEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Siðfræði í lífvísindum
Almenningur verð-
ur að fylgjast með
LÍFFRÆÐIFÉLAGÍslands gengst ísamvinnu við Sið-
fræðistofnun Háskóla Ís-
lands fyrir ráðstefnu um
siðfræðilegar spurningar í
lífvísindum í Hátíðarsal
Háskóla Íslands laugar-
daginn 14. september nk.
Yfirskrift ráðstefnunnar
er tekin úr Hávamálum
„Vits er þörf...“ og flytja
þar níu sérfræðingar er-
indi í tengslum við sérsvið
sín innan lífvísinda og sið-
fræði. Ráðstefnan stendur
yfir frá kl. 10 til 16.45. Að-
gangseyrir er kr. 1.000 en
500 krónur fyrir félaga í
Líffræðifélaginu og vel-
unnara Siðfræðistofnunar.
Hjá Salvöru Nordal, for-
stöðumanni Siðfræðistofnunar,
kom fram að haft hefði verið að
leiðarljósi við skipulagningu ráð-
stefnunnar að kynna til sögunnar
helstu ásteytingarsteinana í rann-
sóknum á sviði lífvísinda í dag.
„Ágreiningsefnin eru fjölmörg
og varða ekki aðeins manninn
heldur dýraríkið og náttúruna
alla. Sem dæmi má nefna að Einar
Mäntylä, líffræðingur hjá Orf-Líf-
tækni, ætlar að fjalla um erfða-
breytt matvæli. Ágústa Guð-
mundsdóttir, prófessor í mat-
vælafræðum, nefnir sitt erindi
„Notkun örvera til framleiðslu líf-
virkra efna“ og fjallar þar m.a. um
matvælaframleiðslu. Þá ræðir
Eggert Guðmundsson, yfirdýra-
læknir á Keldum, um siðfræði
dýratilrauna en dýratilraunir hafa
vakið ýmsar áleitnar siðferðisleg-
ar spurningar t.d. um að hve
miklu leyti sé réttlætanlegt að
nota dýr í margvíslegum rann-
sóknum og hvort slíkar tilraunir
séu alltaf nauðsynlegar.
Þau Kristbjörn Orri Guð-
mundsson, líffræðingur hjá Blóð-
bankanum, og Bryndís Valsdóttir,
siðfræðingur, ætla að fjalla um
stofnfrumurannsóknir og klónun
sem eru mjög til umræðu um
þessar mundir og ágreiningur um
það hve langt megi ganga t.d. í
notkun fósturvísa úr mönnum.
Vilhjálmur Árnason, heimspek-
ingur, flytur inngangserindi um
siðfræði og lífvísindi og heldur því
m.a. fram að hefðbundnar sið-
fræðikenningar dugi ekki til að
greina þau siðferðilegu vandamál
sem hin nýju lífvísindi vekja.“
Um hvað ætlar Kári Stefánsson
að tala?
„Kári Stefánsson, forstjóri Ís
lenskrar erfðagreiningar, flytur
inngangserindi um mannerfða-
fræði undir yfirskriftinni Mann-
erfðafræði – til hvers? Þá fjallar
Stefán Hjörleifsson, læknir og
siðfræðingur, um erfðavísindi og
samfélag m.a. um það hvernig vís-
indin og tæknin vekja siðferðileg
álitamál og valda breytingum á
margvíslegum sviðum samfélags-
ins og hvernig líftæknin hefur t.d.
haft áhrif á hugmyndir okkar um
manneðlið og mannlega tilveru.
Loks ber að geta að Þorvarður
Árnason líffræðingur
ætlar að fjalla um sam-
ræður líffræðinga og
siðfræðinga.“
Hefur slík umræða
verið nægileg hér á
landi?
„Hingað til hefur of lítil um-
ræða farið fram á milli líffræðinga
og siðfræðinga um siðferðileg
álitaefni í lífvísindum. Eitt af
markmiðum ráðstefnunnar er ein-
mitt að stuðla að virkri samræðu á
milli greinanna tveggja. Líffræð-
ingarnir þurfa að vera meðvitaðir
um siðferðislegu vandamálin og
siðfræðingarnir þurfa að hafa inn-
sýn inn í hvað líffræðingarnir eru
að gera. Mér virðist þó sem marg-
ir sem vinna við þessar rannsókn-
ir séu vel meðvitaðir um siðferði-
legar spurningar sem vakna og
velti þeim talsvert fyrir sér.“
Fyrir hverja er ráðstefnan?
„Með ráðstefnunni er öllum al-
menningi gefinn kostur á því að fá
innsýn inn í umræðuna – vega og
meta mismunandi sjónarhorn.
Miðað við reynslu okkar á Sið-
fræðistofnun vantar heldur ekki
áhugann. Fólk veltir mikið fyrir
sér áleitnum spurningum. Hvort
sem það er í sambandi við rann-
sóknir á mönnum, erfðabreytt
matvæli eða dýratilraunir. Og fólk
verður að vera meðvitað um þessi
mál því við erum öll virkir neyt-
endur og þátttakendur í rann-
sóknum. Lífvísindin hafa orðið svo
mikil áhrif á líf okkar og samfélag
að almenningur verður að fylgjast
með því sem er verið að gera.“
Sumar þjóðir hafa bannað
rannsóknir á fósturvísum – aðrar
ekki.
Þurfa ekki sömu viðmið að gilda
alls staðar?
„Auðvitað er æskilegt að við
komum okkur saman um hlutina.
Ef af því verður ættum við heldur
ekki á hættu að ríku löndin færu
að notfæra sér fátæku löndin með
svipuðum hætti og gerst hefur
hefur í tengslum við líffærasölu.“
Hvar standa Íslendingar gagn-
vart nýjungum á sviði líftækni?
„Ég held að óhætt sé að segja
að Íslendingar séu frekar jákvæð-
ir gagnvart lífvísindum.
Þetta kemur einna
skýrast fram í því hve
almenningur er fús til
að taka þátt í alls kyns
rannsóknum. Viðhorf
okkar er talsvert annað en t.d.
Þjóðverja sem eru minnugir
skelfilegra dæma úr sinni eigin
sögu. Við erum ung þjóð og
spennt fyrir nýjungum.“
Þess má geta að Samtök heil-
brigðisstétta gangast fyrir opnu
málþingi um stofnfrumur, klónun
og fósturvísa í tengslum við heilsu
og siðfræði á Grand hóteli á morg-
un kl. 13 til 17.
Salvör Nordal
 Salvör Nordal er fædd 21. nóv-
ember árið 1962 í Reykjavík.
Hún lauk BA-gráðu í heimspeki
frá HÍ árið 1989, M. Phil. frá Uni-
versity of Stirling í Skotlandi ár-
ið 1992. Salvör tók við starfi for-
stöðumanns Siðfræðistofnunar
HÍ árið 2001 en áður hafði hún
verið stundakennari við heim-
spekiskor HÍ. Hún var fram-
kvæmdastjóri Íslenska dans-
flokksins 1989 til 1994 og fram-
kvæmdastjóri Listahátíðar í
Reykjavík og Kvikmyndahátíðar
1985 til 1986. Eiginmaður Sal-
varar er Eggert Pálsson tónlist-
armaður og eiga þau einn son.
Ung þjóð og
spennt fyrir
nýjungum
staklega á Egilsstöðum til að miðla,
betur en verið hefur, háskólamennt-
un í samstarfi við háskóla í gegnum
fjarskipti og fjarkennslu. Jafnframt
að stefna saman á einn stað þeim
aðilum sem fást við vísindastarfsemi
á þessu svæði, á Egilsstöðum og þar
í kring, og búa til hagstætt umhverfi
fyrir háskólanám og rannsóknir,“
segir Tómas Ingi.
Vonarland gæti
hentað undir starfsemina
Hann segir of snemmt að segja til
um hvenær slíkt setur gæti tekið til
starfa. Heimamenn hafi óskað eftir
því að skoðaðir verði möguleikar
þess að taka húsnæði í eigu félags-
málaráðuneytis undir starfsemina,
Vonarland, sem nú stendur ónotað.
Starfshópurinn muni skoða þennan
möguleika og verði niðurstaðan sú
að Vonarland sé hentugt húsnæði
geti það flýtt því að setrið verði tek-
ið í notkun. „Þetta er þónokkurt
húsnæði, en ég vil ekki leggja dóm á
það nú hversu vel það hentar. Mér
sýnist þó að óathuguðu máli að það
sé mjög athyglisvert,“ segir Tómas
Ingi.
Ef þessar hugmyndir ná fram að
ganga mun setrið geta tengst öllum
skólum sem bjóða upp á fjar-
kennslu. „Það er verið að tala um að
nota þessa tækni eins vel og mögu-
legt er til að veita fólki á þessum
stað betri aðgang að háskólamennt-
un.“ Segir ráðherra að í ljós muni
koma hvort einnig verði kennt í hús-
inu. „Að sjálfsögðu er mjög mikils
virði að nota þessa tækni eins vel og
hægt er til að gera þá kennslu sem í
boði er í Reykjavík, Akureyri og
víðar aðgengilegri fyrir fólk á Aust-
urlandi. Sömuleiðis að útvega því
góða vinnuaðstöðu,“ segir ráðherra.
Í vinnuhópnum eiga sæti Arnór
Guðmundsson, forstöðumaður þró-
unarsviðs í menntamálaráðuneyt-
inu, Emil Björnsson, Fræðslumið-
stöð Austurlands, Óðinn Gunnar
Óðinsson, Þróunarstofu Austur-
lands, Rögnvaldur Ólafsson, Há-
skóla Íslands, og Ögmundur Knúts-
son, Háskólanum á Akureyri.
Hópurinn á að skila tillögum sem
fyrst.
TÓMAS Ingi Olrich menntamála-
ráðherra hefur skipað vinnuhóp sem
á að móta tillögur um háskólanáms-
setur á Egilsstöðum, sem ætlað er
að veita Austfirðingum betri aðgang
að háskólanámi með fjarkennslu. Á
annað hundrað Austfirðinga stund-
ar nú háskólanám í fjarnámi.
Hópurinn mun hefja störf innan
tíðar en honum er falið að móta til-
lögur um háskólanámssetrið, skil-
greina hvaða starfsemi eigi að fara
þar fram og hvernig setrið skuli
tengist Fræðsluneti Austurlands,
sem er símenntunarmiðstöð Austur-
lands. Þá skal hópurinn meta hvern-
ig staðið verður að rekstrinum,
leggja mat á stofn- og rekstrar-
kostnað og koma með tillögur um
hvenær slíkt setur gæti hafið störf.
„Þarna erum við að tala um að
styrkja stöðu Austfirðinga og sér-
Tillögur mótaðar um háskólanámssetur á Egilsstöðum
Austfirðingar fái betri
aðgang að háskólanámi
BLAÐAMAÐUR og ljósmyndari frá spænska tímarit-
inu Lunas de Miel, sem fjallar eingöngu um brúðkaups-
ferðir, voru nýlega á ferð um Ísafjörð og nágrenni. Var
verkefni þeirra að skrifa grein um svæðið fyrir fólk
sem vill fara í óvenjulega brúðkaupsferð. Fólkið fór
meðal annars til Bolungarvíkur og út í Vigur. Þá reri
það á kajökum undir leiðsögn heimamanns úr Suður-
tanganum á Ísafirði yfir á flugvöll. Það tók land við
suðurenda brautarinnar og gekk þaðan til flugstöðv-
arinnar og fór síðan flugleiðis suður. Ekki var annað á
blaðafólkinu að heyra en að vestra væri margt sem
freistað gæti ástfanginna Spánverja í brúðkaupsferð.
Morgunblaðið/Halldór Sveinbjörns
Aðstæður til brúðkaupsferða kannaðar