Morgunblaðið - 29.08.2005, Blaðsíða 18

18 MÁNUDAGUR 29. ÁGÚST 2005 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Á SÍÐUSTU misserum hefur mik-
ið verið rætt um vald, lýðræði, viðhorf
til stjórnmála og stjórnmálamanna og
minnkandi kosningaþátttöku á Vest-
urlöndum. Hér á landi
búa ríkisstjórnir al-
mennt við meirihluta-
stuðning á Alþingi sem
virkar þannig að ekki er
talin ástæða til að stuðla
að víðtækri sátt um mál
eða lagasetningu hvað
þá heldur að tryggja að
fyrir liggi almennt já-
kvætt viðhorf meirihluta
þjóðarinnar til mik-
ilvægra ákvarðana Al-
þingis. Þessu er öðruvísi
varið í nágrannalöndum
þar sem hefð er fyrir
minnihlutastjórnum og
semja þarf um og ná sátt
um framgang mála en
það gefur augaleið að
slík vinnubrögð kalla á
almennari umfjöllun um
mál en við eigum að
venjast. Hver sem hefð-
in er í þessum efnum
eigum við það sameig-
inlegt að hafa áhyggjur
af dalandi áhuga á stjórnmálaþátt-
töku, minnkandi kosningaþátttöku og
dvínandi áliti á stjórnmálamönnum.
Alþingi til hvers?
Í sumar var nokkur umræða í fjöl-
miðlum um sumarhlé Alþingis, gjarn-
an kallað sumarleyfi alþingismanna.
Á Alþingi starfa jafn ólíkir ein-
staklingar og almennt í þjóðfélaginu.
Þeir hafa mismunandi vinnulag, mis-
mikla viðveru og ólík verkefni á lög-
gjafarþinginu sem gera það afar erfitt
að setja vinnudag þeirra undir mæli-
stiku. Alþingismenn eru ekki í sum-
arfríi í 143 daga eins og haldið var
fram í einu dagblaðanna í sumar en
það er alveg ljóst að starfsáætlun Al-
þingis er orðin úrelt. Alþingi starfar
ekki eingöngu til að setja lög þó það
sé meginviðfangsefnið, það hefur
hlutverki að gegna við að veita rík-
isstjórn á hverjum tíma aðhald og það
er vettvangur skoðanaskipta og lýð-
ræðislegrar umræðu. Það er því óvið-
unandi að Alþingi sé jafn óvirkt hvað
þetta varðar sem raun ber vitni hátt í
fimm mánuði á ári auk mánaðar um
jól.
Á tveimur síðustu þingum höfum
við núverandi og fyrrverandi þing-
flokksformenn Samfylkingarinnar,
Rannveig Guðmundsdóttir, Bryndís
Hlöðversdóttir og Margrét Frímanns-
dóttir, flutt frumvarp á Alþingi um að
breyta starfsáætlun Alþingis, færa
hana í nútímalegra horf og hafa jóla-
og sumarhlé með svipuðum hætti og á
hinum Norðurlöndunum. Það er skoð-
un okkar að með því að
Alþingi sé lengur að
störfum verði betra
vinnulag. Styttra sum-
arleyfi komi í veg fyrir
álagið og oft á tíðum
óeðlilega hraðferð mála
gegnum þingið á vorin
því þau mál sem ekki
koma tímanlega fram
myndu einfaldlega bíða
þar til eftir sumarhlé.
Það er okkar mat að
með breyttri starfs-
áætlun og lengingu sé
unnt að skipuleggja
þingið betur, gera fleiri
hlé fyrir kjördæma-
vikur, nefndadaga eða
annað sem tilheyrir
þingvinnunni og gera
Alþingi skilvirkara. Í
greinargerð með frum-
varpinu er frá því
greint hvernig þingin
starfa á hinum Norð-
urlöndunum og hvaða
ávinningur sé af breytingum.
Sauðburður og göngur
Því hefur oft verið haldið fram að
vinnuvetur Alþingis taki mið af göml-
um tíma þegar bændur þurftu að
komast heim fyrir sauðburð og mættu
aftur eftir réttir. Líka að þetta vinnu-
lag sé arfur frá þeim tíma þegar þing-
mannsstarfið var ekki fullt starf.
Þetta á ekki við í dag. Við umræður
um frumvarpið á tveimur síðustu
þingum hef ég fundið að það hefur
hljómgrunn meðal alþingismanna.
Þrátt fyrir það hefur það sofið hjá hin-
um þingmannamálunum sem daga
uppi í nefndarmöppunum og fá ekki
afgreiðslu úr nefnd. Ég mun þó láta
reyna enn og aftur á það hvort þetta
mál fái framgang og er í dag bjart-
sýnni en áður á að viðhorf séu að
breytast og vilji sé til að breyta starfs-
áætlun þingsins. Þess vegna mun
þetta frumvarp verða flutt enn og aft-
ur, bæði til að halda umræðunni um
breytingar áfram og í fullvissu þess að
framgangur málsins hafi jákvæð áhrif
á störf og ásýnd Alþingis.
Ásýnd Alþingis
Rannveig Guðmundsdóttir seg-
ir frá frumvarpi um breyttan
starfstíma Alþingis
Rannveig
Guðmundsdóttir
’Ég er bjart-sýnni en áður á
að vilji sé til að
breyta starfs-
áætlun þings-
ins.‘
Höfundur er þingmaður Samfylk-
ingar í Suðvesturkjördæmi.
OFANGREINT var nýverið
haft eftir Davíð Oddssyni, for-
manni Sjálfstæðisflokksins, þegar
hann var inntur álits um endalok
R-listasamstarfsins í Reykjavík,
sem þá blasti við.
Tæpast er hægt að
orða þetta betur enda
verður Davíð seint
vændur um að kunna
ekki að orða hugsun
sína skýrt og
skemmtilega.
Eftirmæli R-listans
Sjálfsagt er samt
ekki sanngjarnt að
telja allt ómögulegt,
sem R listinn hefur
gert í Reykjavík. En
því miður stendur
fjárhagsleg óráðsía í rekstri borg-
arinnar þó upp úr þegar málin eru
gerð upp. Þá má benda á ótrúlegt
sinnuleysi varðandi nýbyggingar
íbúðarhúsnæðis. Skipulags- og
umferðarmál eru og í ólestri.
R-listanum hefur þannig ekki tek-
ist, þrátt fyrir allan herkostn-
aðinn, að gera Reykjavík að þeirri
mannvænu borg, sem hann stefndi
að. Með Þórólf Árnason sem borg-
arstjóra blésu þó ferskir vindar,
sem hurfu með honum. Er enda
ekki nú komin sama þreyta í
stjórn R-listans líkt og menn
kvörtuðu yfir á árum áður um
stjórn Sjálfstæðismanna í Reykja-
vík?
D-listinn í borginni
Augljóst er að Sjálfstæðismenn
mega kætast yfir endalokum
R-listans, enda var einungis til
hans stofnað til höfuðs Sjálfstæð-
isflokknum í borginni. Staða sjálf-
stæðismanna styrkist við þetta.
Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson og
fleiri duglegir borgarfulltrúar
Sjálfstæðisflokksins hafa komist
þokkalega frá stjórnarandstöð-
unni. En flokkurinn í borginni
geldur þess að mörgum finnst að
landsfeðrunum í Sjálf-
stæðisflokknum sé
ekki nægilega treyst-
andi lengur. Aðalfor-
ingjar flokksins séu
eins og vindhanar.
Smá gjóla snúi þeim
frá þeim grundvall-
arsjónarmiðum sem
flokkurinn á að
standa fyrir. Dæmi?:
 Einokunarkerfi
fiskveiðanna, sem
flokkurinn ber ábyrgð
á með framsókn-
armönnum.
 Ríkisábyrgðaráform vegna Ís-
lenskrar erfðagreiningar og
 fjölmiðlalagaupphlaupið. Hvort
tveggja beint undan rifjum for-
manns flokksins.
 Sala Búnaðarbankans og stuðn-
ingur Davíðs Oddsonar við Hall-
dór Ásgrímsson í því máli.
Allt óþverramál. Hvert og eitt
þeirra dugar til að rýra flokkinn
mjög trausti þeirra sem styðja
markaðslausir og frelsi og jafn-
ræði.
Átak framundan
Hver eru svo brýnust verkefna í
borginni? Skipulags-, lóða- og um-
ferðarmálin hljóta að skipa höf-
uðsess með því og að koma lagi á
rekstur hennar.
Eftir kosningar
Líklegast er að Sjálfstæð-
isflokkurinn verði í lykilstöðu eftir
næstu sveitarstjórnarkosningar í
Reykjavík. En ekki sýnist samt
líklegt að hann nái meirihlutanum
aftur einn. Hann mun þurfa með
sér drífandi samstarfsflokk. En
slíkur er ekki sjáanlegur núna í
borgarstjórninni. R-listaflokkarnir
núverandi þurfa allir ærlegt frí frá
ráðsmennsku eftir vondan feril…
Fyrir F-lista rær Ólafur F. Magn-
ússon mest einn á borði. Hann er
á margan hátt heiðarlegur og
skeleggur talsmaður. Hann hefur
nefnt áhugaverðar hugmyndir í
skipulagsmálum en gleymt sér í
ákafri baráttu sinni í umhverf-
ismálunum. Bakhjarl hans, Frjáls-
lyndi flokkurinn, virðist hafa skip-
að sér við hlið Vinstri grænna í
pólitíska litrófinu, er auk heldur
allur í upplausn og logar í ósætti.
Lýðræðisflokkurinn Nýtt afl er
frjálslyndur markaðshyggjuflokk-
ur. Flokkurinn undirbýr nú fram-
boð í Reykjavík vegna komandi
sveitarstjórnarkosninga. Fái
flokkurinn góða kosningu er
spurning hvort þar fari heppilegur
samstarfsflokkur fyrir D-listann í
Reykjavík sem gæti veitt honum
nauðsynlegt aðhald í því að hvika
ekki frá grundvallarsjónarmiðum
um markaðslausnir, frelsi og jafn-
ræði, ráðdeild og forgangsröðun
verkefna.
Góður endir á
vondum ferli …
Tryggvi Agnarsson
fjallar um borgarpólitíkina ’Líklegast er að Sjálf-stæðisflokkurinn verði í
lykilstöðu eftir næstu
sveitarstjórnarkosn-
ingar í Reykjavík.‘
Tryggvi Agnarsson
Höfundur er hdl. og rekur lögmanns-
skrifstofu í Reykjavík.
ÚTGERÐARMAÐUR nokkur
áformar málaferli vegna „sértækra
aðgerða“ um byggðakvóta. Af
hverju höfðar maðurinn ekki málið
strax – segir svo frá? Er þetta
trikk til að hræða einhverja stjórn-
málamenn til „hlýðni“ svo reglu-
gerðameistari ríkisins gefi ekki út
reglugerð um að
„gámafiskur“ útgerð-
armannsins skuli boð-
inn upp á íslenskum
uppboðsmarkaði? Til-
efnið veldur fleiri
spurningum og vanga-
veltum:
1. Er úthlutun afla-
heimilda yfirleitt
„sértæk aðgerð“?
2. Vikuleg „leyfi“
hverjir sendi óunn-
inn ferskfisk í gám-
um á uppboðmark-
aði erlendis án þess
að hann sé vigtaður nettóvigt í
sumum tilfellum og án þess að
íslensk fiskvinnsla fái að bjóða í
þann fisk – er það „sértæk að-
gerð“?
3. Samrýmast þessi vikulegu
„leyfi“ gildandi samkeppn-
islögum og jafnræðisreglu
stjórnarskrár – að innlend fisk-
vinnsla fái ekki að bjóða í þenn-
an „sértæka gámafisk“ útgerð-
armannsins á uppboðsmarkaði
hérlendis?
4. Er þá ekki niðurstaðan að gam-
aldags og úrelt vinnubrögð við
leyfisveitingar á „gámafiski“ sé
„sértækur byggðakvóti“ til
handa fiskvinnslu í Hull,
Grimsby og víðar í EB? „Sértæk
aðgerð“ til að hygla extra sér-
hagsmunum útgerðarmannsins á
kostnað íslenskrar fiskvinnslu!?
Yfirvigt í „gámafiski“ virðist hefð á
sama tíma og undirvigt er plága á
fiskmörkuðum hérlendis, vegna
öfga í reglugerðum sem banna að
dregið sé að fullu frá ís, ísvatn,
krapi, fiskislím og slor þegar afli er
veginn til landvinnslu nema „brjóta
reglugerðir“!
Aðstöðumismunur vinnslu í landi
annars vegar og vinnslu á sjó eða
erlendis hins vegar skerðir sam-
keppnisstöðu vinnslu í landi um
10–15%. Þótt þetta
hafi verið fyrirliggj-
andi – borðleggjandi –
í meira en tvo áratugi
fæst ekkert lagfært!
Ég er ekkert að panta
„hert eftirlit“ með
vinnslu á sjó! Ég er
einfaldlega að krefjast
þess að staða land-
vinnslu verði lagfærð
nú þegar svo hún
leggist ekki af! Maður
fer að halda að þessi
grófa mismunun sé
„einbeittur brotavilji“
hjá reglugerðameistara ríkisins
(einhverjum óþekktum Humpfrey).
Vantar kannski bara hert eftirlit
með reglugerðameistara ríkisins?
Reglugerð um úthlutun byggða-
kvóta er nú framkvæmd með þeim
hætti að ekki er virtur eignarréttur
fasteigna fiskvinnslu skv. álitsgerð
Viðars Más Matthíassonar sem
legið hefur „í salti“ í skúffu frá 15.
desember 1997.
Samkvæmt stjórnarskrá er
„eignarrétturinn friðhelgur – ekki
má gera eigur upptækar – nema
samkvæmt lagafyrirmælum – og
komi þá fullt verð fyrir“.
Hvar eiga eigendur fasteigna
fiskvinnslu að leita réttar síns? Í
réttarríki á tjónþoli að fá greiddan
að fullu þann skaða sem verður,
vegna aðgerða stjórnvalda hvort
svo sem aðgerðin felur í sér verð-
fellingu á fasteign vegna vegagerð-
ar – eða annarrar „hagræðingar“
sem er framkvæmd á ábyrgð lög-
gjafans.
Ef skaðabætur eiga að greiðast
að hluta til með „byggðakvóta“ er
það þá ekki hlutverk reglugerða-
meistara ríkisins að sjá til þess að
tjónþoli fái bæturnar? Varla er
byggðakvóti „félagsleg aðstoð við
forríkt fólk“ – aðstoð handa hand-
höfum aflaheimilda svo að þeir geti
auðgast hraðar, selt kvótann fyrr
og skilið fyrr eftir verðlausar eign-
ir annarra og niðurstaðan eigi að
vera „drauga-sjávarþorp“ kring um
landið? Hvarflar það að einhverjum
að þetta hafi verið markmið með
lögum um stjórn fiskveiða, eða
markmið með byggðakvóta?
Ég leyfi mér að fullyrða að þetta
hafi aldrei verið hvorki upphaflegt
markmið laga um stjórn fiskveiða
né markmið nokkurs stjórn-
málaflokks eða stjórnmálamanns.
Atburðarásin var ófyrirséð. Fögur
markmið eru að breytast í um-
hverfisslys í hafinu (hnignun
þorskstofnsins) og einnig umhverf-
isslys í sjávarþorpum sem munu
láta undan og breytast í verðlaus
„drauga-sjávarþorp“ að óbreyttu.
Ég tel það ótvíræða skyldu allra
stjórnmálaflokka á Alþingi í dag að
sameinast í sjávarútvegsnefnd Al-
þingis um að gera betur en þetta –
nú þegar. Við eigum betra skilið.
Reglugerðameistari ríkisins
Kristinn Pétursson fjallar um
samkeppnisstöðu í fiskvinnslu
og byggðakvóta ’Ég er einfaldlega aðkrefjast þess að staða
landvinnslu verði lag-
færð nú þegar svo hún
leggist ekki af!‘
Kristinn Pétursson
Höfundur er fiskverkandi
á Bakkafirði.
STUNDUM líður
langur tími áður en
góðum hugmyndum er
hrundið í framkvæmd.
Óþarflega langur tíma,
finnst manni oft.
Svo er um kaffihús í
Hljómskálagarðinum.
Ýmsir hafa bent á það
árum saman að grá-
upplagt væri að hleypa
lífi í garðinn með því
m.a. að byggja þar
kaffihús sem gæti nýst
til hvíldar og hress-
ingar þeim sem um
garðinn fara.
Hingað til hafa
þessir hugmynda-
smiðir talað fyrir
daufum eyrum borg-
aryfirvalda.
Í leiðara Miðborg-
arblaðsins 5. ágúst sl.
vék ég m.a. að Hljóm-
skálagarðinum og hvatti borgaryf-
irvöld til að dusta nú rykið af þeim
ágætu hugmyndum sem komið hafa
fram um kaffihús og afþreyingarhús
í garðinum á liðnum árum. Og viti
menn, ekki liðu nema örfáir dagar
þar til Dagur B. Eggertsson borg-
arfulltrúi kom fram í fréttum og vildi
fara að drífa í þessu sem
fyrst. Skipulagsráð
borgarinnar hefur nú
samþykkt að deiliskipu-
lagi Hljómskálagarðs-
ins verði breytt og þar
verði m.a. gert ráð fyrir
kaffihúsi með útiveit-
ingapalli. Veit-
ingarekstur hefur nú
verið um árabil í Grasa-
garðinum í Laugardal
og við Nauthólsvík og
gengið vel. Óþarfi er að
hafa áhyggjur af því að
slíkur rekstur gangi
ekki upp við Tjörnina í
miðborg Reykjavíkur.
Þá er bara að vona að
bilið frá hugmynd til
framkvæmdar styttist
óðum og næsta sumar
geti Reykvíkingar spók-
að sig í Hljómskálagarð-
inum og sest svo niður
og glaðst með sjálfum
sér og í góðra vina hópi á nýju og fal-
legu kaffihúsi við Tjörnina.
Hugmynd og
framkvæmd
Einar Örn Stefánsson
skrifar um kaffihús í Hljóm-
skálagarðinum
’Þá er bara aðvona að bilið frá
hugmynd til
framkvæmdar
styttist óð-
um …‘
Einar Örn Stefánsson
Höfundur er framkvæmdastjóri
Þróunarfélags miðborgarinnar.