Tíminn - 07.03.1973, Blaðsíða 9

Miövikudagur 7. marz 1973.
TÍMINN
9
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar: Þór-
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson,
Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsblaös Timans).
Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrif-
stofur i Edduhúsinu við Lindargötu, simar 18300-18306. Skrif-
stofur i Bankastræti 7 — afgreiðsiusimi 12323 — auglýsinga-
simi 19523. Aörar skrifstofur: simi 18300. Áskriftagjald 300 kr.
á mánuði innan lands, í lausasölu 18 kr. eintakið.
Blaðaprent h.f.
Lífskjörin hafa
aldrei verið betri
Það gleymist mörgum, sem kvarta undan
verðhækkunum um þessar mundir, að efna-
hagslega hefur þjóðin aldrei haft það betra en
nú. Ólafur Hóhannesson forsætisráðherra vék
að þessu i ræðu sinni i vantraustsumræðunum.
Forsætisráðherrann sagði m.a.:
— Ef við litum fyrst á lifskjörin i dag, þá
blasir sú staðreynd við, að Islendingar hafa
aldrei haft það betra efnahagslega heldur en
um þessar mundir. Þetta sanna ótvirætt út-
reikningar Hagrannsóknadeildar Fram-
kvæmdastofnunarinnar, sem sýna m.a. að
einkaneyzla á mann árið 1972 var um 202 þús-
und krónur. Fyrra hámark einkaneyzlu á
mann var árið 1967 og var þá 168 þúsund krónur
umreiknað á verðlagi ársins 1972. Almenn vel-
megun, mæld á grundvelli einkaneyzlu á
mann, hefur þvi aldrei verið meiri á íslandi en
árið 1972 og hefur hækkað um 20.2% frá fyrra
hámarki ársins 1967.
Það er lika vert að hafa það i huga i sam-
bandi við þennan mælikvarða á lifskjörin, að
einkaneyzla á mann er eins há á Islandi eða
hærri en i flestum öðrum Vestur- og Norð-
ur-Evrópurikjum, nema þá i Sviþjóð —
Forsætisráðherra vék þessu næst að atvinnu-
örygginu og sagði: — Staðreyndin, sem við
okkur blasir er sú, að atvinnuöryggi hefur
aldrei verið meira á íslandi en það er i dag, þó
að tima- og staðbundið atvinnuleysi á einstaka
stað geti átt sér stað.
En hvað þá, sagði forsætisráðherra, um
þriðja meginatriðið, sem er enn mikilvægasti
mælikvarði á stjórn efnahagsmála — kaup-
mátt launa?
— Björn Jónsson, forseti Alþýðusambands
Islands, lagði fram skýrslu á þingi Alþýðusam-
bandsins i nóvembermánuði s.l., þar sem
greinilega kom fram, að kaupmáttur launa
verkafólks fyrir hverja greidda vinnustund i
almennri vinnu i Reykjavik hafði hækkað i
valdatið núverandi rikisstjórnar um rúm 28% á
einu og hálfu ári og farið úr 107.2 stigum á
öðrum ársf jórðungi 1971 upp i 137.6 stig á fjórða
ársfjórðungi 1972. í báðum tilvikunum var
miðað við grunntöluna 100 á fyrsta ársfjórð-
ungi 1968 og visitölu framfærslukostnaðar.
Þetta eru að ég hygg meiri hækkanir á kaup-
mætti launa verkafólks á stuttum tima en
dæmi eru til um i allri sögu verkalýðshreyfing-
arinnar á fslandi. —
Forsætisráðherra sagði siðan:
— Þegar þessar staðreyndir eru hafðar i
huga sést, að sleggjudómar um almennt óstand
i efnahagsmálum i viðtækustu merkingu eru
fjarri sanni. Fólki liður i efnahagslegu tilliti al-
mennt betur en nokkru sinni áður. Fólk býr við
meira öryggi i atvinnu- og félagsmálum en
áður. Framfarir og framkvæmdir hafa aldrei
verið meiri en einmitt nú. Hvarvetna blasir við
bjartsýni, stórhugur og trú á framtiðina i þessu
landi, — sagð i forsætisráðherra og bar þetta
saman við efnahagsstefnu viðreisnar-stjórnar-
innar, sem einkenndist af gengisfellingum og
kjararýrnun, atvinnuleysi og landflótta fólki til
útlanda i atvinnuleit, ófriði og verkföllum á
vinnumarkaðinum. —Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Fylgi miðstefnu fer
vaxandi í Bretlandi
Aðalflokkarnir tapa fylgi í aukakosningum
SÍÐASTLIÐINN fimmtudag
fóru fram aukakosningar i
bremur kjördæmum i Bret-
landi. Vegna nýlokinna þing-
kosninga á Irlandi og væntan-
legra þingkosninga I Frakk-
landi og i Chile, hurfu úrslit
þeirra nokkuð i skuggann á
siðum heimsblaðanna og i
fréttum annarra fjölmiðla.
Úrslit þeirra þykja eigi að sið-
ur athyglisverð. Niðurstaða
þeirra varð hin sama og ann-
arra aukakosninga, sem hafa
farið fram i Bretlandi siðustu
mánuðina. Báðir aðal-
flokkarnir urðu fyrir miklu
áfalli, en frambjóðendur, sem
fylgdu eins konar miðstefnu,
hlutu mikið fylgi. Einkum
varð Ihaldsflokkurinn fyrir
miklu áfalli i öllum auka-
kosningunum og þykir þvi
óliklegt, að Heath forsætisráð-
herra rjúfi þingið, eins og
hann hefur haft á orði, ef hann
kæmi ekki fram fyrirætlunum
sinum um viðnám gegn verð-
bólgunni. Það er ekki heldur
talið liklegt, að Verkamanna-
flokkurinn telji heppilegt að
tefla þannig á næstunni, t.d.
með verkföllum, að Heath
neyðisttilað efna til kosninga.
Horfur eru þær að sinni, að
Verkamannaflokkurinn yröi
ekki sigurvegari I þeim kosn-
ingum, heldur myndi Frjáls-
lyndi flokkurinn og óháðir
frambjóðendur fá mikið fylgi
á kostnað beggja stóru flokk-
anna.
EINNA mest athygli beind-
ist aö aukakosningunni I Lin-
colnkjördæmi. Tildrög hennar
voru þau, að flokkssamtök
Verkamannaflokksins í kjör-
dæminu höfðu ákveðið að
bjóða þingmann þess, Dick
Taverne, ekki aftur fram fyrir
flokkinn, þar sem hann hafði
greitt atkvæði með inngöngu
Bretlands I Efnahagsbanda-
lagiö. Taverne hafði einnig
farið ódult með andstöðu sina
gegn vinstra armi Verka-
mannaflokksins, en hann réði
hins vegar yfir flokkssamtök-
unum I Lincolnkjördæmi.
Taverne brá hins vegar hart
við eftir að kjördæmasamtök-
in höfðu hafnað honum sem
frambjóðanda í næstu kosn-
ingum. Hann sagði af sér
þingmennsku og knúði þannig
fram aukakosningu. Hann
bauð sig siðan fram sem óháð-
an og lýðræðissinnaðan verka-
lýðssinna. 1 síðustu kosning-
um hafði Taverne fengið rétt
20 þús. atkvæði, en frambjóö-
andi Ihaldsflokksins 15.340 at-
kvæði. Taverne var þvi I veru-
legri hættu, ef Verkamanna-
flokkurinn einbeitti sér harð
lega gegn honum, þar sem
frambjóðandi Ihaldsflokksins
gat haft verulega sigurmögu-
leika, ef fylgi Verkamanna-
flokksins klofnaði. Taverne lét
þetta þó ekki aftra sér. For-
ustumenn Verkamanna-
flokksins reyndu allt sem þeir
gátu til aö fella hann og varð
kosningabaráttan i Lincoln
bæði hörð og löng. Meðal ann-
ars var teflt fram ýmsum af
hinum hægri sinnuðu foringj-
um flokksins eins og Denis
Healy og Anthony Crossland,
þvi að þeir þóttu vænlegastir
til að ná fylgi frá Taverne.
Vinstri leiötogar flokksins
gerðu að sjálfsögðu sitt
ýtrasta til að fella hann.
Flokksstjórninni þótti lika
mikið við liggja að fella hann,
þar sem fordæmi hans gæti ýtt
undir almenna uppreisn I
flokknum. íhaldsflokkurinn
lagði einnig mikla áherzlu á að
reyna að vinna kjördæmið og
Wilson tókst ekki að fella
sendi ýmsa af helztu forustu-
mönnum slnum til stuðnings
frambjóðanda flokksins.
Úrslit kosninganna urðu
þau,aðTaverne náði kosningu
með 21.967 atkvæðum og fékk
þvi nær tvö þúsund atkvæðum
meira en í þingkosningunum
1970. Frambjóðandi Verka-
mannaflokksins fékk 8.776 at-
kvæði, en frambjóðandi
thaldsflokksins 6.616 atkvæði.
Báðir aðalflokkarnir höfðu
þannig beöið stórfelldan ósig-
ur og Ihaldsflokkurinn sizt
minni. Frjálslyndi flokkurinn
hafði engan frambjóðanda,
enda studdi hann Taverne
óbeint.
Taverne sagði eftir að úr-
slitin voru kunn, að þau væru
mikill ósigur fyrir vinstri arm
Verkamannaflokksins. Úrslit-
in bentu til þess, að annað-
hvort yrði Verkamanna-
flokkurinn að hverfa að hóf-
samari umbótastefnu eða að
til sögunnar kæmi nýr, frjáls-
lyndur umbótaflokkur, sem
gæti hlotið mikið fylgi.
AUKAKOSNINGIN, sem fór
fram I Chester-le-Street-kjör
dæminu, vakti lengi vel litla
athygli, enda hefur þaö lengi
verið eitt af öruggustu kjör-
dæmum Verkamannaflokks-
ins. 1 siðustu þingkosningun-
um fékk frambjóðandi Verka-
mannaflokksins þar 33.694 at-
kvæði, en frambjóðandi
thaldsflokksins 13.363 at-
kvæði. Frjálslyndi flokkurinn
hefur ekki boðið fram I kjör-
dæminu i 67 ár. Flokkurinn
ákvað hins vegar að bjóða
fram nú og varð þess brátt
vart, að frambjóðandi hans
myndi fá verulegt fylgi og fór
það vaxandi, er nær dró
kosningunum. Um skeið var
jafnvel gizkað á, aö hann
myndi ná kosningu. Veruleg
athygli fór þá að beinast að
kosningabaráttunni og taldi
Verkamannaflokkurinn ekki
annað ráðlegt en að senda
marga helztu foringja sina
frambjóðanda flokksins til
haldsog trausts. Úrslitin urðu
þau, að Verkamannaflokkur-
inn fékk 25.874 atkvæöi, frám-
bjóðandi Frjálslynda flokks-
ins fékk 18.808 og frambjóð-
andi íhaldsflokksins fékk 4.092
atkvæði. Úrslit þessi eru talin
mikill sigur fyrir Frjálslynda
flokkinn, en mikill ósigur fyrir
aðalflokkana, einkum þó
Ihaldsflokkinn.
Taverne
ÞRIÐJA aukakosningin fór
fram i Dundeekjördæmi i
Skotlandi. Þingmaður þess,
G.M. Thomson, hafði sagt af
sér þingmennsku sökum þess,
að hann haföi verið skipaður
annar af fulltrúum Breta i
framkvæmdanefnd Efnahags-
bandalags Evrópu. Hann var
einn af þeim leiðtogum Verka-
mannaflokksins, er hafði
greitt atkvæði með inngöngu
Bretlands i Efnahagsbanda-
lagið. I siöustu þingkosningum
haföi hann fengið 22.630 at-
kvæöi, frambjóðandi íhalds-
flokksins 19.832 og frambjóð-
andi skozkra þjóöernissinna
4.181. 1 aukakosningunum nú
urðu úrslitin þau, að fram-
bjóðandi Verkamannaflokks-
ins fékk 14.411 atkvæði, fram-
bjóðandi skozkra þjóðernis-
sinna 13.270, frambjóðandi
Ihaldsflokksins 11.089, fram-
bjóðandi Frjálslynda flokks-
ins 3.653 og frambjóðandi
skozka Verkamannaflokks
ins 1.409. Sést á þessu, að
minnstu hefur munað aö
frambjóðandi skozkra þjóð-
ernissinna næði kosningu, en
hann bætti við sig 9 þús. at-
kvæðum. Sennilega heföi hann
náð kosningu, ef Frjálslyndi
flokkurinn hefði ekki boöiö
fram, en hann bauð ekki fram
i almennu þingkosningunum
1970. Úrslitin eru talin veru-
legt áfall fyrir báöa aöalflokk-
ana.
DCMAR brezkra blaöa um
úrslit aukakosninganna er
yfirleitt á þá leið, að þau sýni
mikla óánægju i garð beggja
aðalflokkanna og óvenjulega
góðan jarðveg fyrir eins konar
miðstefnu. Augljóst sé, að
rikisstjórn Heaths sé mjög
óvir.sæl. Fyrir Verkamanna-
flokkinn hljóti það hins vegar
að vera áhyggjuefni, að hann
skuli ekki fá uppskeru af óvin-
sældum rikisstjórnarinnar,
heldur stórtapi hann einnig.
„The Times” segir, að þetta
stafi m.a. af stefnuleysi og
hringlandahætti flokksins, en
hann sé nú oft á móti þvi, sem
hann beitti sér fyrir meðan
hann fór með rikisstjórnina.
Þ.Þ.
Greinin um stefnu
Brandts, sem birtist
hér i bíaðinu i gær,
var forustur-grein úr
The Times