Tíminn - 07.03.1973, Blaðsíða 10

10
TÍMINN
Miðvikudagur 7. marz 1973
r
Omar
Valdimarsson
skrifar frá
Svíþjóð:
„VIÐ SIGRUM
MEÐ KÆRLEIKA"
ÓHUGNANLEGT morð
var framið i Sviþjóð
föstudaginn 16. febrúar.
Tveir 13 ára piltar
stungu sextán ára
gamla stúlku 9 stungur i
bakið, svo hún beið bana
af. Þegar komið var að
stúlkunni á skógarstig i
Borás, ekki langt frá
Gautaborg, var hún enn
með lifsmarki, en lézt á
leiðinni i sjúkrahús.
Piltarnir tveir viður-
kenndu verknaðinn
strax morguninn eftir og
kom þá i ljós, að þeir
höfðu verið undir
áfengisáhrifum og höfðu
fengið hugmyndina úr
bandariskri bók um af-
brot unglinga — og hinn
kaldhæðnislegi titill
bókarinnar var: ,,Við
sigrum með kærleika”.
Mál þetta hefur vakið mikinn
óhug hér i Sviþjóð og hafa al-
þingismenn og aðrir opinberir
starfsmenn þegar rokið upp til
handa og fóta til að reyna að
spyrna við sölu á sterkum bjór
(milliöli) i matvöruverzlunum —
og sumir hafa jafnvel lýst þvi
yfir, aö þeir komi til með að
krefjast þess, að sala á bjór verði
alveg bönnuð „eöa að minnsta
kosti takmörkuð við áfengissölur
rikisins”, eins og einn lét hafa
eftir sér i sjónvarpsviðtali.
Piltarnir tveir höfðu keypt i mat-
vöruverzlun 6 flöskur af létt-
sterkum bjór (milliöl er um 3.6%)
og að auki stolið úr mannlausri
ibúð einhverju magni af sterku
áfengi. Megnið af þessu höfðu
þeir svo innbyrt eftir hádegi á
föstudeginum þann 16. febrúar
þegar þeir voru að byggja sér
snjóhús á skógi vöxnu svæði i
BorSs, á milli borgarhlutanna
Trandared óg Hedvigsborg.
Morð skemmtilegra
en snjóhússbyggingar
Fljótlega fengu þeir þó leið á
byggingarstarfseminni og þá
fengu þeir sér meiri bjór og hófu
að ræða efni bókarinnar, sem þeir
höfðu keypt i upphafi vetrar-
frisins i skólanum, en það hófst á
mánudeginum áður. Svo virðist
sem þeim hafi sérstaklega verið
hugleikin frásögn um 14 ára
gamlan pilt, sem myrti jafnöldru
sina með hnifsstungu i bakið.
Piltarnir tveir voru báðir með
hnifa, sem þeir höfðu ætlað að
nota til að skera snjókögglana til
með og þarna á þessum stað og
stundu ákváðu þeir einfaldlega að
ræna og stinga þann næsta, sem á
vegi þeirra yðri. Þó komu þeir sér
saman um, að fórnarlambið
mætti hvorki vera stærra né
sterkara en þeir.
Félaginn trúði
ekki sögunni
Ulrica Karlsson var 16 ára
gömul, einnig i vetrarfrii, og var
á leið til vinkonu sinnar, sem bjó i
öðrum bæjarhluta. Hún gekk
þrönga skógarstiginn og var sú
fyrsta, sem drengirnir komu
áuga á. Annar stökk aftan að
henni og stakk hana með hnifnum
i bakið á meðan hinn kom framan
að henni og hrifsaði af henni
veskið. Ulrica barðist við þá, en
piltarnir héldu áfram að keyra i
hana hnifana og loks eftir 9 hol-
stungur hné hún niður. Þeir veltu
henni niður bakkann og hlupu af
stað. A leiðinni tóku þeir um þaö
bil 40 krónur sænskar - • . úr
veski hennar og fleygðu þvi siðan
á stiginn. Svo hlupu þeir rakleitt
heim til eins jafnaldra sins og
sögðu honum frá, en hann trúði
ekki orði af frásögn þeirra. Siðan
fóru þeir hvor heim til sin.
Vinkona Ulricu varð aftur á
móti fljótlega óróleg og hafði
samband við lögregluna — sem
þá þegar hafði verið tilkynnt, að
stúlkan hefði fundizt á skógar-
stignum af manni, sem var i
gönguferð með dóttur sinni.
Þegar þau feðginin komu að
Krossinn sýnir hvar Uirica Karlsson fannst meö 9 hnifstuneur f Ifkama sinum.
Með þvi að beita hinni
„dedúktivu metóöu” sinni taldi
Comtes, að sér heföi tekizt að
uppgötva nýtt lögmál, sem væri
algilt og ætti jafnt við um þróun
einstaklinga, þjoðfélaga,
menningarskeiða og visinda-
greina. Þetta lögmál taldi Comtes
og lærisveinar hans svo mikil-
vægt, að þaö mundi hefja mann-
kyn allt upp á hærra stig og ganga
af trú og háspeki dauðri, eins og
fyrr segir. Samkvæmt þessu
lögmáli er öll mannleg þróun i
þremur áföngum. Fyrst stendur
maðurinn og fræöi hans á hinu
guðfræðilega stigi, þar nfest á
hinu heimspekilega og loks á hinu
visindalega.
Fyrsta stigið einkennist af litilli
þekkingu og mjög takmarkaðri
reynslu. öll fyrirbæri
náttúrunnar eru þar skýrð með
goðsögnum. Maðurinn tekur
trúarlega afstöðu til allra hluta.
Þar er stjórn yfirvalda heillög,
þar sem yfirvöldin hafa þegið
vald sitt af æðri forsjón. Siöa-
kröfur eru þar afdráttarlausar,
þar sem þær eru boðorð guðs eða
guða.
A þessu stigi heldur maðurinn,
að allir hlutir i náttúrinni hafi sál
og dularfullan mátt. Andar og
guðir taka sér bólstað i allri
náttúrunni. Maðurinn gripur
alltaf til guðfræðilegra eða yfir-
skilvitlegra skýringa. Allt, sem
gerist I umhverfi hans, er fram-
kvæmt af náttúruöndum, guðum
og gyðjum, sem geta að vild sinni
stjórnað öllu á himni og jörðu.
Þegar menn horfa á hamfarir
náttúrunnar eða þola illt árferði,
spyrja menn um orsökina, og
svarið er jafnan á einn veg. Reiði
guðs. A sama hátt er góðæri skýrt
sem velþóknun guðs eða
náttúruanda. Þessi lifsafstaða
þróast smátt saman.
I fyrstu hafa allir hlutir sál og
dularfullan mátt, þar næst er
þessi máttur eignaður hinum
mörgu guðum en i lok þessa
frumstigs kemur fram hug-
myndin um einn guðdóm, einn
als-herjar anda lifsins, sem er
yfirskilvitlegörsök og forsjón
heimsins. A þessu stigi er ekki um
eiginlega þekkingu að ræða, þvi
að sönn þekking verður að
byggjast á staðreyndum. En
þetta stig er samt nauðsynlegur
áfangi þróunarinnar.
Engin visindi geta eingöngu
byggzt á rannsóknum. Menn
verða að hafa einhverja vinnu-
kenningu, áður en þeir hefja
rannsókn sina. Það er manns-
huganum eiginlegt að byrja
alltaf að glima við hið óþekkjan-
lega. Sú glima er ekki með öllu
fánýt. Hún kennir manninum að
Þekkja- takmörk sin. Fyrst,
þegar r.ann gerir sér grein fyrir
takmörkunum sinum, snýr hann
sér að verkefnum, sem hann
getur leyst. Hann byrjar að afla
sér þeirrar þekkingar, sem
honum er unnt að höndla.
Af þessu er ljðst, að Comtes og
lærisveinar hans lita á trúarbrögð
eins og gamalt fat, sem maðurinn
á að vera vaxinn upp úr. Sannur
„postivisti” er hvorki trúmaður
né guðleysingi. „Jákvæð heim-
speki aðhyllist ekki guðleysi
(aþeisma) þvi að guðleysingjnn
er ekki raunverulega laus ur
fjötrum. Hann er á sinn sérstaka
hátt ennþá guðfræðingur.”
(Littré) Samkvæmt þessu á
„positivisti” ekki að taka neina
afstöðu til trúar á guð eða æðri
máttarvöld, — sem i framkvæmd
reyndist sama og að hafna henni i ]
hvaða mynd sem hún birtist.
Annað stigið i þróun mannsins,
segir Comte, er stig heim- •
spekinnar. Goðsagnir missa gildi ]
sitt sem skýringar á tilverunni .
Fyrirmæli guða eða náttúruanda i
er ekki lengur orsök allra hluta. ]
Samt leita menn enn hins yfirskil-
vitlega. Persónulegir guðir og
andar náttúrunnar breytast i há
spekilegar hugmyndir og andleg
öfl að baki hlutanna. Þetta er stig
hinna langsóttu hugmynda.
í sinni æðstu mynd birtist hin
heimspekilega lifsafstaða, þegar
hin ýmsu öfl eru gerð að einu al-
heimslegu afli, sem nefnt er
náttúra eða lif. — Hér er þó ekki
um neina skýra og augljósa
þekkingu að ræða og Comte
neitar að hafa nokkur afskipti af
þvi, sem er i hans augum þoku-
kennt. Ekki heldur af þvi, sem