Samvinnan - 01.06.1969, Blaðsíða 31

I
Lýðveldisstojnunin á Þingvöllum 17. júní 1944. Biskupinn talar.
segja skil ekki, hvað forustu-
menn flokkanna sjá við það að
þora ekki að skera sig almenni-
lega úr með stefnur og markmið.
Ég get ekki séð að þetta almenna
svið, sem flokkarnir eru á núna,
sé svo vinsælt, að lífshættulegt
sé að breyta til og skera sig úr,
svo kjósendum verði auðveldara
valið. Og verði ekki breyting á
þessu, þannig að flokkarnir fari
að þora að vera svolítið sérlund-
aðir, sannar það aðeins eitt, og
það er, að þeir eru komnir að
útgönguversinu.
Það er eins og forustumenn
flokkanna óttist einmitt slíka
hugsanlega þróun, vegna þess að
á þessu ári hefur hver þeirra á
fætur öðrum talað til ungs fólks
um stuðning. Samt situr allt við
hið sama í flokkunum. Ungra
manna samtökin í flokkunum eru
skipuð miðaldra mönnum, sem
geymdir eru þar í frysti. Hins
vegar er ákafinn svo mikill varð-
andi unga fólkið, að stjórnmála-
foringjarnir eru nú á góðri leið
með að gera þessa ungu menn
að sérstökum þjóðflokki, ein-
hverju fólki aðskildu frá megin-
straumi hins daglega pólitíska
lífs. Auðvitað verkar þessi orða-
þjónusta eins og hvert annað
grín. Það þarf ekki að tala um
unga menn. Það þarf að láta þá
tala, strax og þeir eru færir um
það upp úr tvítugu. En ef flokk-
arnir kæra sig ekki um slíka
endurnýjun, sem mér er næst
að halda, og vilja ekki fá unga
menn til að leysa upp gömul og
úrelt hugmyndakerfi og gömul
sambönd og gamla þrúgandi
samábyrgð gömlu stjórnmála-
mannanna, þá kalla þeir aðeins
yfir sig mikið verri hlut. í stað
heilbrigðs samruna gamalla og
nýrra kynslóða verða pólitísk
kynslóðaskil í landinu. Þessi
orðaþjónusta foringjanna er ein-
mitt að undirbúa slík skil. Og
verði pólitísk kynslóðaskil í land-
inu, taka nýir flokkar við af
þeim gömlu með þeirri miklu
fjármunasóun og óreiðu sem það
kostar. í staðinn væri hægt að
grípa strax til þeirra ráða, að
til slíkrar þróunar þyrfti ekki
að koma.
Síðan þetta var skrifað hefur
verið stofnað til nýrra stjórn-
málasamtaka sem bera með sér
öll einkenni gömlu flokkanna.
Þar er bvriað á pexi um forustu-
sætin og gefin út loðin og óákveð-
in stjórnmálastefna, sem hefur
á sér svipbragð veiðarfæris en
ekki yfirbragð fylkingarbrjósts-
ins. Þessar tilraunir í gömlum
farvegi eru raunar aðeins tíma-
töf. En þær sýna þó, að lítilla
breytinga er að vænta nema í
gömlu flokkunum sjálfum. Ef
dæma á eftir þessum nýja flokki
þá er það sýnilegt að endurnýj-
unin í íslenzkum stjórnmálum
verður að koma innan frá, og
væri þá gott fyrir forustumenn-
ina að hafa í huga, að ekki eru
þeir ungir menn einir góðir, sem
bera sig að eins og gamalmenni.
Veikasti þátturinn í lýðræði
okkar er, hve borgaraflokkarnir
þrír eru líkir, og hve lítilla
breytinga kjósandinn á að vænta,
þótt einhver millifærsla atkvæða
verði í þeirri þrenningu. Borg-
araflokkarnir eiga eitt svar við
þessu, sem um leið og það mundi
auðvelda kjósendum að átta sig,
mundi styrkja lýðræðið og skapa
meiri festu í stjórnmálalífi þjóð-
arinnar. Þetta svar er hugmynd-
in um tvo flokka í landinu. Auð-
vitað er varla hægt að hugsa sér
þá breytingu á meðan völdin eru
í höndum þeirra manna, sem nú
stjórna flokkunum, vegna þess
að þeir hugsa meira um kosn-
ingasigra sína og atkvæðaprós-
Frá hátíðahöldunum jyrir utan Stjórnarráðshúsið 18. júní 1944.
31