Æskan - 01.11.1971, Blaðsíða 46

kki eru nema rúmlega 100 ár
siðan fyrst var farið að nota
jólatré hér á landi, og þá að-
eins á stöku stað. Núna er þessi siður
orðinn svo snar þáttur i jólahaldi okk-
ar íslendinga, að þau munu vera fá
heimilin, sem ekki nota jólatré, að
minnsta kosti þar sem börn eru.
Ennþá þurfum við að flytja inn megn-
ið af jólatrjánum, en vonandi verður
þess ekki langt að biða, að við verð-
um sjálfum okkur nógir í framleiðslu
grenitrjáa til notkunar hver jól.
Aðalinnflytjandi jólatrjáa er Land-
græðslusjóður, og rennur ágóðinn af
sölu þeirra til skógræktar. — Flest
trjánna koma frá Danmörku og eru
keypt af Heiðafélaginu danska. Auk
trjánna kaupum við um 30 tonn af
greni- og furugreinum. En allt stendur
þetta þó til bóta, þvi að t. d. á Aust-
fjörðum eru nú notuð að meiri hluta
íslenzk jólatré frá gróðrarstöðinni á
Hallormsstað. Er þar um skógargrisjun
að ræða. Núna eru svo að verða vaxin
i jólatrjáastærð þau grenitré, sem sett
voru niður fyrir 10 árum i því augna-
miði að setja þau niður siðar sem jóla-
tré.
Fyrstu sagnir af notkun jólatrjáa eru
frá Þýzkalandi á 17. öld, en jólatrés
með Ijósum er fyrst getið hjá Goethe
1774 og upp úr því tekur þessi jóla-
siður að breiðast út um alla Evrópu.
Jólatréð berst til Norðurlanda eftir
1800 og árið 1806 er getið um jólatré
í Kaupmannahöfn og litlu síðar í Sví-
þjóð. Fyrst I stað var það helzt hjá
heldra fólki á Norðurlöndum, sem not-
uð voru jólatré, mest í borgunum. Síð-
an berst svo þessi siður út um sveitir
og til alls almennings. Fyrstu jólatrén
munu hafa borizt hingað til lands upp
úr 1850, og sáust þau þá í einstaka
húsi f kaupstöðum. En útbreiðsla þeirra
er hæg hér, og nokkuð er liðið fram á
öldina okkar, þegar segja má, að þessi
siður sé algengur orðinn. — Mun það
hafa tafið nokkuð fyrlr, að hér uxu næst-
um engin grenitré og urðu menn oft að
gripa til þess ráðs, að búa til jólatré.
Var það þá sívöl spýta eða grannur
staur, sem fótur var settur á. — Á staur-
inn voru svo festar álmur, lengstar
neðst en styttri efst. Voru svo staur og
álmur vafin lyngi, sortulyngi eða beiti-
lyngi. Kertin og annað jólaskraut var
svo sett á álmurnar. — Ekki þarf að
draga í efa, að þessi frumstæðu jóla-
tré hafi vakið fögnuð barna og fullorð-
inna, ekki síður en hin raflýstu tré, sem
við höfum nú á dögum.
Þegar samgöngur bötnuðu við út-
lönd, fór það að verða algengara, að
fólk fengi erlend grenitré og í stað
kertanna komu brátt rafljósasamstæð-
ur, sem hafa nú að mestu útrýmt kerta-
Ijósunum. Má einnig telja, að eldhættan
sé minni af þeim en kertunum.
Margar sagnir hafa myndazt um jóla-
tréð. Hér er ein sunnan úr Mið-Evrópu:
Það var jólanótt eina fyrir mörgum,
mörgum árum. Veðrið var hræðilegt,
ofsarok og bylur. Inni i miðjum skóg-
inum stóð lítið skógarvarðarhús, sem
nú var nærri fennt i kaf. Fjölskyldunni,
sem átti þar heima, leið þó vel inni i
hlýjunni, og pabbi og mamma og börn-
in þökkuðu guði fyrir, að þau voru innan
veggja i sliku veðri.
Allt i einu heyrðu þau, að barið var
veikt á útidyrahurðina. Skógarvörður-
inn fór fram til þess að opna fyrir gest-
inum. Úti í snjónum og kuldanum stóð
lítill, þjakaður drengur. Skógarvörðúr-
inn tók hann í fang sér og flýtti sér
með hann inn í hlýja stofuna. — Dreng-
urinn fékk svo mat og volga mjólk að
drekka. Siðan var hann háttaður ofan
i bezta rúmið á heimilinu.
Morguninn eftir var veðrið gerbreytt.
Það var komið logn, og sólin skein á
hvítar snæbreiðurnar. Það var líka
undarlegur geislabaugur umhverfis höf-
uð litla drengsins, þegar hann ætlaði
að fara að kveðja þessa gestrisnu fjöl-
skyldu. — Rétt áður en hann fór sagði
hann:
„Þið hafið verið góð við mig. Ég
hefði sennilega dáið í nótt úti í þessum
kulda. Nú vil ég gjalda ykkur nokkuð,
þótt lítið eigi ég til. En ég vona samt,
að gjöf mín eigi eftir að gleðja marga
á ókomnum tímum, þó sérstaklega
börnin. Gangið nú með mér hérna út i
greniskóginn."
Þau hjónin furðaði á þvi, hvað það
gæti verið, sem þessi allslausi dreng-
ur gæti gefið þeim, en þau létu þó að
orðum hans, og öll gengu þau á leið
út í skóginn, sem nú glitraði í skini
sólarinnar.
„Sjáið," sagði drengurinn og braut
smágrein af grenitré. „Þennan kvist
skulið þið setja i jurtapott, þann stærsta
sem þið eigið, því að á morgun verð-
ur þessi kvistur orðinn að dálitlu tré
— jólatré. Þetta jólatré skulið þið hafa
í húsinu ykkar á hverjum jólum. Hinn
ferski græni litur þess mun ætíð minna
ykkur á hann, sem allt lætur gróa í
öllum löndum."
Hjónin og börnin þeirra horfðu á
eftir litla drengnum, þar sem hann fjar-
lægðist eftir skógargötunni.
Var þetta sem þeim sýndist, að það
væri geislabaugur kringum höfuð hans.