Tímarit lögfræðinga - 01.10.1989, Blaðsíða 3

IIMAHII- 4ö
iö4.iim:ihv.a
3. HEFTI 39. ÁRGANGUR OKTÓBER 1989
RÖKSTUÐNINGUR DÓMA
Merkileg ritdeila hefur verið háð hér I tímaritinu, en upptökin voru í Sklrni.
Þar skrifuðu tveir dómarar, og hér hafa tveir lögmenn og einn prófessor lagt
til málanna, svo að nokkurt jafnræði er með aðilum.
Hjördís Björk Hákonardóttir borgardómari ritar ágæta grein í Skírni (vor
1988) og heldur því m.a. fram að sú gagnrýni Jóns Steinars Gunnlaugssonar
hrl. í bók hans Deilt á dómarana, sem beinist að rökum fyrir dómsniðurstöð-
um, virðist bæði réttmæt og tímabær, og hún biður um frekari umræðu um
rökstuðning í dómum. Kjarninn í viðhorfi hennar sjálfrar til þessa kemur
fram m.a. I eftirfarandi orðum:
„Með rökstuðningi er sýnt fram á að niðurstaðan sé rétt og réttlát. Sé
dómur órökstuddur eða lítt rökstuddur er ekki hægt að vita hvort niðurstað-
an fullnægir þessum skilyrðum. Rökin eru það tæki sem við höfum til þess
að sanna rétta niðurstöðu og sú skylda er lögð á dómara með ofangreindri
starfsreglu, að sanna að hann hafi leyst starfið vel.“
Þór Vilhjálmsson hæstaréttardómari skrifar í hausthefti Skírnis 1988 og
kemur með athugasemdir við grein Hjördísar. Hann lýsir dómsstörfunum og
bendir á hversu margvísleg þau eru. Hann lýsir greinarmuninum á ákvörð-
un um staðreyndir og ákvörðun um lög og bendir á að oft sé erfitt að rök-
styðja niðurstöðuna um sönnun um staðreyndir. ( öðrum löndum hafi kvið-
dómar þetta hlutverk, og ekki rökstyðji þeir niðurstöðu sína um atvik. Hann
lýsir þeirri skoðun sinni að dóma eigi ekki að semja eftir föstum reglum
heldur beri að taka mið af því hve flókið málið er og hverjir hafa áhuga á
dómnum eða hagsmuni af því sem þar er fjallað um.
Björn Þ. Guðmundsson prófessor skrifar í 4. hefti tímaritsins 1988 og mót-
mælir þeim sjónarmiðum að dómarar eigi að semja dóminn ,,fyrir“ einhvern.
Hann gengur svo langt að efast um að rökfærsla í dómum sé yfirleitt svo
nauðsynleg sem af er látið, aðalatriðið sé niðurstaðan sjálf, dómsorðið, máls-
úrslitin. Hann telur að óhætt sé að segja að dómarar eigi fullt I fangi með að
skrifa forsendur dóma þannig að lögfræðingar skilji þær, hvað þá heldur
allur almenningur. Hann tekur þó undir með þeim Hjördísi og Þór að í réttar-
145