Tímarit lögfræðinga - 01.10.1989, Síða 58

6) Refsimörk. Refsimörkunum var breytt með 4. gr. 1. 16/1976, og
var það einkum gert í tilefni af dómi H 1975:415, þar sem hafnað var
m.a. kröfu um gæsluvarðhald, sbr. greinargerð.3) Því var að óbreytt-
um lögum óheimilt að beita skv. 3. mgr. 65. gr. stjórnarskrár og 1. tl.
69. gr. 1. nr. 74/1974 (oml.). Hámark refsingar fyrir breytinguna var
6 mánaða varðhald, en var hækkað í 6 mánaða fangelsi eða varðhald
ótiltekið (2 ára almenna hámarkið).
B) 2. mgr. 232. gr.
Ákvæði þetta tekur til þeirrar háttsemi að leggja annan mann í ein-
elti opinberlega með vísvitandi ósönnum skýrslum, sem lagaðar eru
til þess að lækka hann í áliti almennings. Áminning lögreglu er ekki
áskilin sem refsiskilyrði. Skýrslur (frásagnir) verða að vera vísvit-
andi ósannar, en þurfa ekki að vera ærumeiðandi. Vísvitandi ósanna
skýrslu má að líkindum skýra eins og vísvitandi rangan framburð skv.
142. gr. hgl., þannig að hin huglæga afstaða skýrslugjafa ráði úrslit-
um um fullframningu brots (samrunasjónarmið) ,4) Auk þessa þarf
að sýna fram á, að maður hafi verið lagður í einelti með skýrslunum,
þ.e. hann fái engan frið fjn’ir ofsækjanda sínum, sæti látlausum árás-
um. Slíkt getur verið erfitt að meta og sanna. Sömuleiðis getur verið
erfitt að sýna fram á, að skýrslur séu lagaðar til þess að lækka mann
í áliti almennings. Ekki þarf þó að leiða í Ijós, að tjón hafi hlotist af.
Er þetta atriði hugsað líkt og ærumeiðingaákvæði 234. og 235. gr. hgl.
(samhverf brot). Orðalagið lýtur því fremur að eðli verknaðar en af-
leiðingum. Hinar ósönnu skýrslur eru því aðeins refsiverðar, að þær
hafi birst opinberlega.5) Málshöfðun ákæruvaldsins er háð kröfu þess,
sem misgert var við, sbr. 2. tl. a. 242. gr. hgl.
II. HÓTANIR (233. GR. HGL.)
1) Verndarhagsmunir og verknaðarþoli. Með ákvæði þessu er verið
að vernda friðhelgi einstaklinga, einkum líf þeirra, heilbrigði og vel-
ferð almennt. Menn eiga rétt á því að vera óttalausir um þessa dýr-
mætustu hagsmuni sína og lausir við áreitni í formi hótana. Verkn-
aðarþoli getur hver sá einstaklingur verið, sem hefur nægan aldur og
þroska til þess að skilja hótun. Hótanir geta beinst gegn hópi manna,
3) Alþt. 1975-76, A-deild, bls. 272.
4) Jónatan Þórmundsson: Rangur framburður fyrir rétti. Úlfljótttr 1978, bls. 87—88.
5) Jónatan Þórmundsson: Brot gegn friðhelgi einkalífs. Tímarit lögfr. 1976, bls. 162—163.
200