Tímarit lögfræðinga - 01.10.1989, Blaðsíða 40

faðerni hans er útilokað. Við það fellur að sjálfsögðu niður skylda
hans til að greiða meðlag. Sú spurning vaknar þá hvort maðurinn á
rétt til endurheimtu þess fjár sem hann hefur þegar greitt og gegn
hverjum rétt er að beina kröfu. Slíka kröfu má byggja annað hvort á
almennum skaðabótagrundvelli eða almennum reglum um endur-
heimtu ofgreidds fjár sem greitt hefur verið í rangri trú. I fyrra til-
fellinu væri t.d. hægt að byggja á því að móðir hefði vísvitandi blekkt
mann varðandi faðerni barns.28 Þessi sjónarmið fá nokkurn hljóm-
grunn í forsendum H 1983, 1280, þótt synjað væri um endurgreiðslu
í því máli.
Málavextir voru þeir að K lýsti M föður að barni sínu fæddu
29. maí 1969. M var kallaður fyrir valdsmann og viðurkenndi
hann að vera faðir barnsins. Var hann að svo búnu úrskurðaður
til að greiða meðlag með barninu frá fæðingu þess. Árið 1979 fór
M þess á leit við yfirsakadómara í Reykjavík að fram færi rann-
sókn á faðerni barnsins, þar sem hann hefði vefengt að vera
faðir þess. K samþykkti að hún og barnið gengjust undir blóð-
rannsókn af þessu tilefni. Niðurstöður blóðrannsóknar útilokuðu
faðerni M. Þegar þessi niðurstaða lá fyrir höfðaði M mál á hend-
ur K og fjármálaráðherra og dómsmálaráðherra fyrir hönd ríkis-
sjóðs til endurgreiðslu á meðlaginu. Byggði M á því að K hefði
vísvitandi ranglega bent á sig sem föður að barninu. Gagnvart
fjármálaráðherra og dómsmálaráðherra var á því byggt að valds-
maður hefði ekki gætt leiðbeiningaskyldu sinnar þegar stefn-
andi gekkst við faðerninu. K byggði sýknukröfu sína í fyrsta
lagi á því að hún væri ekki réttur aðili málsins, og í öðru lagi
að ekki hefði verið um vísvitandi blekkingar að ræða og í þriðja
lagi að krafan væri fyrnd. í héraði var K sýknuð á þeim grund-
velli að ósannað væri að hún hefði vísvitandi ranglega bent á M
sem föður. Að sama skapi var ríkissjóður sýknaður vegna þess
að ósannað þótti að valdsmaður hefði ekki gætt réttra starfsað-
ferða. 1 dómi Hæstaréttar segir hins vegar: „Svo sem frá er
greint í hinum áfrýjaða dómi, viðurkenndi áfrýjandi (M) fyrir
sýslumanninum í Árnessýslu, að hann væri faðir barns þess, sem
stefnda K ól 29. maí 1966. Áfrýjandi hefur ekki fengið þeirri
faðernisviðurkenningu hnekkt með dómi, sbr. nú 10. gr. laga nr.
28 Sjá um endurheimtu framfærslueyris, t.d. Sigriður Jósefsdóttir: „Endurgreiðsla ofgreidds
fjár“, Úlfljótur 2. tbl. 1988, s. 155-157.
182