Tímarit lögfræðinga - 01.10.1989, Síða 27

foreldrar eða sambúðarforeldrar.* 11 1 2. mgr. 23. gr. bl. kemur fram
að heimild til að krefjast þess að framfærslueyrir sé ákveðinn og
innheimtur er bundinn við þann sem stendur straum af útgjöldum
vegna framfærslu barns. Barnið sjálft getur ekki gert slíka kröfu. Af
því leiðir að barn sem býr hjá foreldrum sínum getur ekki krafist þess
að þeim verði gert að greiða sér framfærslueyri, enda þótt því sjálfu
þyki aðbúnaðurinn ekki nægilega góður.
Af framangreindu leiðir að ekki þarf að taka afstöðu til meðlags-
skyldu eða fjárhæðar meðlagsgreiðslna þegar barn býr hjá báðum
foreldrum sínum. Á slík atriði reynir í fyrsta lagi þegar um óskilgetin
börn er að ræða. 1 öðru lagi þegar skilnaður eða eftir atvikum sam-
búðarslit eru í vændum. 1 þriðja lagi þegar foreldrar hafa slitið sam-
vistir án þess að leyfi til skilnaðar hafi verið gefið út og annað þeirra
sinnir ekki framfærsluskyldu sinni. 1 fjórða lagi kann sú aðstaða að
koma upp að barn búi raunverulega á heimili þess foreldris sem ekki
hefur forsjá og það standi í reynd straum af útgjöldum vegna fram-
færslu þess, en það foreldri sem hefur forsjá barns sinni ekki fram-
færsluskyldu sinni. 1 fimmta lagi reynir á meðlagsskyldu þegar barn
er í fóstri. Verða þessi tilfelli nú skoðuð nánar.
3.1.1. Óskilgetin börn
Algengast er að taka þurfi afstöðu til meðlagsskyldu og meðlags-
greiðslna þegar börn eru óskilgetin.12 Ef ekki reynist unnt að feðra
barn á móðir þess rétt á barnalífeyri skv. 4. mgr. 14. gr. atl., sbr. 1.
gr. 1. 85/1980, en nánar verður vikið að barnalífeyri síðar. Grundvöll-
ur skyldu til greiðslu meðlags með óskilgetnum börnum er móðerni
annars vegar, sem sjaldnast leikur vafi á eðli málsins samkvæmt, og
hins vegar faðemisviðurkenning samkvæmt 8. gr. bl. eða dómur í
barnsfaðernismáli, sbr. IX. kafla (a) bl.
Faðernisviðurkenning samkvæmt 1. mgr. 8. gr. bl. er algengasti
grundvöllur undir meðlagsskyldu föður. Oftast fer þetta þannig fram
að móðir kennir manni barn. Hann er síðan kallaður fyrir valdsmann
(í Reykjavík yfirsakadómara) og viðurkennir að vera faðir barnsins.
dómi var kröfu R um meðlag með barninu fyrir þetta tímabil hafnað, m.a. á þeirri
forsendu að samband málsaðilja og foreldra K á umræddu tímabili hafi verið með þeim
hætti sem um eina fjölskyldu væri að ræða og að vinnuframlag M við búið hafi verið
svipað og títt er við slíkar aðstæður.
11 Þess ber að geta varðandi upptalninguna að enda þótt framfærsluskyldu stjúpforeldri
eða sambúðarforeldri sé til að dreifa, er kynforeldri eða kjörforeldri sem ekki hefur for-
sjá skylt að greiða meðlag með barni, ef eftir því er gengið af hálfu þess sem forsjá hefur.
12 Um skýringu hugtakanna „skilgetin" og „óskilgetin börn“ vísast til 2. og 7. gr. hl.
169