Tímarit lögfræðinga - 01.10.1989, Blaðsíða 41

9/1981. Telst hann því faðir barnsins, sbr. 1. mgr. 8. gr. laga nr.
87/1947, sbr. nú 1. mgr. 8. gr. laga nr. 9/1981. Ósannað er, að
stefnda K hafi haft í frammi vísvitandi blekkingu, er hún lýsti
áfrýjanda föður að barni sínu, eða sýnt af sér svo vítavert at-
hæfi, að hún þurfi að endurgreiða þegið meðlag. Endurgreiðsla
meðlagsins mundi auk þess koma þungt niður á stefndu K, sem
tók við því í þeirri trú, að um endanlega greiðslu væri að ræða.“29
Tvö síðarnefndu atriðin í rökstuðningi Hæstaréttar gefa tilefni til
að ætla að undir vissum kringumstæðum komi endurgreiðsla til greina
á greiddu meðlagi með barni, að því gefnu að áður hafi faðerni verið
hnekkt í vefengingarmáli samkvæmt 4.—6. gr., sbr. 56. gr. bl. eða
máli til ógildingar á faðernisviðurkenningu samkvæmt 10. gr. bl., allt
eftir því sem við á hverju sinni. Eftir tilvitnuðum forsendum að
dæma kemur þetta í fyrsta lagi til greina ef það sannast að móðir
hafi beitt vísvitandi blekkingum þegar hún kenndi manni barn sitt
og í öðru lagi kann að skipta máli hversu þungt endurgreiðslan kem-
ur niður á henni. Enda þótt unnt sé að túlka framangreindan dóm
Hæstaréttar á þá lund að endurheimta meðlags sé möguleg að upp-
fylltum vissum skilyrðum er ljóst að slíkum heimildum hlýtur að
vera þröngur stakkur skorinn, sérstaklega með tilliti til þess aðila
sem tekur við greiðslu í góðri trú um að hún sé endanleg. Þá geta
reglur um tómlæti útilokað rétt til endurheimtu.
1 norrænum rétti hefur því yfirleitt verið hafnað að kröfu um endur-
heimtu verði beint gegn barninu sjálfu. Að því slepptu koma helst til
greina móðir barns og hinn rétti faðir. Hið fyrrnefnda er ótvírætt
heimilt, sbr. fyrrnefndan dóm Hæstaréttar. í danskri dómaframkvæmd
hefur verið talið að endurheimtu úr hendi hins rétta föður komi því
aðeins til greina að hann hafi á saknæman hátt átt þátt í því að hið
rétta faðerni var ekki upplýst.30
29 í forsendum Hæstaréttar er x upphafi bent á að M teljist enn faðir barnsins enda liafi
faðerni hans eltki veiið hnekkt eftir lögboðnum leiðum. Þá þegar af þeirri ástæðu kom
cndurgreiðsla ekki til greina. Samkvæmt þessu virðist ekki þurfa frekari rökstuðnings
við. Það er þvl eðlilegt að spyrja hvers vegna Hæstiréttur byggir jafnframt á því að K
hafi ekki beitt vísvitandi blekkingum og að endurgreiðsla kæmi þungt niður á henni.
Má geta sér þess til að með þcssu liafi Hæstiréttur ætlað að afstýra því að M fcngi
faðerni sínu hnekkt að loknum hæstaréttardóminum og að hann færi síðan aftur i dóms-
mál til að endurkrefja um meðlagið.
30 Sjá t.d. UFR 1935,24 og UFR 1951,263. Sjá nánar Sigríður Jósefsdóttir: „Enduxgreiðsla
ofgreidds fjár", s. 157.
183