Fréttablaðið - 20.05.2011, Page 19

FÖSTUDAGUR 20. maí 2011
Bölvaðir ósiðir
Árið 2009 var David Nutt, aðalráðgjafi bresku ríkis-
stjórnarinnar í fíkniefnamál-
um, látinn fara fyrir að halda
því fram í vísindagrein að
áfengi og tóbak væru skaðlegri
en mörg ólögleg efni, til dæmis
kannabis, LSD eða alsæla. Það
hljómar auðvitað undarlegt að
reka mann fyrir að halda því
fram að áfengi sé skaðlegt.
En sá sem heldur því fram að
áfengi sé skaðlegra en LSD
er um leið að halda því fram
að LSD sé minna skaðlegt en
áfengi. Og þrátt fyrir að báðar
staðhæfingarnar séu jafngild-
ar þykir önnur ásættanleg en
hin ekki. David Nutt þurfti að
taka pokann sinn.
Þáverandi innanríkisráð-
herra Bretlands lýsti vonbrigð-
um yfir ummælum vísinda-
mannsins „sem sköðuðu þá
stefnu að færa almenningi skýr
skilaboð um skaðsemi fíkni-
efna“. Þannig er það nú. Það
þarf enginn að segja almenn-
ingi að sólin sé miðjan þegar
allir sjá hvað snýst og hvað
situr kjurt. Skilaboðin eiga að
vera skýr.
Hér er því ekki haldið fram
að ef einhver vísindamaður
hafi sagt eitthvað hljóti það að
vera satt. Rannsóknum ber að
taka með varúð.
Það tekur langan tíma fyrir
vísindasamfélagið að komast
að niðurstöðu.
Sumt af því sem fullyrt er,
eins og það að reykingar valdi
miklum líkamlegum skaða, er
nokkuð vel sannað. En margt
annað af því sem greint er frá
í fjölmiðlum ber að skoða með
miklum vafa.
Engu að síður verðum við
að hafa augum opin fyrir
þeim möguleika að við höfum
hugsanlega farið ranga leið
í núverandi fíkniefnastefnu
okkar. Vísindin verða að fá að
eiga sinn gang, og ef tilgangur
rannsókna er einungis að festa
í sessi núgildandi viðhorf fólks
getum við einfaldlega sleppt
því að stunda rannsóknir og
reka háskóla. Pólitíkin verður
að láta vísindin í friði.
Það hljómar ekki órökrétt að
meta afstöðu okkar til ólíkra
eiturlyfja út frá þeirri skað-
semi sem þau valda einstak-
lingnum og samfélaginu.
Áðurnefndur David Nutt
stýrði á seinasta ári rannsókn
þar sem reynt var að leggja
mat á umrædda þætti og raða
fíkniefnum í skaðsemisröð,
þar sem þau skaðlegustu koma
fremst. Listinn var:
1. áfengi, 2. heróín, 3.
meþamfetamín, 4. krakk, 5.
kókaín, 6. tóbak 7. amfetamín
8. kannabisefni. E-töflur og
LSD enduðu í sætum 17 og 18.
Fyrstu viðbrögð við könnun
sem þessari eru auðvitað að
tengja hátt skor áfengis við að
það sé löglegt. Aðgengi eykur
neyslu, neysla eykur vanda.
Ef áfengisneyslu yrði skipt út
fyrir krakkneyslu fengjum
við varla betra samfélag. Það
eru rétt viðbrögð, enda hefur
David Nutt viðurkennt að rann-
sóknin taki ekki til aðgengis.
En þótt einungis sé tekið tillit
til líkamlegrar skaðsemi og
þess hve ávanabindandi ólík
efni eru, miðað við aðrar rann-
sóknir, virðast hin vísindalegu
rök fyrir því að banna kann-
abisefni en leyfa áfengi ekki
endilega óyggjandi.
Vísbendingar um að ríkjandi
viðhorf kunni að byggja á
hæpnum forsendum falla oft í
grýttan jarðveg. Flestir styðja
skoðanir sínar í þessum málum
í samræmi við víðtekna gogg-
unarröð fíkniefna. Það er til
dæmis kannski ekki auðvelt
að styðja vínsölu í sjoppum ef
rannsóknir benda til að vín sé
hættulegra en hass. Að sama
skapi styrkir það ekki baráttu
gegn lögleiðingu kannabis-
efna ef einhverjar rannsóknir
benda til að sum slíkra efna
séu hættuminni en vörur sem
þegar eru löglegar.
Það er auðvitað mikilvægt
að átta sig á því að fíkniefna-
stefna er byggð á pólítískum og
menningarlegum forsendum,
ekki síður en vísindalegum.
Spurning er hvort það sé gott.
Eitt dæmi að lokum: Að und-
anförnu hafa menn þannig hert
lagalega baráttu gegn hvers
kyns reyklausu tóbaki. Helsta
ástæða þess er einfaldlega sú
að það hefur verið hægt. Munn-
og neftóbaksneysla hefur ekki
skotið mjög sterkum rótum í
samfélaginu, ólíkt til dæmis
reyktóbaki. Vísindalega hníga
auðvitað fá rök að því að banna
með öllu neyslu þessara efna
umfram annað sem þegar er í
löglegri umferð.
Munntóbak hvorki gerir fólk
stjórnlaust né ofbeldisfullt
né heldur veldur það neinum
líkamlegum skaða á öðrum en
þeim sem þess neytir. En
munn- og neftóbaksneysla
eru auðvitað bölvaðir ósiðir.
Og hver ætlar að berjast gegn
banni á bölvuðum ósiðum?
Pawel Bartoszek
stærðfræðingur
Í DAG
Sumt af því sem fullyrt er, eins og það
að reykingar valdi miklum líkamlegum
skaða, er nokkuð vel sannað. En margt
annað af því sem greint er frá í fjölmiðlum ber að
skoða með miklum vafa.
FATA
MARKA
ÐUR
LAUGA
RDALS
HÖLL
LAUGA
RDALH
ÖLLIN
Opið frá
12:00-19:00
Glænýjar
vörur beint
frá London!
Ráðstefnan er haldin í tilefni af degi upplýsinga-
tækninnar og verður athyglinni beint að vefgáttum
opinberra aðila í dagskrá dagsins. Yfirmaður
Borger.dk, sem er þjónustuvefur danskra ríkis-
stofnana og sveitarfélaga, mun segja frá þróun
hans og framtíðaráformum Dana um netþjónustu.
Einnig verður sagt frá nýjungum og breytingum á
Ísland.is, en verkefnið fluttist til Þjóðskrár Íslands um
síðustu áramót. Opnuð verður ný Menntagátt, sagt
frá framsæknum verkefnum hjá Hafnarfjarðarbæ
og Reykjavíkurborg, fjallað um tæknina bak við
tjöldin og kynnt áform um aukna samvinnu ríkis og
sveitarfélaga um opinberar vefgáttir.
Að ráðstefnunni standa forsætisráðuneyti,
Samband íslenskra sveitarfélaga og
Skýrslutæknifélag Íslands.
NÁNARI UPPLÝSINGAR OG SKRÁNING Á www.sky.is
DAGSKRÁ KL. 13:00 - 16:15
miðvikudaginn 25.maí 2011 á Hótel Hilton Nordica
OPIÐ UPP Á GÁTT
HJÁ RÍKI OG SVEITARFÉLÖGUM
RÁÐSTEFNA UT-DAGSINS
Ráðstefnustjóri:
Arnar Þór Másson, skrifstofustjóri í forsætisráðuneytinu
Undirbúningsnefnd:  Guðbjörg Sigurðardóttir – forsætisráðuneytinu, Anna
G. Björnsdóttir – Sambandi íslenskra sveitarfélaga, Arnheiður Guðmundsdóttir
– Skýrslutæknifélaginu, Guðfinna B. Kristjánsdóttir – Garðabæ, Halla Björg
Baldursdóttir – Þjóðskrá Íslands, Hermann Ólason – Tryggingastofnun,
Hjörtur Grétarsson – Reykjavíkurborg
12:45 Afhending ráðstefnugagna
13:00 Ávarp: Jóhanna Sigurðardóttir, forsætisráðherra
13:15 Borger.dk - The Citizens Portal - Lessons learned
and future plans Jimmy Kevin Pedersen, Head of
Division, Ministry of Science, Technology and Innovation
13:45 Kvartett – þjónusta í boði Ísland.is
Margrét Hauksdóttir, aðstoðarforstjóri Þjóðskrár Íslands
14:05 Tæknin bak við tjöldin:
• „Er það eitthvað o’ná brauð?“ - Samvirkni í
rafrænni þjónustu
Arnaldur F. Axfjörð, sérfræðingur hjá fjármálaráðuneytinu
• Rafræn framkvæmd almannatrygginga innan EES
– milli stofnana og yfir landamæri
Hermann Ólason, framkvæmdastjóri upplýsingatæknisviðs
Tryggingastofnunar
• Sjálfvirkni og hagræðing í upplýsingatæknikerfum
Reykjavíkurborgar
Hjörtur Grétarsson, upplýsingatæknistjóri
Reykjavíkurborgar
14:35 Kaffi
14:55 Opnun nýrrar Menntagáttar
Katrín Jakobsdóttir, menntamálaráðherra
Kynning á nýrri Menntagátt
• Sigurbjörg Jóhannesdóttir, sérfræðingur hjá mennta-
og menningarmálaráðuneytinu
• Tryggvi Björgvinsson, sérfræðingur hjá mennta-
og menningarmálaráðuneytinu
15:20 Betri Reykjavík – Sjálfbært gegnsæi
• Diljá Ámundadóttir, varaborgarfulltrúi fyrir
Besta flokkinn
• Karl Sigurðsson, borgarfulltrúi fyrir Besta flokkinn
15:40 Frá vorskipum að tölvuskjánum
Steinunn Þorsteinsdóttir, upplýsingafulltrúi
Hafnarfjarðarbæjar
16:00 Ísland.is - tækifæri til samstarfs og framþróunar
Guðríður Arnardóttir, varaformaður
Sambands íslenskra sveitarfélaga
PO
R
T
hö
nn
un