Morgunblaðið - 03.12.2009, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 3. DESEMBER 2009
Þrír lögvís-indamennskrifuðu
saman grein í
Morgunblaðið í
gær um Icesave-
frumvarpið. Ekki
fer á milli mála að
greinarhöfundar telja fyrirhug-
aða löggjöf reista á mjög hæpn-
um grundvelli. Alþingismenn
hljóta að horfa til þeirra sjón-
armiða sem þarna eru sett fram
á málefnalegan hátt og fast rök-
studd. Hér skal eingöngu vitn-
að til tveggja atriða í þessari at-
hyglisverðu grein. Það fyrra
tengist Neyðarlögunum sem
sett voru í kjölfar bankahruns-
ins og þá þeim forgangi sem
innstæðum var veitt með þeim
lögum. Enginn vafi er á að þar
með var lögbundnum leikregl-
um breytt með afturvirkum
hætti. Hagur eins hóps kröfu-
hafa var stórbættur á kostnað
annarra. Að öllu jöfnu myndu
dómstólar ekki telja að slík lög-
gjöf fengi staðist. En aðstæður
voru ekki aðeins óvenjulegar,
heldur nánast einstæðar og
mikil efnahagsleg vá blasti við.
Ríkisvaldið bindur vonir við að
með vísun til þeirra aðstæðna
megi réttlæta þá niðurstöðu að
lögin haldi. Þarna er ekkert í
hendi og reyndar mjög fjarri
því. Áhættan fyrir ríkið í þessu
falli er síðan margfölduð með
lagasetningunni um ríkis-
ábyrgð á Icesave-samningi og
verður yfirþyrm-
andi eins og lög-
fræðingarnir
benda á. Og svo er
það sjálf stjórn-
arskráin. Þre-
menningarnir
draga beinlínis í efa
að lagasetningin myndi stand-
ast þær kröfur sem 40. grein
stjórnarskrárinnar gerir. Það
sker í augu að skuldbindingin
sem á að láta þjóðina ábyrgjast
er ótímabundin og að auki virð-
ist enginn geta skýrt hvers kon-
ar skuldbindingar sé verið að
gangast undir verði frumvarpið
samþykkt. Annmarkarnir á
lagasetningunni eru því himin-
hrópandi. Lögvísindamennirnir
ljúka grein sinni með þessum
orðum: „Í stuttu máli má halda
því fram með fullum rökum að
verið sé að skerða fullveldi rík-
isins umfram það sem stjórn-
arskrá heimilar.“
Við þessar veigamiklu rök-
semdir lögfræðinganna bætist
að samkvæmt þeim breytingum
sem gerðar hafa verið frá fyrri
lagasetningu er nú vikið frá for-
ræði og sjálfstæði íslenskra
dómstóla.
Helstu lögfræðingar landsins
skiluðu á sínum tíma áliti vegna
EES-samningsins. Þegar til
þeirrar skýrslu er horft og
þessara breytinga virðist aug-
ljóst að þarna er enn gengið
þvert gegn stjórnarskrá ís-
lenska lýðveldisins.
Lögvísindamenn
draga í efa að ríkis-
ábyrgðarlög stæð-
ust stjórnarskrá í
núverandi búningi.}
Stjórnarskráin brotin?
Í gær var vikið aðþví á þessum
stað að Stein-
grímur J. Sigfús-
son, fjármálaráð-
herra, kæmist ekki
hjá því að gera
nánari grein fyrir því hvað
hann væri að fara með hálf-
kveðnum vísum sínum um
leyndarmál tengd afgreiðslu
Icesave-frumvarps ríkisstjórn-
arinnar. Ráðherrann fékk
tækifæri til þess í gær á Alþingi
að skýra mál sitt, en kaus þess í
stað að gera það allt enn óljós-
ara. Í stað þess að greina frá
því hvaða leyndarmál það hefðu
verið sem áttu að þrýsta á um
samþykkt ríkisábyrgðar vegna
Icesave fyrir lok nóvember, tal-
aði ráðherra í hálfkveðnum vís-
um um grímulausar hótanir
Evrópusambandsins. Þar að
auki ýjaði hann að hótunum
þeirra sem fjármagna fjárfest-
ingar hér á landi, þeirra á með-
al stórra norrænna og evr-
ópskra banka og fjárfestingar-
sjóða. „Og auðvitað tölum við
varlega um það héðan úr ræðu-
stól á Alþingi,“ sagði Stein-
grímur. Ætlar ráðherrann að
láta þessar dylgjur nægja, eða
mun hann upplýsa
til hvers hann er að
vísa?
Þrátt fyrir lang-
ar umræður á Al-
þingi í gær um puk-
ur og leyndarmál
fjármálaráðherra er enginn
neinu nær um hvað hann var að
fara fyrir mánaðamót um að
nauðsynlegt væri að afgreiða
þá Icesave-frumvarpið af
ástæðum sem ekki væri hægt
að greina frá.
Ráðherrann annaðhvort vill
ekki eða getur ekki útskýrt orð
sín. Eitt er þó orðið ljóst eftir
þessa umræðu og þarfnast ekki
frekari skýringa, en það er að
ráðherrann er hræddur. Það
eina sem ekki er vitað er hvað
ráðherrann óttast. Ef aðeins er
um almennan ótta að ræða er
ekki úr vegi að minna á orð
Franklin D. Roosevelt, sem tók
við embætti forseta Bandaríkj-
anna í miðri kreppunni miklu,
árið 1932, og sagði þá: „Hið
eina sem við þurfum að óttast
er óttinn sjálfur.“ Þegar menn
lenda í erfiðum aðstæðum og
finna kjarkinn minnka getur
verið gott að hugsa til þessara
orða.
Fjármálaráðherra
hefur enn ekki út-
skýrt hvað það er
sem hann óttast. }
Ræður óttinn för?
S
töð 2 sýndi eitt kvöldið í fréttatíma
sínum brot frá umræðum á Alþingi.
Þingmenn stjórnarandstöðunnar
voru svangir og létu vita af því.
Einn af öðrum töltu þeir upp í
ræðupúlt og veinuðu undan því ofríki þing-
forseta að hafa ekki gefið þeim matarhlé. Þeir
góluðu um mannréttindabrot og sögðu rík-
isstjórnina vera að misbeita valdi sínu.
Vafalítið má saka ríkisstjórnina um eitt og
annað en satt að segja finnst manni smámál að
hún hafi ekki nennt að gefa stjórnarandstöð-
unni að éta í einhverja klukkutíma. Svo er mað-
ur nú ekki nýgræðingur í því að fylgjast með
sjónvarpsútsendingum á Alþingi og veit að
þingmenn eru á flakki í og úr þingsal og það er
stutt í matsal þingsins eða út á Bæjarins bestu
þar sem við alþýðufólkið grípum okkur gjarnan pylsu þeg-
ar auraráð eru lítil og sporðrennum henni á einu auga-
bragði. Maður hefur lært að bjarga sér og hélt að þing-
menn kynnu það líka.
Þessi mjög svo bjargarlausa stjórnarandstaða bar sig
aumlega og notaði setningar eins og „misbeiting valds“
líkt og ekkert væri sjálfsagðara. Menn eiga að fara varlega
með orð. Þingmenn eru ekki kúguð stétt, jafnvel þótt þeir
séu í stjórnarandstöðu. Það er þjóðin sem kom þeim þang-
að vegna þess að hún treysti þeim ekki nægilega til góðra
verka.
Allur þessi ys og þys var auðvitað hluti af leikriti stjórn-
arandstöðunnar þar sem menn reyna að spana upp hasar
gegn stjórninni og gleyma sér svo allt í einu í
dramatíkinni og fara að leika Oliver Twist –
með afar mislukkuðum árangri.
Þingmenn eiga einkennilega auðvelt með að
gleyma þeirri staðreynd að þegar þeir eru í
ræðupúlti þá eru þeir í sjónvarpsmynd. Dellan
sem þeir láta út úr sér geymist. Í huga fólks
sem glímir við raunveruleg vandamál er hrein
ósvífni hjá þingmönnum að tala um mannrétt-
indabrot vegna þess að þeir fá ekki matarhlé á
nákvæmlega þeim tíma sem þeir telja henta
sér.
Það væri þægilegt að geta sagt að svona hagi
þessi ákveðna stjórnarandstaða sér meðan rík-
isstjórnin haldi ró sinni og sýni yfirvegun. En
hin nöturlega vissa manns er sú að stjórn-
arliðar myndu í sporum stjórnarandstöðunnar
haga sér nokkurn veginn eins. Ósjálfrátt spyr maður sig
hvort það sé lögmál að menn sem komast á þing gleymi
skynsemi og glati yfirvegun eftir að hafa verið nokkrar
vikur á þingi og fari að trúa því í hjartans einlægni að
hægt sé að bjóða þjóðinni upp á hvaða vitleysu sem er.
Nú hefur íslenska þjóðin í of langan tíma staðið frammi
fyrir miklum vanda. Þjóðin kaus sér fulltrúa á þing til að
leysa þennan vanda. Ítrekað verður þjóðin svo vitni að því
að fulltrúar hennar neita að taka höndum saman til að
greiða úr vandamálunum. Þeir tuða, væla og grenja, neita
að tala saman og tefja mál vikum og mánuðum saman. Það
er ekki hægt að ætlast til að maður beri sérstaka virðingu
fyrir svona fólki. kolbrun@mbl.is
Kolbrún
Bergþórsdóttir
Pistill
Svöng stjórnarandstaða
Brynstirtla til bjarg-
ar í fjarveru makríls
FRÉTTASKÝRING
Eftir Ágúst Inga Jónsson
aij@mbl.is
N
orðmenn eiga eftir að
veiða um 70 þúsund
tonn af makrílkvóta
þessa árs sem gætu
numið yfir tíu millj-
öðrum króna að verðmæti. Ætlunin
mun vera að flytja þennan óveidda
kvóta yfir á næsta ár, en það er meira
magn en þeir hafa áður heimilað.
Undanfarið hafa Norðmenn sótt í
brynstirtlu (hrossamakríl) og hafa
Norðmenn aukið kvóta sinni í þessari
fisktegund í allt að 100 þúsund tonn.
Veiðarnar eru frjálsar þar til því afla-
marki er náð.
Ekki er samkomulag í gildi um
nýtingu brynstirtlustofnsins milli
Evrópusambandsins og Norðmanna.
Stirtlan er hins vegar undir veiðiráð-
gjöf Alþjóða hafrannsóknaráðsins og
þar er lagt til að afli fari ekki yfir 180
þúsund tonn. Veiðar Norðmanna á
þessum fiski virðast ekki ósvipaðar
makrílveiðum Íslendinga, sem Norð-
menn hafa óspart gagnrýnt.
Veiðar á brynstirtlu hafa að mestu
verið innan lögsögu Norðmanna.
Nær allur brynstirtluaflinn fer til
manneldis og er verðið á honum
lægra en á makríl en svipað og á síld.
Fengist hafa 85-110 íslenskar krónur
fyrir kílóið, en það er talsvert lægra
verð en fékkst í fyrra þegar veiðarnar
gengu verr og framboðið var minna.
Út úr norskri lögsögu
Makríllinn hefur hins vegar í haust
haldið sig vestar og norðar en áður.
Svokallaður norðurstofn makríls hef-
ur haft vetursetu í norsku lögsögunni,
gjarnan vestur af Bergen, en í ár
gekk hann út úr norskri lögsögu í
október og hefur ekki komið til baka.
Um þetta leyti árs er hann mjög
verðmætt hráefni og hefur veiðst í
nót úr þéttum torfum.
Í síðustu viku slitnaði upp úr við-
ræðum Noregs, Evrópusambandsins
og Færeyja um stjórnun makrílveiða
á næsta ári. Einkum hafa tvær
ástæður verið nefndar fyrir viðræðu-
slitum. Annars vegar vilja Fær-
eyingar fá meira en 5% eða þau tæp-
lega 30 þúsund tonn af heildar-
kvótanum sem þeir hafa mátt veiða.
Færeyingar fengu þessa hlutdeild áð-
ur en makríllinn fór að ganga svo
grimmt inn í færeyska og síðan ís-
lenska lögsögu. Jafnframt hafa Fær-
eyingar lýst opinberlega yfir stuðn-
ingi við sjónarmið Íslendinga. Aukn-
ar makrílgöngur inn í lögsögu
þjóðanna eru meginröksemdin.
Neðanmálsgrein frá 1994 –
100 þúsund tonna munur
Hins vegar gaus upp deila á milli
Norðmanna og Evrópusambandsins í
haust vegna túlkunar neðanmáls-
greinar í samningum sem rekja má
aftur til ársins 1994. Evrópusam-
bandið hefur litið svo á að Norðmenn
megi veiða 53 þúsund tonn í lögsögu
ESB, en Norðmenn vitna í fyrr-
nefnda neðanmálsgrein og segja að
þeim sé heimilt að veiða 153 þúsund
tonn.
Vegna þessa hefur verið deilt í
haust, norskum skipum verið vísað úr
lögsögunni við Bretland og síðan
slitnaði upp úr makrílviðræðunum af
þessum sökum í síðustu viku. Reynd-
ar hafa Norðmenn og ESB rætt tví-
hliða um fiskveiðistjórnun í Brussel í
þessari viku.
Bergen Fsikitorgið hefur aðdráttarafl og mikið úrval af fiskmeti er í boði.
Makríll hefur síðustu vikur ekki
verið á hefðbundnum slóðum við
Noreg. Norðmenn hafa því sótt í
brynstirtlu og sett sér einhliða
kvóta. Túlkun á samningum hefur
hins vegar skapað óvissu um
stjórnun makrílveiða árið 2010.
Evrópusambandið, Færeyjar og
Noregur hafa nú boðið Íslandi til
viðræðna um heildarstjórnun mak-
rílveiða í Norðaustur-Atlantshafi í
mars 2010 og hefur Jón Bjarnason
sjávarútvegsráðherra þekkst boðið.
Íslendingum hefur ekki áður verið
boðið að sitja fund strandríkjanna.
Aðilar eru sammála um nauðsyn
þess að strandríkin fjögur, sem öll
eiga hagsmuna að gæta, komi á
sameiginlegri stjórnun veiða úr
þessum mikilvæga stofni til að
tryggja sjálfbæra nýtingu. Á fund-
inum verður m.a. rætt um aflahá-
mark, skiptingu afla, aðgang að
lögsögu, vísindasamstarf og eftirlit.
Ráðherra gaf nýlega út reglu-
gerð sem heimilar einhliða veiðar
íslenskra skipa á 130.000 tonnum af
makríl á næsta ári. Gert er ráð fyrir
að makrílafli í NA-Atlantshafi verði
í ár rúmlega 800 þúsund tonn. Það
er verulega umfram ráðgjöf ICES,
sem lagði til að aflinn yrði um 550
þúsund tonn. Afli Íslendinga í ár er
rúmlega 116 þúsund tonn.
AÐ STJÓRN-
BORÐINU
››
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon