Morgunblaðið - 28.10.2010, Page 14

14 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 28. OKTÓBER 2010
- nýr auglýsingamiðill
Finnur.is er nýr miðill fyrir þá sem eru að leita
að vinnu, húsnæði, bíl og nánast hverju sem er.
ÞJÓNUSTUAUGLÝSINGAR
Tilboð á finnur.is
TexTi + logo 6.500 kr.
Hægt er að senda pantanir á
finnur@mbl.is eða í síma 569-1107
–– Meira fyrir lesendur
- nýr auglýsingamiðill
FRÉTTASKÝRING
Steinþór Guðbjartsson
steinthor@mbl.is
Rannsókn Nýsköpunarmiðstöðvar
Íslands sýnir að kæling á flugvéla-
hreyflum, sem hafa fengið í sig
ösku úr gosinu í Eyjafjallajökli,
veldur því að askan sprettur af
hreyflunum og þar með minnkar
ógnin ef til vill. „Ef hægt er að
drepa á og kæla hjálpar askan sjálf
við að hreinsa sig,“ segir Þorsteinn
I. Sigfússon, forstjóri Nýsköpunar-
miðstöðvar Íslands.
Þetta er fyrsta staðprófunin,
sem gerð er í heiminum á áhrifum
gosöskunnar úr Eyjafjallajökli, og
var greint frá niðurstöðunum í
breska tímaritinu New Scientist í
gær á sama tíma og skýrslan var
kynnt hérlendis.
Þorsteinn segir að hjá stofnun-
inni sé mikil hefð fyrir því að skoða
áhrif umhverfis á ýmsan búnað
eins og til dæmis áhrif sands í ám
á hverfla hjá Landsvirkjun og
áhrif jarðhitagass á rör og búnað í
virkjunum. Þegar hann hafi verið
stopp í Kaupmannahöfn þar sem
ekki hafi verið flogið vegna ösku-
gossins í Eyjafjallajökli sl. vor hafi
hann ákveðið að beita öllu þessu
tækniafli til þess að skoða hvað
gerist í flugvélahreyflum, þegar
flogið er inn í fíngert öskuryk.
Eyðimerkur næst
Þorsteinn segir að niðurstöðurn-
ar sýni að áhrif öskunnar úr Eyja-
fjallajökli á flugvélahreyfla séu
ekki einstakt fyrirbæri. Hann hafi
fundið 126 sambærileg atvik frá
1935 og nærtækt sé að vísa til
flugs BA í júní 1982, þegar allir
hreyflar þotunnar stöðvuðust eftir
að hún hafði flogið inn í mikinn
öskumökk úr eldgosi við Jakarta.
Hreyflarnir hafi kólnað í
dýfu vélarinnar til jarðar
og eftir að hafa verið
kaldir í nokkurn tíma hafi þeir aft-
ur farið í gang.
Niðurstöður rannsóknarinnar í
sumar hafa leitt huga Þorsteins og
félaga að flugvöllum nálægt eyði-
mörkum eins og Sahara og Sádi-
Arabíu. Þorsteinn segir að þar séu
mikil vandamál vegna svonefndrar
sandþoku, fínna efna, sem berast í
flugvélahreyfla og valda miklum
vandræðum. „Við ætlum að fara í
það að skoða enn betur þessa um-
myndun,“ segir hann og vísar til
þess að niðurstöðurnar geti komið
að miklu gagni á alþjóðavettvangi.
„Við ætlum að leggja til þekkingu
og staðprófun sem aldrei hefur
verið gerð.“
Þorsteinn segir að þar sem hægt
sé að afísa flugvélar eigi hann sér
þann draum að hægt sé að afaska
þær, „en þetta er fyrsti þátturinn í
áttina að einhvers konar við-
bragðskerfi“.
Lausnin felst í
kælingu hreyfla
 Askan flagnar
af flugvéla-
hreyflunum þegar
þeir kólna
Áhrif kólnunar Uppi til vinstri er hreyfilhluturinn 880°C heitur. Uppi til
hægri er hitinn 760°C, niðri til vinstri 650°C og niðri til hægri 600°C. Þá hef-
ur glerkennd öskuhúðin flagnað af málminum.
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Byggðaráð Bláskógabyggðar leggur
til að beðið verði með friðlýsingu á
landi ríkisins við Geysi í Haukadal á
meðan leitað er samninga um allt
svæðið. Unnið er að lagfæringum á
hverasvæðinu.
Á vegum Umhverfisstofnunar og
Ferðamálastofu er unnið að betri af-
mörkun göngustíga á hverasvæðinu
við Geysi og uppsetningu aðvörunar-
skilta. Settar eru nýjar kaðalgirðing-
ar meðfram göngustígum og aðvör-
unarskilti á staurana. Um 400
staurar eru í girðingunni og alls um
1,2 km af grönnum kaðli.
Ólafur Arnar Jónsson, deildar-
stjóri hjá Umhverfisstofnun, segir
að göngustígarnir séu nú betur af-
markaðir frá hættusvæðum. Vonast
hann til þess að verkinu ljúki að
mestu í næstu viku.
Þá tekur við vinna við lagfæringar
á pallinum við hverinn Blesa og úr-
bætur í öryggismálum þar. Loks er
verið að undirbúa hálkuvarnir á
göngustígum. Ólafur Arnar segir til
greina koma að setja litla palla á
verstu hálkusvæðin eða veita affalls-
vatni hvera frá stígum.
Landeigendur ræða saman
Ríkið á hverina Geysi, Strokk og
Blesa og svæðið á milli þeirra. Hinn
hluti hverasvæðisins er í eigu fjöl-
margra einstaklinga, eigenda og erf-
ingja jarðanna í kring. Umhverfis-
stofnun hefur undirbúið friðlýsingu
á landspildu ríkisins og hefur kynnt
hugmyndir sínar fyrir sveitarfé-
laginu og landeigendum.
Í umsögn sinni mælir Byggðaráð
Bláskógabyggðar eindregið með því
að friðlýsingu verði frestað. Drífa
Kristjánsdóttir oddviti hefur verið
að leiða landeigendur saman til að
ræða um framtíðarskipan á eignar-
haldi svæðisins og meðal annars
rætt við iðnaðarráðherra í þeim til-
gangi.
„Ég tel að á meðan vilji er til að
ræða málin sé rétt að fresta friðlýs-
ingu,“ segir Drífa. Hún segist hafa
það á tilfinningunni að það myndi
ekki bæta andrúmsloftið ef ríkið frið-
lýsti sína landspildu en bendir á að
ríkið geti alltaf gert það ef þessar
viðræður leiði ekki til niðurstöðu.
Samningar um kaup ríkisins á öllu
hverasvæðinu innan girðingar voru
langt komnir í byrjun árs 2008. Til-
boði ríkisins var ekki tekið þegar á
reyndi.
Enginn einn umsjónaraðili
Mikið álag er á Geysissvæðinu
vegna þess fjölda ferðamanna sem
þangað sækir. Flókið eignarhald og
ósamstaða eigenda hefur valdið því
að ekki hefur verið hægt að ráðast í
þær umbætur sem taldar hafa verið
nauðsynlegar, fyrr en nú að Um-
hverfisstofnun og Ferðamálaráð
fengu heimild til að skipta um girð-
ingar og fjölga skiltum. Á meðan
svæðið er ekki friðlýst hefur engin
ein stofnun umsjón með því.
Sveitarfélagið
vill fresta frið-
lýsingu Geysis
 Nýjar girðingar með göngustígum
Ljósmynd/Umhverfisstofnun
Hættur Nýjar girðingar leiða gesti
eftir göngustígum hverasvæðisins.
Geysir í Haukadal
» Geysir er einn þekktasti
goshver jarðarinnar.
» Mjög dró úr gosvirkni í byrj-
un 20. aldar en henni var við-
haldið með framkvæmdum.
» Síðustu árin hefur Strokkur
haldið uppi merki goshver-
anna.
» Geysir er einn fjölsóttasti
ferðamannastaður landsins.
Anna Lilja Þórisdóttir
annalilja@mbl.is
Ríkisendurskoðun hefur hvatt skrif-
stofu Alþingis til að endurskoða
verklag sitt við útboð.
Ástæða þessa er þing Norður-
landaráðs, sem haldið verður í
Reykjavík í nóvember, en Alþingi
sér um framkvæmd þess. Skrifstofa
Alþingis óskaði eftir tilboðum í
tækniþjónustu á þinginu frá tveimur
fyrirtækjum, í framhaldi af því var
ákveðið að ganga til samninga við
það fyrirtæki sem bauð lægra verð.
Hitt fyrirtækið taldi að bjóða hefði
átt verkefnið út. Niðurstaða Ríkis-
endurskoðunar er að bjóða hefði átt
þjónustuna út.
Bent er á að lög um opinber inn-
kaup eru byggð á samræmdum
reglum EES, sömu reglur gilda ann-
ars staðar á Norðurlöndum. Því
verða bæði ríkið og Norðurlandaráð
að hlíta þeim. Auk þess greiðir skrif-
stofa Alþingis reikningana vegna
tækniþjónustunnar þótt hún eigi
endurkröfurétt á Norðurlandaráð.
Útboðsreglur ekki virtar
af skrifstofu Alþingis
Morgunblaðið/Golli
Alþingi Endurskoða þarf verklag
við útboð og verðfyrirspurnir.
 Endurskoði
verklag sitt
Útboð yfir 12,4 milljónir
» Samkvæmt lögum um
opinber innkaup ber að bjóða
út kaup á þjónustu sé verð-
mæti hennar 12,4 milljónir
króna eða meira.
» Lægra tilboðið í umrætt
verkefni hljóðaði upp á 19,8
milljónir króna.
Eldgosið í Eyjafjallajökli hafði mikil áhrif á flugsamgöngur víða í ver-
öldinni og er rannsókn Nýsköpunarmiðstöðvar Íslands sú fyrsta sinnar
tegundar.
Þorsteinn I. Sigfússon myndaði teymi manna til að koma að rann-
sókninni og fékk meðal annars tvo atvinnulausa flugvirkja í vinnu við
rannsóknina með stuðningi frá Vinnumálastofnun.
Líkt var eftir raunaðstæðum. Hreyfilhlutar voru
hitaðir upp í vinnuhitastig. Sigtaðri ösku var síðan
sandblásið á um 1.150°C heita hlutana. Við það
myndaðist glerjun, fín glerhúð á hreyfilhlutunum,
en þegar hún var kæld aftur braut askan sig
lausa. Þetta ferli hófst við um 600°C. Sam-
fara þessu voru mældar ákveðnar fasa-
breytingar, ummyndun, í öskunni, þegar
hún kólnaði.
Askan braut sig lausa
RANNSÓKNIN