Íslenzk tunga - 01.01.1961, Page 34

32
HREINN BENEDIKTSSON
XII
Af því, er nú hefur verið rakið, er ljóst, að 13. öldin hefur verið
hið mesta breytingaskeið í sögu þessa fornafns. Annars vegar er
forna beygingin, t. d. í S og G, en hins vegar er síðari beygingin, t. d.
í Gr og A. En í mörgum handritum frá þessari öld er beygingin mjög
á reiki. Vera má, að hér sé a. m. k. að nokkru leyti um að ræða sam-
blöndun á máli forrits og afrits, en sennilegt er þó, að þetta sé að ein-
hverju leyti raunverulegur ruglingur í beygingu, er fram hafi kom-
ið á breytingaskeiðinu. Skal hér sem dæmi sýnd beygingin í tveimur
handritum frá þessum tíma, AM 325 II, 4°, og AM 623, 4°.
AM 325 II, 4°:
naocqiíi.
necquerr necqueR, necquerN næcquærN, necquerom; necquera;
necquera; necquerar; necquer; necquerom.
nocquot, nocquoro nocquoro; nocquora.
neccorar.
nqccor.
noccorN; nockoro.
af C. R. Unger, Heilagra Manna S0gur (Christiania 1877), I, 437—446. Sagan
er hér prentuð eftir AM 764, 4°, sem talið er frá því um eða skömmu eftir
miðja 14. öld. Dr. Ole Widding, ritstjóri Orðabókar Arnanefndar í Kaupmanna-
höfn, hefur góðfúslega bent mér á í bréfi, að í Remigius sögu, sem prentuð er
eftir sama handriti (Heilagra Manna S0gur, II, 222—227), séu einnig sams
konar dæmi. Cr sama handriti er einnig útgefinn smákafli af Ole Widding og
Hans Bekker-Nielsen, „A Debate of the Body and the Soul in Old Norse Litera-
ture,“ Mediaeval Studies, XXI (1959), 280—289, og einnig þar eru dæmi.
Dæmin, er fyrir koma í þessum köflum, eru: nuckurr I 43720 nuckur 44330
II 224^0, nuckurn I 43922 4432» 2801; nuckur I 4371R 11 43920 II 22522,
nuckura I 4411 44332 44520, nuckurri I 44125; nuckurt II 22629 nuckud I
44434 35 44£9 n 224»8 2272 3 2803, nuckuru I 43711 II 22621, nuckurs I 44412;
nuckurra I 438B. Ekki eru í þessum köflum dæmi um neina aðra stofnmynd.
Dr. Widding segir enn fremur: „Jeg har en sikker erindring om, at formen med
u er noteret fra andre hándskrifter, selvom den ikke kan siges at være alminde-
lig ...“ Eitt dæmi er um þessa stofnmynd í Guðbrandsbiblíu (sjá Bandle, 82).
Þess hefur einnig verið getið til, að breytingin til o eða u í fyrsta atkvæði
væri sama eðlis og í öðru atkvæði, þ. e. a. s. stafaði af áherzluleysi í setningu
(sjá Bandle, 81).