Ritmennt - 01.01.1998, Blaðsíða 29

RITMENNT
JÓNATAN Á ÞÓRÐARSTÖÐUM
skal láta eftirgera handa yður titilblaðið, fái ég
gamla blaðið hjá yður, og svo láta eftirgera þau
blöðin sem yður vantar aftan við yðar kver, svo
að þér fáið það fullt.
Ég minntist og við yður á brot sem þér hafið af
mjóa ríminu 1671, hvort þér munduð vilja eftir-
láta mér það. Ég á það „defekt". Ekki þykir mér
þó eins áríðandi að fá það eins og fremsta blaðið
af hinu, af því að það eina blað fyllir alveg kver-
ið það.
Fyrir ættartöluna á ég að flytja yður bestu
þökk og kveðju frá konunni minni.
I bréfi til nafna síns Jónatanssonar dagsettu
11. mars 1906, þ.e. skömmu eftir andlát
Jónatans, segir Jón að Jónatan liafi um árið
sent sér bæna- og rímkverið frá 1687 og rím-
lcverið frá 1692 til að láta í þau slcrifa eftir-
gert alveg eins og gamla letrið það sem í þau
vantaði. Um leið hafi hann gefið sér, svo
sem í þólcnun fyrir að láta gera þetta, hrot af
rímlcverinu frá 1671. Það sem vantaði í
lcverið frá 1687 lét Jón skrifa og sendi Jónat-
an. En að því loknu missti Jón af þeim eina
manni sem gat slcrifað eftir þessum gömlu
letrum í prestskap vestur á land. Varð þá
elclcert af því að hann gæti látið slcrifa í rím-
lcverið frá 1692 og lá það hjá honum á sig
lcomið eins og það var þcgar það lcom frá
Jónatan. En Jón vill elclci að lcverið verði
innlylcsa hjá sér þótt Jónatan sé látinn og
segist því senda Jóni það aftur með sömu
ummerlcjum og það lcom. Og úr því að elclc-
ert varð úr slcriftinni í lcverið frá 1692 segist
Jón elclci vilja halda „rímbrotinu" frá 1671
og því sendi hann Jóni það aftur.64 Kverin frá
1671 og 1692 eru í eigu Birgis á Öngulsstöð-
um en eklcert er vitað um örlög lcversins frá
1687 en það er þó talið í bólcaslcránni 1911.
Eitt aðaláhugamál Jónatans var ættfræði
og var hann með lærðustu mönnum í þeirri
grein í sínu héraði og þótt víðar væri leitað.
Urðu margir til að leita til lians ef þá slcorti
fróðleilc eða nauðsynlegar upplýsingar í
greininni. Bólcasöfnun Jónatans náði þó yfir
afarbreitt svið og má hann eftir því að dæma
lcallast alæta á alla lesningu. Af guðfræðirit-
um og sálmum eru flestir titlar enda mun á
þessum tímurn hafa verið mest framboð af
bólcum á því sviði. Eru í fyrrnefndri bólca-
skrá nefndir 74 titlar guðfræðirita og 31 tit-
ill sálma og sálmasafna. Almenn slcáldrit,
53 titlar, og íslenslc fornrit, 61 titill, vega þó
þungt í þessu safni. Þarna eru lílca nýrri
sögurit, landafræði, náttúrufræði, lælcnis-
fræði, búnaðarfræði og rit um hagfræði og
stjórnmál. Rímur eru afarmargar og lílca
reilcningsbælcur og elclci má heldur gleyma
blöðum og tímaritum sem eru slcráð undir
41 titli. Af þessari upptalningu má vel sjá
hve vítt Jónatan leitaði fanga. Hluti af þessu
bólcasafni er nú í eigu Birgis Þórðarsonar á
Öngulsstöðum, sonarsonar Jónatans.
Elclci minnkar fjölbreytnin þegar kemur
að handritum úr eigu Jónatans. Það safn var
selt Landsbólcasafninu slcömmu eftir lát
hans og er nú varðveitt þar í liandritadeild-
inni.65 í safninu ber rnest á ýrniss lconar rím-
um og eru af þeirn slcráð rúmlega 50 númer
en alls eru á slcrá safnsins 180 númer hand-
rita frá Jónatan aulc lítils háttar efnis sem
elclci hefur enn fengið númer. Ættfræði,
fornsögur, nýrri sagnaþættir ásamt ýmsu
um andleg mál gengur næst rímunum að
fyrirferð. Einnig er talsvcrt af veraldlegum
lcveðslcap, almanölcum, þýðingum úr er-
64 Lbs 4672 4to.
65 Aftan við greinina er viðauki þar sem handritum
Jónatans er sldpað í nokkra aðalflokka eftir efni.
25