Læknablaðið : fylgirit - 01.06.1999, Blaðsíða 6

6
LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85/FYLGIRIT 38
Tafla 1. Sala lyfja og þar afgeð- og taugalyfja 1989 og 1998.
Magn í SDS* á 1000 íbúa á dag Verðmæti i í milljónum króna á verðlagi 1998
1989 1998 Aukning 1998/1989 1989 1998 Aukning 1998/1989
Oll lyf 653,0 850,0 1,3 5794 8.263 1,4
Geð- og taugalyf 128,6 208,1 1,6 926 2.227 2,4
Verkjalyf 30,8 45,0 1,5 181 486 2,7
Ópíóíðar 0,8 12,1 15,1 17 140 8,2
Paracetamól 15,5 23,7 1,5 93 207 2,2
Migrenilyf 0,6 0,8 1,3 10 77 7,7
Sefandi lyf 8,0 8,9 U 87 158 1,8
Róandi lyf 23,3 24,2 1,0 80 91 1,1
Svefnlyf 38,3 50,4 1,3 128 125 1,0
Geðdeyfðalyf 14,9 53,1 3,6 170 700 4,1
Eldri (TCA) 11,0 9,5 0,9 81 44 0,5
Nýrri (SSRI) 1,0 35,9 35,9 25 539 21,6
Önnur 2,9 7,7 2,7 64 117 1,8
Reykingalyf 1,7 10,6 6,2 49 285 5,8
* Skilgreindur dagskammtur.
nýrra lyfja. Hún hefur minnkað aftur, þegar
hliðarverkanir hafa komið í ljós eða yfirvöld
hafa sett takamarkanir á ávísanir fyrir lyfjun-
um. Á síðastliðnum 10 árum er aukningin á
notkun geðlyfja að mestu vegna nýrra geð-
deyfðarlyfja, svokallaðra SSRI lyfja, selective
serotonin reuptake inhibitors, eða sérhæfðra
serótónín endurupptökublokkara, en að minna
leyti vegna annarra geðdeyfðarlyfja. Alvarleg-
asta hliðarverkun þessara lyfja stafar af kostn-
aði þeirra, sem hefur margfaldað heildarkostn-
að vegna geðdeyfðarlyfja. Að hve miklu leyti
þessi viðbótarkostnaður hefur dregið úr kostn-
aði vegna þunglyndisraskana er óljóst. Verð
nýju lyfjanna er áhyggjuefni bæði fyrir sjúk-
lingana og fyrir aðra sem standa undir hluta af
meðferðarkostnaðinum.
Þunglyndisraskanir
Depurð, deyfð og leiði eru tilfinningar sem
allir verða einhvern tímann varir við, einkum í
sambandi við andstreymi, áföll, missi eða mis-
tök. Venjulega ganga þessar tilfinningar yfir á
stuttum tíma án þess að nokkuð sé að gert nema
í besta falli að ræða við einhvern fjölskyldu-
meðlim eða vin. Einar út af fyrir sig þarfnast
þær ekki lyfjameðferðar. Þær eru hins vegar
aðalkvörtun og einkenni fólks með þunglyndis-
raskanir, sem jafnframt hefur fleiri einkenni og
kvartanir og þarf til þess að greina slíkar rask-
anir á mismunandi stigum og hvort þurfi lyfja-
eða aðra læknismeðferð. Þunglyndisraskanir
verður að greina frá sorg og viðbrögðum við
andstreymi. Þær eru margs konar og nauðsyn-
legt er að greina hvaða raskanir um er að ræða
til að gera sér grein fyrir hvaða meðferð þurfi
að beita.
Tíðni þunglyndisraskana
Faraldsfræðilegar rannsóknir hérlendis og
erlendis hafa sýnt að á hverjum tíma eru 5-8%
fullorðins fólks með einhverja þunglyndisrösk-
un. Við skimun 1984 fyrir geðröskunum hjá
fólki á aldrinum 20-59 ára reyndust 16% vera
með einhverja geðröskun, annað hvort kvíða-
eða þunglyndisröskun (4) I þessum hópi fór al-
gengi lækkandi með hækkandi aldri eins og til
dæmis fannst í bandarísku ECA rannsókninni
(5). Jón G. Stefánsson og félagar (6) fundu hjá
56-57 ára fólki að 6,4% þjáðust af eða höfðu
þjáðst af óyndi einhvern tímann á ævinni og
2,3% greindust með geðlægð á síðustu sex
mánuðum en 2,9% á síðustu 12 mánuðum (7).
Hallgrímur Magnússon (8) greindi þunglyndis-
raskanir hjá um 8% fólks á níræðisaldri. Er-
lendar rannsóknir benda til að 16-18% fólks sé
með þunglyndiseinkenni (9). Líkurnar til að fá
þunglyndissjúkdóm einhvern tímann á ævinni
eru 17- 25% og mun meiri hjá konum en körl-
um (3:2). Þunglyndisraskanir eru mjög al-
gengar og raunar með algengustu sjúkdómum
ungs og miðaldra fólks. Alþjóðaheilbrigðis-
stofnunin telur þær fjórðu mikilvægustu ástæð-