Læknablaðið : fylgirit - 01.06.1999, Blaðsíða 25

LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85/FYLGIRIT 38
25
Hvað er til ráða?
1. Ekki leikur vafi á að öll geðdeyfðarlyf
sem nú eru á markaði hérlendis eru gagnleg og
draga úr eða eyða sjúkdómseinkennum og bæta
heilsutengd lífsgæði sjúklinganna. Það er góð-
ur kostur fyrir sjúklingana að hægt sé að velja
mismunandi lyf eftir því hver verka best í
hverju einstöku tilviki og hver þolast best. Hins
vegar er óljóst hvaða áhrif lyfin hafa haft á lýð-
heilsu (public health) og hvort algengi þung-
lyndis- og kvíðaraskana hafi minnkað eins og
hugsast gæti miðað við hina stórauknu notkun
geðdeyfðarlyfja. Því er nauðsynlegt að láta
gera eftirtaldar rannsóknir:
• Faraldsfræðilega skimleit hjá úrtaki fólks úr
þjóðskrá að þunglyndis- og kvíðaröskunum
sambærilega við rannsókn sem gerð var
1984.
• Rannsókn á ástæðum þeim sem læknar hafa
fyrir ávísunum á geðdeyfðarlyf.
• Rannsókn á hvers vegna sjúklingar telja sig
fá geðdeyfðarlyf.
• Rannsókn á heilsutengdum lífsgæðum sjúk-
linga sem leita til heilsugæslunnar og fá
ávísun á geðdeyfðarlyf í upphafi meðferðar
og aftur eftir þrjá mánuði og kanna þá um
leið hvort farið hafi verið að fyrirmælum
læknis um notkun lyfjanna.
Þegar niðurstöður eru fengnar úr þessum
rannsóknum verður hægt að taka afstöðu til
gagnsemi lyfjanna í víðara samhengi og hversu
vel þeim fjármunum sem fara til lyfjakaupa sé
varið.
2. Fræða þarf fólk um einkenni þunglyndis-
raskana og meðferðarmöguleika, sérstaklega
ungt fólk sem ef til fær enn ónóga meðferð
þrátt fyrir stóraukna notkun geðdeyfðarlyfja.
Einnig þarf að fræða lækna betur um greining-
arskilmerki þunglyndisraskana og annarra geð-
raskana og meðferð þeirra.
3. Þegar er vitað að mikið vantar á að með-
ferðarheldnin sé fullkomin og liggja til þess
ýmsar ástæður. Því er æskilegt að sjúklingarnir
fái minna en mánaðarskammt í fyrsta sinn sem
þeir fá hvert lyf, til dæmis viku eða 10 daga
skammt. Á hinn bóginn er óvíst hvort reglan um
að ekki megi ávísa nema 30 daga skammti í einu
skipti máli, þegar sýnt er að lyf þolist og geri gagn.
4. Nauðsynlegt er að koma á samráði geð-
lækna og heilsugæslulækna til að setja fram
leiðbeiningar um hvaða meðferð skuli beitt við
þunglyndis- og kvíðaröskunum, hvað lyf skuli
valin, hvers vegna og í hvaða skömmtum eigi
að gefa þau.
Sérstaklega þarf að gera læknum ljóst hvað
mismunandi lyf með sömu eða svipaða verkun
kosta og jafnframt að athuga möguleika á
hvatningu til að velja ódýrustu lyfin ef þau gera
sama gagn.
5. Nauðsynlegt er að kynning á nýjum með-
ferðarformum fari fram fyrir lækna og leika á
vegum landlæknis en ekki eingöngu á vegum
lyfjaframleiðenda. í þessu sambandi er vert að
benda á að það er nokkurt áhyggjuefni hversu
mikið ýmis viðhaldsmenntun og nauðsynlegt
ráðstefnuhald lækna og annarra heilbrigðis-
starfsmanna eru orðin háð fjárframlögum lyfja-
fyrirtækja.