Læknablaðið : fylgirit - 01.06.1999, Blaðsíða 19

LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85/FYLGIRIT 38
19
Aldurshópar □ 65+
m 55-64
□ 45-54
□ 35-44
■ 25-34
□ 15-24
%
100-
90-
80-
70-
60-
50-
40
30
20
10
0
Ibúar
Ávísanir
Mynd 9. Aldursdreifing íbúa (15 ára
og eldri) og magns ávísaðra geð-
deyfðarlyfja íjanúar 1999.
lyfjamanginu en þau 15% sem voru yfir 65 ára
aldri fengu nærri 30% lyfjanna. Konur fengu
rúmlega tvo þriðju hluta lyfjanna eins og áður.
Sé gert ráð fyrir að það magn geðdeyfðarlyfja
sem var selt á árinu 1998 dreifist með sama
hætti eftir aldri og kyni, má áætla að fjöldi SDS
á dag á 1000 konurl5 ára og eldri hafi verið 91,
en tæplega 40 fyrir karla. Aætlaður fjöldi SDS
á aldrinum 15-24 ára var 16,5 en 120 hjá þeim
sem voru 65 ára og eldri.
Umræða um breytingar síðustu 10 ára
Á níunda áratugnum óx sala geðdeyfðarlyfja
smám saman, en eftir tilkomu SSRI lyfjanna
hefur hún stóraukist án þess að nokkuð hafi
bent til faraldurs þunglyndisraskana. Gagnstætt
því sem búast hefði mátt við hafa SSRI lyfin
ekki komið í stað TCA lyfjanna. Á árinu 1998
náði sala geðdeyfðarlyfja þeim fjölda dag-
skammta sem svaraði til þess algengis þyng-
lyndisraskana sem áður hefur verið áætlað.
Sala geðdeyfðarlyfja er muni meiri á íslandi en
hinum Norðurlöndunum, þrátt fyrir að algengi
þunglyndisraskana sé svipað. Notkun verkja-
lyfja sem er meiri í sumum löndunum nægir
ekki til að jafna þennan mun. Mánaðaralgengi
notkunar geðdeyfðarlyfja í Reykjavík 1993 var
svipað ársalgengi í Danmörku 1991 (33) og í
Svíþjóð 1988 (34).
Reynsla hefur sýnt að SSRI lyfjunum er yfir-
leitt ávísað í nægjanlegum skömmtum gagnstætt
því sem á við um TCA lyfin (29). Því má gera
ráð fyrir að meðferðarþörfinni sé mætt á íslandi
og kannski vel það. Þetta er þó því miður líklega
ekki rétt eins og sjá má af því að algengi þung-
lyndisraskana er 5-8% hjá fólki yfir 15 ára aldri
og hvemig algengi notkunar geðdeyfðarlyfjanna
breytist eftir aldri. Þegar á árinu 1993 hafði
notkunaralgengið náð helmingi algengis þung-
lyndisraskana, en hafði verið næstum óbreytt frá
1984 í yngstu aldurshópunum, eða undir 0,5%.
Þetta getur bent til að ungt fólk leiti sér ekki
meðferðar nema geðlægð sé svo alvarleg að þörf
sé aðstoðar geðlæknis. Eða það getur bent til
þess, að þunglyndisraskanir séu ekki greindar í
heilsugæslunni með þörf fyrir meðferð. Aðeins
13% af geðdeyfðarlyfjum sem heilsugæslulækn-
ar ávísuðu í janúar 1999 voru handa þeim sem
vom undir 35 ára aldri, en 38% af því sem geð-
læknar ávísuðu vom handa svo ungu fólki. Þá
ber að hafa í huga að erlendar rannsóknir hafa
sýnt að heilsugæslulæknar hafa ekki greint
þunglyndisraskanir hjá nærri öllum sem þeir
ávísa geðdeyfðarlyfjum. I nýlegri rannsókn í
Helsinki sögðu læknarnir að 24% sjúklinga sem
fengu geðdeyfðarlyf hefðu fengið þau vegna
kvíðaraskana, verkja eða af öðrum ástæðum en
þunglyndisröskun (35). Þá ber að hafa í huga að
meðferðarheldni er vandamál og um helmingur
sjúklinganna hættir fljótlega að taka lyfin, held-
ur fleiri hætta við TCA lyf en við SSRl lyf
(10,11). Það er því örðugleikum bundið að
ákvarða hvert sé raunverulegt algengi notkunar
lyfjanna.