Dagskrá: tímarit um menningarmál - 01.06.1958, Blaðsíða 32

út eftir himnunni; ef nú samt annar
endi mjög nálægt tæmir ekki sitt
acetylkolin á sama tíma, þá geta
áhrif þeirra náð saman í rúminu.
Þessi samlagning taugaboða er
mjög merkt fyrirbrigði. Augljóst er
að þar eð breytingar þessar taka
nokkurn tíma, 5—10 msek., þá eru
líka möguleikar á samlagningu í
tíma, ef taugaboð fylgja mjög hratt
hvert á eftir öðru. Allt þetta getur
valdið því, að spenuan á einhverjum
stað í endaplötunni lækki nægilega
mikið til þess að koma af stað hrær-
ingu í himnu taugar eða vöðva, sem
breiðist þá út í allar áttir samkvæmt
Iögmálinu um allt eða ekkert, þ. e.
eins og taugaboð.
Áður hefur vcrið minnzt á, að
acetylkolin skammtar, sem lentu á
vissum stöðum á himnu taugunga,
höfðu þveröfug áhrif. Vissulega eru
samt fyrstu verkanir þeirra á himn-
una nákvæmlega þær sömu alls stað-
ar. Það binzt sérhæfðum mólekúlum
í himnunni og sú binding veldur því,
að himnan gliðnar öll, svo mótstaða
hennar minnkar.
Skýringin á því að sumir tauga-
endar verkuðu samt letjandi var sú,
að himnan undir þeim var smágöt-
ótt, þannig að hvíluspennan hækkaði
þar. Af því leiddi, að hærra spennu-
fall þurfti í aðliggjandi hlutum himn-
unnnar til þess að koma af stað
taugaboði út frumulegg þess taug-
ungs.
Eg hef reynt að lýsa því, hvernig
taugaboð berast milli fruma utan
miðtaugakerfisins. Það er vitað með
vissu, að ein tegund fruma í mið-
taugakerfinu, svo kallaðar Renshaw-
frumur, fara eins að. Sterkar líkur
eru fyrir, að miðlunin fari eins fram
víðar í miðtaugakerfinu. Víðast hvar
mun acetylkolinið bcra boðin milli.
Önnur efni koma líka til greina, svo
sem nor-adrealin, 5-hydroxytryp-
tamin, serotonin o. fl.
Drepið hefur verið á, hvernig þetta
gerir mögulega samlagningu tauga-
boða bæði í tíma og rúmi; hvernig
taugakerfið getur þar af leiðandi
skipulagt allan þann aragrúa boða
frá ólíkum líffærum í ákveðnar
brautir. Hvernig miðtaugakerfið tek-
ur við öllum þessum ósamkynja
taugaboðum og vinnur úr þeim á
grundvelli umræddrar miðlunar. Eins
og áður er sagt þá kallast starfshátt-
ur taugakerfisins heilun, og um það
verður rætt í næstu grein. Það hefur
verið sagt, að meðvitund verði til,
þegar sem ósamstæðust boð hljóti þá
meðferð.
30
DAGSKRÁ