Dagskrá: tímarit um menningarmál - 01.06.1958, Blaðsíða 29

Tímahlutfallið hefur verið mælt
1—30 msek. (msek. = sek-3). Venju-
leg hreyfitaug í spendýri hefur tíma-
hlutfallið 2,5X10-S sek. Áður höfum
við séð, að mótstaðan í sömu himnu
var 8X105 Ohm. Viljum við nú vita
hleðsluþol eða rafmagnsburðarmagn
himnunnar, þá er bara að deila mót-
stöðunni í tímaeininguna, og fáum
við þá gildið 3X10-9 Farad.
Það hefur verið sýnt, að hleðslu-
þol himnunnar breytist ekki, þrátt
fyrir þær allsherjar breytingar á eig-
inleikum hennar, sem eiga sér stað
við leiðslu taugaboða. Breytingarnar
á spennu frumuhimnunnar hljóta því
að vera orsakaðar eingöngu af hreyf-
ingum jónanna gegnum himnuna.
Allar spennubreytingar, sem mældar
hafa verið inni í taugafrumum, er
hægt að skýra með jóna-kenningunni
einni saman.
Ég hefi nú gert nokkra grein fyrir
þeim eðlisfræðilegu eiginleikum hinn-
ar einstöku taugafrumu, sem mældir
hafa verið með hinni nýju tækni, þ.
e. mótstöðu, leiðsluhæfni, tímahlut-
föllunum fyrir aukningu og lækkun
spennunnar og hleðsluþolinu.
Hin vefjafræðilega undirstaða þess-
ara eiginleika hefur verið lítið þekkt.
Rafeindasmásjáin hefur nú afhjúpað
ýmislegt.
Ég skal nú gera svolitla grein fyr-
ir gerð taugafrumunnar. Það eru
bæði gamalkunnar og nýuppgötvað-
ar staðreyndir. Þær nægja þó ekki
til skýringar, við verðum að gera ráð
fyrir ýmsum tilfæringum, sem ekki
hafa ennþá sézt, og tala ég um þær
á eftir og hvernig menn helzt hafa
hugsað sér byggingu þeirra.
Frumubolur venjulegrar hreyfi-
taugar er um það bil 70 n í þvermál.
Út frá lionum ganga fjölmargir þræð-
ir allt að 1 mm að lengd og grein-
ast að lokum í fínar trefjar. Frá
frumubolnum gengur líka frumulegg-
urinn, sem er einangraður með slíðri
úr fitumólekúlum, nema á kafla 50—
100 /i, þar sem hann gengur út frá
bol frumunnar, og í endann, þar sem
hann greinist í trefjar, eins og betur
verður skýrt frá síðar. Gífurlegur
fjöldi taugaenda frá öðrum taugung-
um endar á frumubolnum og trefj-
um lians og stundum á hinum slíður-
lausa liluta frumuleggsins. I raf-
eindasmásjánni hefur sézt um það
bil 50 Á þykk himna, sem umlykur
taugaendana og frumubolinn, og eins
og áður hefur verið sagt, eru 200
DAGSKRÁ
27