Félagsbréf - 01.07.1957, Síða 95

PÉLAGSBRÉF
93
sómasamleg greiðsla, heldur nafnverð til að láta það eitthvað heita.
Á sama tíma fá upplesarar mikið fé, eða kannski allt að því þrjú
hundruð krónur á móti fjörutíu og fimm, sem höfundurinn fær.
Engum dettur í hug að snúa þessu við, eða að höfundum finnist
slíkt sanngjarnt. Þetta er ekki vandamál, heldur firra og landlægt
virðingarleysi í garð rithöfunda.
Menn nota gjarnan stundir sínar frá annarri vinnu til ritstarfa,
unz þeim Jiefur vaxið gæfa og gjörfuleiki til að fá þau borguð. Með
þeim greiðslum geta þeir keypt sér nýjar stundir til ritstarfa. Og
aukist veltan, geta þeir keypt líf sitt og orðið sjálfráðir um vinnu
sína. Þrátt fyrir niikið hjal um menningarviðleitni og styrki, er ung-
um höfundum nauðsynlegt að vita, að þeim verða aldrei skapaðar
aðstæður sem rithöfundum, ef þeir gera það ekki sjálfir. Nú eru til
þeir menn, sem hafa fæðzt inn í þá aðstöðu að geta stundað hugar-
sportið án nokkurra frávika, eða þá þeir erfa ömmu sína, áður en
þeim liefur gefizt að kaupa h'f sitt fyrir ritlaun hjástundanna. Það
er gott og blessað. En stundum verða slíkir menn aldrei nema lélegir
höfundar, eins og sumir fátæklinganna.
Hér á Islandi fæðast menn ekki til ríkidæmis á vettvangi liugar-
sportsins. Islenzkir höfundar verða því allir að velja leið fátækl-
ingsins. Og livað viðkemur ungum höfundum, þá er þeim mestur
vandi að skilja án sárinda, að þjóðfélagið stekkur ekki upp til handa
og fóta, þótt þeir skrifi sögu. Þeir mega jafnvel lialda áfram að skrifa
alla ævi, án þess að nokkurra hræringa verði vart. En gull eru þeir
menn, sem halda áfram að iðka liugarsportið, þótt enginn hossi
þeim. Þeirra sport er meira virði, en þeir peningar, sem verið er
að greiða lukkuriddurum í bókmenntum vorum, vegna þess að rækt-
un liugans og vernd guðsgáfunnar er það, sem heldur uppi menn-
ingu. Og því fleiri, sem eru að skrifa, því betur verða þeir að gera,
sem gegna því leiða hlutverki að ævilokum, að standa kjólklæddir
á mannamótum að flytja lýðnum veizluhjal. Veraldlegt gengi og
ógengi heyrir því ekki til vandamálum í þessu tilfelli. Vandamál
er aftur á móti það, ef menn hætta að skrifa.
Þjóðfélagið í dag er kannski einna mest tálmun á vegi ungs rit-
höfundar. Nú þykir hver stjórnmálamaður góður, sem rekur ein-
hvers konar þjóðnýtingarpólitík. Þetta verður til þess, að með tím-