Félagsbréf - 01.07.1957, Síða 114

112
FELAGSBREF
kunnarlausu tæki vorrar vélaaldar, sem oftast raska grafarró
þeirra, en ekki nærfærnar vinahendur. Fyrir sjónum leikmanna
eru leifar þeirra og þess, er þeir höfðu í jörð með sér, venju-
lega ofur lítilfjörlegar; en í höndum sérfræðinga í fornfræði
öðlast lítil, ryðguð járnabrot, fáein bein, tölur og naglar nýtt
líf og skipa sér í heildarmynd, — hlutkennda, ,sem segir ótrú-
lega margvíslegan fróðleik um líf
og háttu forfeðra vorra á fyrstu
tíð íslandsbyggðar. Um þetta efni
fjallar rit Kristjáns Eldjárns.
Þess væri auðvitað óskandi, að
fornleifafundirnir sjálfir væru
fleiri og betur varðveittir en raun
er á, og sjálfsagt finnst eitthvað
nýtt á komandi árum, en þrátt
fyrir þetta er þó heildarmynd sú,
sem höfundurinn dregur upp af
efniviði þeim, sem fyrir liggur,
svo heil og fullkomin, að undrum
sætir.
Einn bezti kosturinn við bók
Kristjáns Eldjárns frá leikmanns-
sjónarmiði er skýr og einföld efn-
isskipan og framsetning. Fyrsti
kafli bókarinnar er um fornleifar,
sem höfundur færir rök fyrir, að hingað hafi borizt löngu
fyrir þann tíma, sem ísland byggðist frá Noregi. Fornleifa-
fundur þessi er einangrað fyrirbrigði án tengsla við fasta
bólsetu í landinu að því er séð verður. Þá hefst meginkafli
bókarinnar: Kumlatal, lýsing kumla, sem fundizt hafa og höf-
undur telur með vissu frá heiðni. Kuml þessi eru 123 að tölu.
Heimildir um þau eru frá ýmsum tímum, þær elztu frá ofan-
verðri 18. öld úr Ferðabók Eggerts Ólafssonar og Bjarna Páls-
sonar, 1770, og Ferðabók Olaviusar 1780. Allmargar skýrslur
um kumlafundi eru frá 19. öld, en allur þorri þeirra er frá
þessari öld. Auðsætt er, að sitthvað hefur farið forgörðum í
Kristján Eldjám.