Tímarit Máls og menningar - 01.10.1981, Blaðsíða 76

Tímarit Máls og menningar
Þetta eru endalausar „sannar sögur“, „játningabókmenntir“, „marblettabók-
menntir“ eða jafnvel ,,túrbókmenntir“ (menstruationslitteratur).
Undirrituðum hleypur svo sannarlega kapp í kinn þegar þau heyra svona
sleggjudóma og það má spyrja á móti: Er Ofvitinn ekki „játningabókmenntir"?
Er Norðan við stríð ekki „marblettabók"? Er Svartfugl ekki „sannar sögur“?
Rithöfundar eru alltaf að moða úr reynslu sinni og annarra. Það er eitthvað sem
allir vita. Okkur býður þó í grun að einmitt hér standi hnífurinn í kúnni.
Reynsla Jóns þykir, þegar allt kemur til alls, mun merkilegri en reynsla Gunnu.
— Raunar er það skiljanlegt að hvers kyns andófsbókmenntir rúmist illa í
sunnudagsheimi hins borgaralega bókmenntamats. En hvers vegna skyldu
sósíalistar blanda sér í kórinn sem segir að lífssögur þess fólks er breyta vill lifi
sínu séu ekki góðar oggildar bókmenntir og ekki umræðuhæfar? Jú, þótt það sé
sígild krafa sósíalista að bókmenntirnar leggi baráttunni lið þá er það sígild villa
sósíalista að einkalífið eigi lítið erindi við pólitíska baráttu. Og þeir sem fjalla
um einkalífið á persónulegan og opinskáan hátt á vettvangi bókmenntanna eru
tafarlaust taldir „naflaskoðarar“ sem reyni að skjóta sér undan „alvarlegri
pólitískri umræðu".
Tilfinningar til sölu
Hitt er svo annað mál að við erum ekki sátt við öll þau skrif sem kynferðis-
pólitísk umræða síðustu ára hefur vakið. Aftur langar okkur til að taka lítið
dæmi af dönum sem sumir lesendur munu kannast við. Þar á bæ hefur Súsanna
nokkur Brogger verið iðin við skriftirnar og talar þar máli uppreisnar og
kvenfrelsis. Skrif hennar vöktu mikla athygli i árdaga nýju kvennahreyfingar-
innar, ekki síst fyrir hnyttilegar og ögrandi athugasemdir um veruleika kvenna
og rýran hlut ástarinnar í hjónabandsstofnuninni. En þessi gagnrýni er borin
fram á grundvelli einstaklingshyggju og sjálfsupphafningar hinnar „frjálsu
konu“. Skortinn á viljastyrk sér Súsanna sem hina eiginlegu ástæðu kvenna-
kúgunar og uppreisn hennar skortir því allt pólitískt samhengi. Hún beinist
þegar best lætur að stökum birtingarformum kúgunarinnar og verður í æ ríkara
mæli uppreisn uppreisnarinnar vegna, líkt því sem við sjáum hjá börnum þegar
þau skilja ekki kúgun sína. Þess vegna bera þessi skrif fyrst og fremst vitni um
lítt meðvitaðan ótta og ráðleysi gagnvart þeim samfélagsöflum sem stýra lífi
okkar. I endurminningum sínum fjallar Súsanna mikið um uppáferðir sínar í
fjarlægum heimshornum enda er gamla Danmörk alltof flöt fyrir þessa hetju
kynlífsævintýranna. Að því leyti uppfyllir hún vel þá kröfu afþreyingariðnað-
322