Tímarit Máls og menningar - 01.10.1981, Blaðsíða 87

Hafa kvennabókmenntir se'rstöðu?
ingu í stéttir; listin er orðin að iðnaði og iðnaðurinn framleiðir ævinlega
verslunarvöru, og hver maður veit að í heimi viðskiptanna er nær ógerningur að
selja vöru ef hún hefur ekkert vörumerki sem “tryggir gæðin“. Menningar-
mangarar samtíðarinnar segja:
Almenningur á heimtingu á að vita hvað hann kaupir!
Einn liður í flokkun vörunnar er sá, að kaupandinn viti hvort hann er að
kaupa kvenna- eða karlabókmenntir.
Rithöfundurinn er orðinn háður iðnaðinum, og síðasta sjálfstæða fólkið,
listafólkið, virðist sætta sig við þessa þróun. Útgefandinn krefst þess að rithöf-
undurinn skrifi kvennabókmenntir meðan þær eru til umræðu, hann veit að
meiri hluti mannkynsins og lesenda eru konur, og rannsóknir sýna að 80%
bókmennta sem seldar eru undir vörumerkinu „Kvennabókmenntir" eru
keyptar af konum. Það að senda bækur á markað með bókmenntalegu vöru-
merki hefur aukið sölumöguleika og reynst betur en sú gamla hefð, að telja þær
fylgja einhverri andlegri stefnu, líkt og raunsæisstefnunni, sem hefur þó löngum
dugað vel, því að einhvern veginn er komið inn í lesandann að einkum
raunsæisbókmenndr séu auðskildar og fremur við hæfi hins almenna lesanda en
bækur skrifaðar í öðrum dúr.
A síðustu áratugum hafa verið sendar á markað með góðum söluárangri
gyðingabókmenntir, negrabókmenntir og kynvillingabókmenntir, og nú síðast
kvennabókmenntir. Og hefur þetta reynst vel ekki aðeins í Bandaríkjunum
heldur einnig í Vestur Evrópu. Og höfundar eru þrælbundnir af þessari
markaðsstefnu.
Hér erum við komin að hinum sorglega kjarna málsins: söfnin, leikhúsin og
þó einkum alnenningsbókasöfnin, sem áttu að taka við af hinum upplýsta
höfðingja, bjargvætti menningarinnar, hafa brugðist listamanninum, og lista-
maðurinn hefur einnig brugðist sjálfum sér. Verslunin hefur gerst bjargvættur
menningarinnar, með því skilyrði að menningin sé söluhæf og við hæfi kaup-
enda, þ. e. a. s. almennings eða fólksins.
Sú kvöð og krafa að listin eigi að vera fyrir fólkið er í senn krafa kapítalisma
og kommúnisma nútímans. I kröfu sinni er kapítalisminn hreinni og beinni en
kommúnisminn, hann leggur þann skilning í „list fyrir fólkið“ að listin sé
verslunarvara. Kommúnisminn á í raun við það sama, en hann fer örlitið meiri
krókaleiðir: jákvæð list er sú list sem fólkið vill og skilur og getur keypt.
Auðskilin list er þá sú sem unnin er í anda stefnu flokksins, fólkið á ekki að
þurfa að brjóta heilann yfir henni. Þá er eitt basl almennings úr sögunni og
liklega það eina.
333