Tímarit Máls og menningar - 01.02.1987, Blaðsíða 138

Tímarit Máls og menningar
hetja, snillingur sem umhverfið hafnar af
því að það skilur ekki mikilleika hans.
Kolbíturinn er aldrei einfeldningur!
Eftir að Danni rís úr öskustónni og
tekur flugmannspróf, fær hann hlutverk
í Ikaros-goðsögninni sem mér finnst
heldur ekki passa. Kjarni íkaros-goð-
sagnarinnar er „ofmetnaður“ hins dauð-
lega manns, en ég veit ekki hvaða of-
metnað Danni gerir sig sekan um?
Eftir dauðann verður Danni eins kon-
ar spámaður, nánast Kristsgervingur
(164) í sakbitnum hugum kvennanna í
Gamla húsinu. í augum lesanda gera
textar Danna spámannshlutverk hans
svolítið spaugilegt, en Karólína og Dollí
hafa ekki lesið hugverk hans. Þær
skammast sín hins vegar fyrir meðferð-
ina á honum, því það eru konurnar sem
ráða örlögum karlanna í bókinni þrátt
fyrir alla karlmennskuna.
Karólína og Dollí eru nornir sem
kúga karlmennina í fjölskyldunni misk-
unnarlaust og það eina sem þeir geta gert
er að hata þær í máttvana heift:
- Veistu hvað ég þoooli ekki, Danny
boy? Það eru svona kellingar. Kon-
ur! Þær hafa eyðilagt mig. Sjáðu
ömmu. Hún er brjáluð. Gógó,
mömmu mína. Mömmu okkar. Dollí
systur . . . ég drep hana! Og núna
hún Gerður. Hún er brjáluð . . .
(212)
Karólína og Dollí (Gógó og Gerður)
deila og drottna í fjölskyldunni á gullöld
hennar. Taugaveiklun þeirra, fantasía og
fjör, grimmdin, duttlungarnir, goð-
sagnasmíðin - allt þetta gerir flugið hátt
og fallið mikið.
Hið óhjákvæmilega fall kemur þegar
púlsskepnurnar Tómas og Grettir vilja
ekki fjármagna „rokk- og uppreisnar-
menninguna" lengur.
Sögulegar skáldsögurt
Sögur Einars Kárasonar bjóða lesandan-
um upp í dans og þær má að sjálfsögðu
lesa margvíslega. Ein leiðin er að lesa
þær sem „létt-nostalgískan“ óð til „the
swinging sixties". Onnur er að skoða
Thúlekamp (Ultima Thule) sem eins
konar táknmynd íslenska samfélagsins
eftir stríð, táknmynd samfélags í örri
framþróun og uppgangi hið ytra, en
sem er fullt af þversögnum og þverbrest-
um hið innra. Hvort tveggja getur gert
samfélag sérdeilis viðkvæmt, opið og
móttækilegt fyrir erlendri fjöldamenn-
ingu og (of) hröðum umskiptum eða
rótaslitum.
Hér að framan hef ég lesið þessar
bækur fyrst og fremst sem samtíma-
sögur. Sjötti og sjöundi áratugurinn og
braggahverfið eru þá skoðuð sem rammi
eða sviðsetning, sem þjónar fyrst og
fremst þeim tilgangi að búa til sýndar-
fjarlægð og yfirsýn - svo að við eigum
betra með að vega og meta fyrirbæri úr
samtíma okkar.
Vegna þess að okkar áratugur, sá ní-
undi, hyllir framhliðarnar og hin tómu
tákn, glimmerið, palíetturnar og þá
„Ameríku“ sem við viljum sjá ekki
minna en sjötti áratugurinn. Og veislan
stendur á meðan púlsskepnurnar láta sig
hafa það að borga brúsann. . .
Dagný Kristjánsdóttir