Dagblaðið Vísir - DV - 23.05.2014, Síða 22

Útgáfufélag: DV ehf. • Stjórnarformaður: Þorsteinn Guðnason • Ritstjóri: Reynir Traustason • Aðstoðarritstjóri: Ingibjörg Dögg Kjartansdóttir Ritstjórnarfulltrúi: Ingi
Freyr Vilhjálmsson • Umsjónarmaður innblaðs: Viktoría Hermannsdóttir • Umsjónarmaður helgarblaðs: Kristjana Guðbrandsdóttir • Framkvæmdastjóri
og vefstjóri DV.is: Jón Trausti Reynisson • Sölu- og markaðsstjóri: Heiða B. Heiðarsdóttir • Umbrot: DV ehf. • Prentun: Landsprent • Dreifing: Árvakur
Heimilisfang
Tryggvagötu 11
Hafnarhvoli, 2. hæð
101 Reykjavík
FRéttASkot
512 70 70FR jál S t, ó Háð DAg b l Að DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
AðAlnÚmeR
RitStjóRn
áSkRiFtARSími
AUglýSingAR
Sandkorn
22 Umræða Helgarblað 23.–26. maí 2014
Svo liðu
18 ár
Afturkall til fortíðar
Soffía Sveinsdóttir fann ástina aftur. – DV
S
á vilji Bjarna Benediktssonar,
formanns Sjálfstæðisflokks­
ins, að selja 10 til 20 pró­
senta hlut í Landsvirkjun til
íslenskra lífeyrissjóða hljómar eins
og endurómur úr fortíðinni. Ekki úr
fyrndinni reyndar heldur úr nær­
fortíðinni frá því fyrir hrunið 2008.
Þá var sala á Landsvirkjun, að hluta
eða öllu leyti, markmið og draum­
ur ýmissa manna í Sjálfstæðis­
flokknum.
Eftir að búið verður að taka þá
prinsippákvörðun – ég segi prinsipp
af því hún snýst um að íslenska rík­
ið verði ekki áfram eini eigandi
Landsvirkjunar – geta stjórnend­
ur lífeyrissjóðanna „vílað og dílað“
með eignarhlutina í Landsvirkjun
eins og þeim sýnist eins og geng­
ur með fyrirtæki sem komin eru á
markað. Orðrétt sagði Bjarni á árs­
fundi Landsvirkjunar í vikunni: „Í
því sambandi mætti hugsa sér að
Landsvirkjun gæti verið ákjósanleg
eign fyrir lífeyrissjóði til lengri tíma
í dreifðu eignasafni.“
Hannes Hólmsteinn Gissurarson
stjórnmálafræðiprófessor kom
inn á þennan sama vilja margra í
Sjálfstæðisflokknum til að „styrkja
einkaeignarréttinn“ í grein sem
hann skrifaði í bandaríska blað­
ið Wall Street Journal árið 2004. Þá
sagði hann meðal annars: „Enn er
margt eftir ógert. Heilbrigðis­ og
menntakerfið er rekið af hinu opin­
bera, og einnig byggingar þess,
nokkrir fjölmiðlar, og Landsvirkj­
un. Fólk sem stendur nærri Davíð
Oddssyni telur að tvö af forgangs­
málunum séu að lækka tekjuskatt
á einstaklinga og að styrkja einka­
eignarréttinn, bæði hvað varðar
fjármagn og eins náttúruauðlindir.“
Að þessu markmiði var stefnt á Ís­
landi fyrir efnahagshrunið en svo
komið hrunið og það breytti öllu.
Afar líklegt er hins vegar að horft
hefði verið til þess að selja Lands­
virkjun, að hluta eða öllu leyti,
með tíð og tíma. Þegar búið var að
einkavæða allt annað var horft til
orkugeirans líka.
Á landsfundi Sjálfstæðisflokks­
ins árið 2005 var til dæmis samþykkt
ályktun þess efnis að einkavæða
orkugeirann að hluta til eða öllu
leyti. Geir H. Haarde, þáverandi for­
maður flokksins, hafði þá haldið
þessu fram í ræðu á fundinum að
hann sæi fram á að selja Landsvirkj­
un til langtímafjárfesta og lífeyris­
sjóða með tíð og tíma. Sama hljóð
var í strokknum á landsfundi Sjálf­
stæðisflokksins í apríl árið 2007 þar
sem Geir sagði að stefna bæri að
einkavæðingu Landsvirkjunar og
annarra orkufyrirtækja. Í lok apríl
seldi íslenska ríkið svo 15 prósenta
hlut sinn í HS Orku á Reykjanesi sem
var upphafið að einkavæðingu þess
fyrirtækis og voru nokkrir helstu
fjárfestar landsins þar í fyrirsvari.
Hvað gerðist eftir að íslenska
ríkið tók þá prinsippákvörðun að
„ styrkja einkaeignarréttinn“ með
því að selja hlut sinn í HS Orku til
Geysis Green Energy árið 2007 og
eftir að sveitarfélög á Suðurnesjum
gerðu slíkt hið sama? Kanadamað­
urinn Ross Beaty endaði á kaupa
meirihluta í félaginu og hefur síðan
selt hluta til íslenskra lífeyrissjóða.
Eftir að ríkið er búið að selja hluti
sína í orkufyrirtækjum eru fyrirtæk­
in komin á markað. Þau eru orðin
háð markaðslögmálum og þeir sem
stýra þeim geta tekið ákvarðanir
sem byggja á eiginhagsmunum og
sókn eftir því að ákveðnir einstak­
lingar hagnist á þessum eignum.
Sala á hluta Landsvirkjunar væri
bara byrjunin á enn frekari sölu rík­
isins á fyrirtækinu. Eitt skref í þessa
einkavæðingarátt leiðir af sér það
næsta og næsta og næsta … Og ef
Landsvirkjun verður seld hvað er þá
orðið eftir af ríkisfyrirtækjum sem
þjóna mikilvægu hlutverki í samfé­
laginu?
Útspil Bjarna að brydda upp á
einkavæðingu Landsvirkjunar er
líka þeim mun einkennilegra þegar
litið er til þess að mikil meirihluti
þjóðarinnar hefur engan áhuga á
að einkavæða fyrirtækið. Í könnun­
um sem gerðar hafa verið um áhuga
þjóðarinnar á einkavæðingu Lands­
virkjunar hafa á bilinu 15 til 20 pró­
sent lýst sig fylgjandi því. Einkavæð­
ing fyrirtækisins er enda risastórt
mál. Þá hafa tveir samráðherrar
Bjarna, þau Sigmundur Davíð Gunn­
laugsson og Eygló Harðardóttir, lýst
því yfir að ekki standi til að selja fyrir­
tækið. Bjarni virðist því vera einn
um það í ráðherraliðinu, að minnsta
kosti miðað við fyrirliggjandi upp­
lýsingar, að stefna að einkavæðingu
Landsvirkjunar. Vilji fjármálaráð­
herrans til þess er hins vegar aug­
ljóslega fyrir hendi, líkt og hjá fyrir­
rennara hans á formannsstóli.
Hrunið kældi hugmyndir um
einkavæðingu Landsvirkjunar
tímabundið, líkt og ýmislegt ann­
að í samfélaginu, en nú eru þær aft­
ur farnar að gera vart við sig. Hvað
verður um þessar hugmyndir nú? n
Rislágur Sigmundur
Framsóknarmenn hafa logandi
áhyggjur vegna stöðu flokksins í
Reykjavík þar sem kraftaverk eitt
gæti komið að einum fulltrúa,
ef miðað er við kannanir. Þá er
ástandið erfitt í fleiri sveitarfélög­
um. Þeir svartsýnustu gera ráð
fyrir fylgishruni á landsvísu og að
flokkurinn fengi jafnvel innan við
10 prósenta fylgi í stað 24 prósenta
í þingkosningunum. Í því sam­
hengi er rifjað upp að Halldór Ás-
grímsson hætti sem formaður eftir
afhroðið í sveitarstjórnarkosning­
um 2006. Verði niðurstaðan nú
það stórtap sem spáð er verður ris­
ið á Sigmundi Davíð Gunnlaugssyni
lágt og pólitísk vigt hans lítil.
Eygló foringjaefni
Ráðherrar Framsóknarflokksins
eru með ýmsum brag og þykja
sumir ekki líklegir til langra póli­
tískra lífdaga. Eygló Harðardóttir
velferðarráðherra
stendur upp úr
sökum yfirveg­
unar og stefnu­
festu. Hún þykir
líklegasti arftaki
Sigmundar Dav-
íðs Gunnlaugs-
sonar forsætisráðherra þegar
sól hans hnígur til viðar. Eygló
er ófeimin við að segja skoðan­
ir sínar þótt þær komi við kaunin
á samstarfsmönnum. Síðasta út­
spil hennar var þegar hún þvertók
fyrir að Bjarni Benediktsson fjár­
málaráðherra fengi að einkavæða
Landsvirkjun.
Lára slær í gegn
Lára Ómarsdóttir, þáttagerðar­
maður á Ríkisútvarpinu, hefur átt
marga góða spretti undanfarin ár.
Aldrei hefur þó sól
hennar risið eins
hátt og í ferða­
þáttunum sem
hún gerði ásamt
föður sínum,
Ómari Ragnars-
syni. Feðginin
hafa farið á kostum um allt land
og gefið þjóðinni innsýn í perlur á
sviði mannlífs og náttúru. Það var
sérlega vel til fundið hjá Láru að
koma við á Uppsölum í Arnarfirði,
með Ómari, og rifja upp gerð eins
frægasta sjónvarpsþáttar sögunnar
þar sem Gísli á Uppsölum birtist
þjóðinni.
Stuð á Jóni
Mikið stuð er á Jóni Ásgeiri Jóhann-
essyni athafnamanni og eiginkonu
hans, Ingibjörgu Pálmadóttur,
stjórnarformanni
365. Í vikubyrjun
gleypti 365 sjón­
varpsstöðvar Sig-
mars Vilhjálms-
sonar í einum
munnbita. Daginn
eftir var tilkynnt
að fyrirtækið væri að hefja útgáfu
glanstímarits. Var viðtal við Ingi­
björgu af þessu tilefni í Frétta­
blaðinu. Með glanstímaritinu
eru hjónin augljóslega að fara
í samkeppni við Birtíng Hreins
Loftssonar sem gefur út Nýtt Líf.
Það skondna er að Birtíngur er að
nokkru leyti í eigu 365.
Sama umræðan Sama umræðan um einkavæðingu Landsvirkjunar er nú komin upp og í
aðdraganda hrunsins 2008. Bjarni Benediktsson lýsti vilja sínum til slíkrar einkavæðingar í
vikunni, rétt eins og Geir Haarde gerði fyrir hrun. MynD SIGtRyGGuR ARI
Ingi Freyr Vilhjálmsson
ingi@dv.is
Leiðari „Þegar búið var
að einkavæða allt
annað var horft til orku-
geirans líka.
É
g hef fyrir því djúpa sannfær­
ingu að almennt vilji fólk að
orkulindir og orkufyrirtækin
séu í eigu almennings. Enda
hníga öll rök til þess. Það gera ör­
yggissjónarmið og efnahags­ og
umhverfisrök að sama skapi.
Blekkja almenning
Þau sem vilja einkavæða horfa
einnig á efnahags­ og fjár­
málahagsmuni. Nema hvað hags­
munirnir eru ekki samfélagsins
heldur peningabudda fámenns
forréttindahóps. Áhuga­ og þrýsti­
hópurinn fyrir einkavæðingu veit
sem er að þarna er gróða að sækja.
En ef almenningur er mótfall­
inn einkavæðingu, hvernig stend­
ur þá á því að stjórnmálamenn
sem ganga þvert gegn þessum al­
mannavilja fá brautargengi í kosn­
ingum? Ég hygg að það sem fyrst
og fremst skorti sé upplýst um­
ræða; bæði í aðdraganda kosninga
þar sem stjórnmálamenn geri um­
búðalaust grein fyrir stefnumark­
miðum sínum og síðan að þeir séu
reiðubúnir að starfa fyrir opnum
tjöldum.
Á undangengnu kjörtímabili var
tekist á um eignarhlut almennings
í HS Orku sem er í vörslu Orku­
veitunnar. Sala á bréfum var sveip­
uð leyndarhjúpi. Undirritaður
hafði sig í frammi um að opna al­
menningi sýn inn í þessa gerninga
en fáir fjölmiðlar sýndu því áhuga.
DV var þó sem oftar undantekn­
ingin sem sannaði regluna.
Landsvirkjun nú,
HS Orku-klúðrið þá
Nú hefur Bjarni Benediktsson
fjármálaráðherra opnað á þann
möguleika að selja hluta Lands­
virkjunar. Ýmsir hafa tekið undir
með honum, aðrir mótmælt. Sem
betur fer eru margir sem aldrei láta
þrönga eiginhagsmuni – hvorki
peningalega né pólitíska – setja sig
út af laginu.
Á vinstri væng stjórnmálanna
vorum við allmörg sem mótmælt­
um harðlega hvernig síðasta ríkis­
stjórn klúðraði málefnum Hita­
veitu Suðurnesja. HS Orka varð
viðvarandi umræðuefni á pólitísk­
um fundum aðstandenda síðustu
ríkisstjórnar.
Þar kom í ljós hver voru reiðu­
búin að standa fast á grunngildum
félagshyggjustjórnmála og mynda
varnarmúr gegn innrás gróðaafla
sem seildust eftir eignarhaldi á
innviðum samfélagsins.
Hvers vegna Dögun?
Ástæða þess að ég gekk til liðs við
Dögun og varð við áskorun um að
gerast oddviti framboðs Dögunar í
Reykjavík var sú að ég þóttist finna
þar samherja sem var svipað inn­
anbrjósts og mér, fólk sem stend­
ur gegn einkavæðingu og sölu al­
mannaeigna; fólk sem vill ekkert
leynimakk, fólk sem vill beint lýð­
ræði, fólk sem vill í alvöru styrkja
velferðarkerfið og rétta hlut lág­
tekjufólks; fólk sem berst fyrir
raunhæfum lausnum í húsnæðis­
málum, fólk sem vill mannréttindi
fyrir alla. Í stuttu máli, í Dögun er
fólk sem vill efla veg félagslegs rétt­
lætis og er tilbúið að standa og falla
með skoðunum sínum.
Samkvæmt skoðanakönnunum
bendir margt til þess að við gætum
fallið í komandi kosningum. Þar
er þó ekkert gefið og margt getur
gerst á tíu dögum til kosninga. Það
er einfaldlega komið undir kjós­
endum, hverjum og einum hvað
hann eða hún vill og hvað hann
eða hún gerir í kjörklefanum.
En ef kjósendur telja mikilvægt
að hafa málsvara þeirra sjónar­
miða og baráttumarkmiða sem ég
nefndi þá vita þeir hvar þeir hafa
okkur.
Loforð og sanngirni
Mann langar til að vera sanngjarn
gagnvart pólitískum andstæðing­
um sínum. Það er þó ekki þar með
sagt að maður láti ósagt þegar þeir
fara rangt með eða bjaga sannleik­
ann. Núverandi stjórnmálaflokkar
eiga vitaskuld ekki að komast upp
með lofa upp í ermi sér sömu lof­
orðum og þeir efndu ekki eftir síð­
ustu kosningar. Þar nefni ég hús­
næðismál og beint lýðræði auk
opinnar stjórnsýslu sem ég áður
vék að.
Ekki var staðið við fyrirheit um
byggingu félagslegs húsnæðis. Nú
er neyðin hins vegar orðin svo al­
ger að ekki verður undan því vikist
að gera stórátak í byggingu íbúðar­
húsnæðis á vegum Félagsíbúða og
á meðan verið er að hrinda slík­
um áformum í framkvæmd höfum
við í Dögun sett fram tillögur um
neyðarúrræði.
Lýðræðið og flugvöllurinn
Að lokum vil ég nefna lýðræðið.
Varla getur það gengið að dásama
beint lýðræði en ætla síðan
að hundsa vilja yfirgnæfandi
meirihluta borgarbúa eins og sýnt
er að verði gert varðandi flugvöll­
inn í Vatnsmýrinni ef stjórnar­
meirihlutinn heldur. Í þessu efni
vill Dögun virða lýðræðið. Dögun
vill að saman fari orð og efndir.
Dögun vill standa vaktina fyrir al­
menning. n
Að standa vaktina fyrir almenning
Ég varð
veikur
Þorsteinn Jakobsson hneig niður í fjallgöngu. – DV
Fyrir feita flotta
og frábæra
Páll Guðmundsson hjá Ferðafélaginu lýsir Biggest Winner-átakinu. – DV
Annað kom
á daginn
Juan Carlos var sagt upp. – DV
Þorleifur Gunnlaugsson
oddviti Dögunar í Reykjavík
Kjallari „Dögun vill að
saman fari orð og
efndir. Dögun vill standa
vaktina fyrir almenning.