Dagblaðið Vísir - DV - 23.05.2014, Page 62

Helgarblað 23.–26. maí 201454 Menning
Vegabréf
Sigmundar
Það versta við slys í eldhús-
inu er að maður verður oftast
að éta þau. Og þannig var með
mig inni á víðkunnu veitinga-
húsi í Ginza-hverfinu í Tókýó
um árið. Ég hafði látið til leið-
ast að stýfa hráan kolkrabba
úr hnefa, af því einfaldlega að
karlmenn þykjast sannfærð-
ir um að klígjugirni sé þeim
hvorki áunnin né meðfædd.
En auðvitað fann ég smám
saman hvað var að gerast innra
með mér. Á að giska bragð-
laust kvikindið virtist vera að
lifna við í maga mínum. Og ég
sem hafði einmitt ætlað mér
að njóta þessa dýrðlega dags í
lífi mínu til fulls og til enda. Við
höfðum verið bornir á herð-
um gestgjafa okkar um borgina
stóru frá því árla morguns; full-
trúar íslenskra fjölmiðla í boði
verslunarráðs landanna – og
takmarkið augljóslega að sýna
okkur allt það hæsta úr mann-
virkjum, menningu og mat á
einum og sama degi.
Undir dagslok vorum við
minntir á sannindi þess að í
Tókýó eru fleiri Michelín-stað-
ir en nokkurs staðar annars
staðar í heiminum – og hvergi
á kringlunni hafa fleiri Michel-
ín-stjörnur kviknað á einum og
sama staðnum og í japönsku
höfuðborginni á síðustu árum.
Allt vissi það nú örugglega á
gott.
Ég sá því fyrir mér veislu
lífs míns; stærstu unaðsstund
tungu minnar og bragðlauka.
Maki, nigiri, sashimi, chirashi –
og hvað þetta allt saman heitir
– myndi á næstu klukkutímum
gæla við næmt og nautnasjúkt
innkirtlakerfið með slíkum til-
þrifum að enginn gengi samur
upp frá borði. Og svona rétt til
að hafa allan aðdragandann í
samræmi við erindið var gengið
í gegnum dásamaða fiskmark-
aðinn í Tsukiji áður en komið
var á veitingastaðinn sjálfan;
útvalinn, íðilfagran og upp-
sprengdan í verði.
Þarna sátum við settlegir í
kringum hringborð, hver öðr-
um sannfærðari um að hafa
himin höndum tekið – og haf-
ið sömuleiðis, því hver fisk-
rétturinn rak annan, krabbar
og túnfiskur, vatnableikja og
austversk fúga með óheyri-
legu magni af shichimi og öðru
heimadáðu kryddi yfir her-
legheitin öll. Og svo, eins og
til að þykjast meiri matmaður
en aðrir, pantaði ég ólukkans
kolkrabbann sem sat næsta
stinnur ofan á undarlega deigu
beði af okkurgulum hrognum á
útflúruðum postulínsdiski.
Segir ekki frekari sögum
af setu minni á þessum stað.
Enda brestur mig minni til þess
að vita hvernig mér var komið
upp á hótel – og skilinn þar eft-
ir á skálinni, einn í örkumlan
minni. Vaknaði, ef ég man rétt,
undir miðnætti, í samanherptri
og sjálfpínandi fósturstellingu,
löðrandi í svita, líkhvítur og ná-
kaldur … með þá kæfðu bæn
á vörunum, með þá einu ósk í
augunum, að mamma myndi
koma.
Í samanherptri
og sjálfpínandi
fósturstellingu
Menningarbylting á netinu:
Frítt og frjálst
Metropolitan-safnið veitir aðgang að 400 þúsund meistaraverkum
E
f þig hefur einhvern tímann
langað til þess að njóta verka
gömlu meistaranna þá er
tækifærið núna. Metropolit-
an-listasafnið hefur veitt al-
menningi aðgang að 400 þúsund
meistaraverkum í hárri upplausn.
Gestir á heimasíðu safnsins geta
flokkað myndir eftir listamanni,
miðli og tímabilum og halað niður
þeim myndum sem þeir kjósa.
Listaverkaeign Metropolitan-
safnsins er ein sú viðamesta í ver-
öldinni. Safnið á til að mynda 500
verk eftir Picasso, tugi verka eftir Mo-
net, van Gogh og Degas. Málverk
meistaranna eru þó ekki endilega
það sem mörgum finnst áhugaverð-
ast. Í safninu má til að mynda finna
ljósmyndir af steinhleðslum Asteka,
grískum styttum og kínverskri
skrautskrift.
Æ fleiri söfn opna aðgang
Söfn hafa vanalega varist því að veita
aðgang að verkum sínum og verndað
eignarréttinn. Áhyggjur af tekjutapi,
fölsunum og verðrýrnun frummynd-
anna hafa ráðið för. Smithsonian-
safnið hefur reyndar í nokkur ár
veitt almenningi aðgang að meira
en milljón ljósmyndum, en þær eru í
lágri upplausn og hafa því minna að-
dráttarafl.
Telja má að verkefni leitarvélaris-
ans Google, Google Art Project, hafi
haft þessi víðtæku áhrif á aðgengi al-
mennings að list. Æ fleiri söfn opna nú
dyr sínar. Myndirnar frá Metropolitan
eru ætlaðar nemendum, kennurum,
fræðimönnum og þeim sem vilja ein-
faldlega kynna sér list. Nota má verkin
til einkanota, en alls ekki til kynningar.
Til verkefnisins var stofnað árið
2011 í samstarfi við 17 alþjóðleg
söfn, þeirra á meðal Tate Gallery,
Metropolitan Museum of Art, New
York City og Uffizi í Flórens.
Notendur geta ferðast um söfn-
in með notkun Google Street View-
tækninni, eða halað niður myndum
af listaverkum og búið sér til sitt eig-
ið safn. Við upphaf verkefnisins valdi
hvert safn eitt verk sem mátti hala
niður í gígapixlum.
Árið 2012 hafði verkefnið öðlast
svo miklar vinsældir að 151 listasafn í
40 löndum var orðið þátttakandi. Í dag
eru meira en 32 þúsund listaverk að-
gengileg frá 46 listasöfnum og stofnun-
um. Meira að segja má skoða listeign
Hvíta hússins þar sem kennir margra
grasa. Þá opnar verkefnið sýn á list
og menningu fjarlægra landa. Skoða
má verk Listasafnsins í Hong Kong og
Doha, safn íslamsks listasafns. Verk-
efnið er á 18 tungumálum.
Heimsókn á listasafn úr
sófanum heima
Þessi breyting er kennd við byltingu
og sögð merki um aukið lýðræði
í heimi menningar og lista. Sér-
fræðingar og prófessorar hafa ekki
lengur einkaaðgang að þekkingu og
dreifingu listar.
Augljóst er að almennt aðgengi að
listum og menningu eykst. Hver sem
er getur heimsótt listasöfn heims-
ins úr sófanum heima að því tilskildu
að hann sé með internettengingu. Þá
geta kennarar og nemendur nýtt sér
aukið aðgengi og fræðst um list sem
annars var þeim óaðgengileg.
Framtakið hefur einnig hlotið
gagnrýni. Gagnrýnin hefur helst snúið
að því að sú list sem stillt sé fram sé of
einhliða. Til að súmmera þetta upp, þá
sé list eftir vestræna karla í brennid-
epli. Verkefnið er þó í sífelldri mót-
un. Gagnrýnin verður hluti af því og
þannig komast önnur listaverk, á jaðr-
inum æ frekar að miðjunni.
Shakespeare, Hitchcock og
íslenskunám
Eitt best heppnaða framtakið á vefn-
um er vefsíðan Open Culture. Þeirri
síðu er stýrt af Dan Colman, lekt-
or hjá Stanford-háskóla. Síðan er
hugsuð sem miðlæg efnisveita þar
sem almenningur getur fundið kvik-
myndir, bækur, listaverk, tónlist og
ýmiss konar ókeypis námskeið sér til
fræðslu og upplyftingar.
Á síðunni má til að mynda lesa
fræga fyrirlestra Michels Foucault og
Bertrands Russell, lesa sögur Neils
Gaiman og Alice Munro og ótal fleiri,
hlaða niður skáldverkum Shakespe-
ares, Aristóteles og Jane Austen.
Þá má horfa á klassískar
Hitchcock-myndir, japanskar mynd-
ir, Óskarsverðlaunamyndir og klass-
ískar film noir-myndir.
Viltu læra í Harvard? Ekkert mál
Ýmislegt annað má finna sér til
dundurs, kynna sér metnaðarfulla
leslista rithöfunda eins og Ernests
Hemingway, læra arabísku, kín-
versku og já, íslensku.
Á síðunni er börnum einnig veitt
sérstök athygli í verkefni sem kall-
ast K-12. Þar er að finna stórt rafrænt
bókasafn með bókum fyrir börn víðs
vegar úr veröldinni.
Menntun er reyndar órjúfanleg-
ur hluti þessarar opnu menningar-
byltingar og á síðunni má nálg-
ast ókeypis námsefni frá stærstu og
virtustu háskólum heims; Stanford,
Yale, MIT, Harvard, Berkeley, Oxford
og fleirum. n
Kristjana Guðbrandsdóttir
kristjana@dv.is
Kínversk skrautskrift Falleg
kínversk blekverk.
500 verk eftir Picasso Eitt verka Picassos í eigu Metropolitan. Hér situr 25 ára elskhugi
Picassos, Marie-Thérèse Walter, við borð að lesa.
Verk eftir Manet og Rembrandt
Það er örlítið þolinmæðisverk að hala niður
myndum af síðunni en vel þess virði. Þessi verk
eru meðal þeirra sem má hala niður, verk eftir
Manet og sjálfsmynd eftir Rembrandt.