Peningamál - 05.11.2014, Side 9

P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
4
•
4
9
EFNAHAGSHORFUR OG HELSTU ÓVISSUÞÆTTIR
Helstu óvissuþættir
Grunnspáin endurspeglar mat á líklegustu framvindu efnahagsmála
næstu þrjú árin. Hún byggist á spám og forsendum um þróun ytra
umhverfis íslensks þjóðarbúskapar og mati á virkni einstakra markaða
og því hvernig peningastefnan miðlast út í raunhagkerfið. Um alla
þessa þætti ríkir óvissa. Hér á eftir eru taldir upp nokkrir mikilvægir
óvissuþættir.
Alþjóðlegur efnahagsbati gæti reynst veikari en gert er ráð fyrir
Þótt alþjóðleg efnahagsumsvif hafi reynst heldur veikari á fyrri hluta
þessa árs en vænst hafði verið er áfram gert ráð fyrir hægfara bata
á næstu misserum. Batinn er samt sem áður brothættur og hætta
á bakslagi hefur aukist, t.d. í tengslum við átök í Austur-Evrópu
og Mið-Austurlöndum og mikla skuldsetningu og veika eftirspurn í
mörgum þróuðum ríkjum. Þrátt fyrir þetta virðist óvissa í alþjóðlegum
hagvaxtarspám ekki hafa aukist og áhættuálag á alþjóðlegum fjár-
málamörkuðum er álíka lágt og það var á árunum fyrir fjármálakrepp-
una (mynd I-13). Langvarandi átök og óróleiki þeim tengdur gætu
orðið alvarlegri dragbítur á alþjóðlegan hagvöxt en gert er ráð fyrir
í grunnspánni og snörp leiðrétting á fjármálamörkuðum gæti aukið
enn frekar á áhrifin.
Óvenju lítil verðbólga og lækkandi langtímaverðbólguvæntingar
í helstu iðnríkjum gætu einnig bent til þess að alþjóðlegar hagvaxtar-
horfur séu ofmetnar og framundan sé langvarandi stöðnunarskeið
með veikri eftirspurn einkaaðila, hægum alþjóðlegum hagvexti og
lítilli verðbólgu. Mynd I-14 sýnir t.d. möguleg áhrif þess að hagvöxtur
í helstu viðskiptalöndum er um ½ prósentu minni á ári á spátímanum
en reiknað er með í grunnspánni. Að öðru óbreyttu leiðir veikari
eftirspurn á helstu útflutningsmörkuðum til þess að árlegur vöxtur
útflutnings er um 0,3 prósentum minni á ári en í grunnspánni og hag-
vöxtur á næsta ári er tæplega 0,3 prósentum minni. Gengi krónunnar
tekur þó á sig hluta af aðlöguninni og er orðið ríflega 4½% lægra en
í grunnspánni árið 2017. Það styður við útflutning og dregur úr inn-
flutningi sem vegur á móti áhrifum slakari alþjóðlegs hagvaxtar.
Óvissa um gengisþróun vegna mögulegra áhrifa uppgjörs
slitabúa fallinna fjármálafyrirtækja og losunar fjármagnshafta
Í grunnspánni er sem fyrr gert ráð fyrir að gengi krónunnar haldist
stöðugt út spátímann. Þessi forsenda er háð mikilli óvissu. Aukin
innlend efnahagsumsvif og bati viðskiptakjara gætu t.d. leitt til þess
að gengi krónunnar hækki. Aðrir þættir gætu hins vegar leitt til
lækkunar. Þar vegur líklega þyngst óvissa tengd mögulegum áhrifum
úrlausnar á þeim vandamálum sem birtist í greiðslujafnaðarvand-
anum sem þjóðarbúið glímir við, þ.e. mögulegu snörpu fjármagns-
útflæði tengdu uppgjöri búa fallinna fjármálafyrirtækja og losun
fjármagnshafta (sjá nánari umfjöllun í Fjármálastöðugleika 2014/1
og 2014/2). Eins og mynd I-15 sýnir felur núverandi gengisforsenda
í sér svipað gengi og í ágústspá bankans en þetta gengi er hærra en
jafnan hefur verið byggt á síðustu tvö ár. Þetta sýnir hve mikið þessi
forsenda getur breyst milli spágerða.
1. Grunnspá Seðlabankans 4. ársfj. 2014 - 4. ársfj. 2017.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Mynd I-12
Verðbólga án áhrifa óbeinna skatta1
1. ársfj. 2010 - 4. ársfj. 2017
Breyting frá fyrra ári (%)
PM 2014/4
PM 2014/3
Verðbólgumarkmið
0
1
2
3
4
5
6
7
20172016201520142013201220112010
1. Vegið meðaltal staðalfráviks í hagvaxtarspám þeirra spáaðila sem
Consensus Forecasts tekur saman fyrir G7-ríkin (vegið með kaupmáttar-
leiðréttri landsframleiðslu). 2. Afleitt flökt S&P500-hlutabréfavísitölunnar
(Chicago Board Options Exchange).
Heimildir: Consensus Forecasts, Macrobond.
Mynd I-13
Óvissa í hagvaxtarspám og flökt í
hlutabréfaverði
Janúar 2004 - október 2014
Staðalfrávik (%)
Sundurleitni í hagvaxtarspám (v. ás)¹
VIX-flöktvísitalan (h. ás)²
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
0,9
0
10
20
30
40
50
60
70
Vísitala
‘14‘13‘12‘11‘10‘09‘08‘07‘06‘05‘04
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Frávik frá grunnspá (prósentur)
Mynd I-14
Fráviksdæmi með hægari hagvexti í helstu
viðskiptalöndum
Hagvaxtaráhrif hægari hagvaxtar í helstu
viðskiptalöndum
-0,30
-0,25
-0,20
-0,15
-0,10
-0,05
0,00
2017201620152014