Peningamál - 05.11.2014, Side 22

P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
4
•
4
22
PENINGASTEFNAN OG INNLENDIR
FJÁRMÁLAMARKAÐIR
2008.5 Með lækkun skulda hefur eigið fé bæði heimila og fyrirtækja
hins vegar aukist og fækkaði heimilum með neikvætt eigið fé, þótt
hlutfall þeirra sé enn hátt samanborið við stöðuna fyrir fjármálaáfallið
(sjá nánar í Fjármálastöðugleika 2014/2).
Hrein eign einkageirans hefur þar með aukist um sem nemur 65
prósentum af landsframleiðslu frá því að hún varð minnst árið 2011
og er nú álíka mikil og árið 2006. Eiginfjárhlutfall heimila og fyrirtækja
hefur einnig hækkað og hefur ekki verið hærra frá því árið 2005.

Fjármálaleg skilyrði hafa batnað
Einstaklingum á vanskilaskrá hefur fækkað það sem af er ári en
fjöld inn er enn mikill samanborið við stöðuna fyrir fjármálaáfall-
ið. Þá hefur hlutfall vanskila hjá stóru viðskiptabönkunum þremur
og Íbúðalánasjóði lækkað að teknu tilliti til úrbóta sem nýlega voru
gerðar á lánasafnsskýrslu Íbúðalánasjóðs (mynd III-17) (sjá Fjár mála-
stöðugleika 2014/2). Aðgengi að lánsfé virðist enn tiltölulega gott
fyrir einstaklinga með viðunandi eiginfjárstöðu og greiðslugetu og
hefur aukist við það að einn af viðskiptabönkunum hóf að bjóða fyrstu
kaupendum fasteigna viðbótarlán við hefðbundna 80% fjármögnun.
Þrátt fyrir að hámarksveðhlutfallið hafi þannig verið hækkað í 90% af
kaupverði er hámarksfjárhæð viðbótarlánsins takmörkuð við 1,5 m.kr.
og því ekki um mikla slökun á útlánakröfum að ræða. Eins og rakið
er fyrr í þessum kafla hafa raunvextir verðtryggðra íbúðalána einnig
haldið áfram að þokast niður á við. Á móti hafa raunvextir óverð-
tryggðra íbúðalána hækkað í takt við stífara taumhald peningastefn-
unnar þótt skráðir nafnvextir þeirra hafi lítið breyst á árinu.
Staða fyrirtækja hefur einnig þokast í rétta átt. Gjaldþrotum
hefur fækkað milli ára og hlutfall vanskila hjá stóru viðskiptabönkun-
um þremur lækkað, einkum hjá litlum og meðalstórum fyrirtækjum. Þá
hefur skuldabréfaútgáfa fyrirtækja haldið áfram og fjármögnun þeirra
hjá viðskiptabönkunum aukist. Fjöldi fyrirtækja á vanskilaskrá hefur
hins vegar lítið breyst.
5. Samkvæmt nýjum þjóðhagsreikningastaðli flokkast eignarhaldsfélög sem fjármálafyrirtæki
í fjármálareikningum Hagstofu Íslands en í fyrri útgáfum töldust þau til fyrirtækja annarra
en fjármálafyrirtækja. Sjá nánari umfjöllun í Hagstofa Íslands, „Fjármálareikningar 2003-
2013“, Hagtíðindi, 99, 28. október 2014.
%
Mynd III-16
Áætluð eiginfjárhlutföll heimila og fyrirtækja
2003-20131
1. Áætlað út frá gögnum Hagstofu Íslands og Seðlabanka Íslands.
Ekki á samstæðugrunni.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Heimili
Heimili án lífeyrisréttinda
Fyrirtæki (án eignarhaldsfélaga)
‘13‘12‘11‘10‘09‘08‘07‘06‘05‘04‘03
0
10
20
30
40
50
60
70
80
Fjöldi (þús.)
Mynd III-17
Fjöldi á vanskilaskrá og hlutfall útlána í
vanskilum1 þriggja stærstu viðskiptabankanna
og Íbúðalánasjóðs2
Maí 2010 - ágúst 2014
1. Útlán í vanskilum (e. non-performing loans) eru skilgreind sem lán í 90
daga vanskilum eða greiðsla talin ólíkleg. Ef eitt lán viðskiptavinar er komið í
90 daga vanskil eru öll lán viðkomandi viðskiptavinar talin í vanskilum (e.
cross default method). Hækkun hlutfallsins milli mánaða í janúar 2014 skýrist
nánast eingöngu af nýlegum úrbótum sem gerðar voru á lánasafnsskýrslu
Íbúðalánasjóðs og því ekki um raunverulega hækkun að ræða.
2. Móðurfélög, bókfært virði.
Heimildir: CreditInfo, Fjármálaeftirlitið, Seðlabanki Íslands.
%
Útlán heimila í vanskilum (v. ás)
Útlán fyrirtækja í vanskilum (v. ás)
Fjöldi einstaklinga á vanskilaskrá (h. ás)
Fjöldi fyrirtækja á vanskilaskrá (h. ás)
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
0
3
6
9
12
15
18
21
24
27
30
20142013201220112010