Peningamál - 05.11.2014, Side 36

P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
4
•
4
36
VERÐBÓLGA
verðbólguvæntingar hafi þokast nær verðbólgumarkmiðinu á flesta
mælikvarða frá útgáfu síðustu Peningamála. Verðbólguálag á skulda-
bréfamarkaði til tveggja ára, reiknað út frá vaxtamun verðtryggðra og
óverðtryggðra skuldabréfa, var að meðaltali rúmlega 3% í októ ber
samanborið við tæplega 3½% í ágúst.4 Svipaða sögu er að segja af
verðbólguvæntingum markaðsaðila en samkvæmt könnun Seðla-
bankans sem gerð var í október sl. bjuggust þeir við 2,8% verðbólgu
eftir eitt ár og 3% eftir tvö ár og hafa því lækkað um ½ prósentu frá
ágústkönnuninni og um u.þ.b. 1 prósentu frá október í fyrra (mynd
V-10). Verðbólguvæntingar fyrirtækja til tveggja ára hafa einnig
lækkað um ½ prósentu í 3% samkvæmt ársfjórðungslegri könnun
Capacent Galllup frá því í september. Verðbólguvæntingar þeirra og
heimila til eins árs hafa hins vegar ekki breyst frá fyrri könnun; heimili
vænta enn 4% verðbólgu að ári liðnu og fyrirtæki 3%. Þær eru þó 1
prósentu lægri en í september 2013. Óvissa um verðbólgu eitt ár fram
í tímann virðist ennfremur hafa minnkað eins og sjá má í minnkandi
breytileika í svörum þeirra sem taka þátt í þessum könnunum.
Niðurstöður Capacent-könnunarinnar sýna að rúmur helmingur
fyrirtækja býst við að verð á aðföngum fyrirtækisins hækki á næstu
sex mánuðum og er hlutfallið lítillega hærra en í síðustu könnun í
mars. Heldur fleiri stjórnendur væntu þess jafnframt að verð á vöru
og þjónustu fyrirtækisins hækki á tímabilinu eða 35% samanborið við
tæplega 30% í mars. Meirihluti fyrirtækja á þó von á því að afurðaverð
þeirra haldist óbreytt.
… og sömu sögu er að segja um verðbólguvæntingar til lengri
tíma
Verðbólguvæntingar til lengri tíma virðast einnig hafa hjaðnað frá síð-
ustu útgáfu Peningamála eftir að hafa verið fremur tregbreytanlegar
síðastliðið ár. Verðbólguálagið á skuldabréfamarkaði bæði til fimm
og tíu ára var að meðaltali 3,7% í október og hafði hjaðnað um ½
prósentu frá því í ágúst (mynd V-11). Þar sem álagið inniheldur einnig
áhættuþóknun sem endurspeglar óvissu um verðbólgu auk áhættu-
þóknunar sem tengist seljanleika bréfanna er hugsanlegt að verð-
bólguálag í kringum 3% geti í raun samræmst verðbólgumarkmiðinu.
Langtímaverðbólguvæntingar á skuldabréfamarkaði virðast því vera
að þokast nær markmiði Seðlabankans.5 Langtímaverðbólguvæntingar
markaðsaðila hafa einnig lækkað en í könnun bankans sem gerð var í
október bjuggust þeir við að verðbólga yrði að meðaltali 3% á næstu
fimm árum og 3,2% á næstu tíu árum sem er lækkun um u.þ.b. 0,8
prósentur frá könnuninni í ágúst og hátt í 1 prósentu frá október í
fyrra.
Mynd V-11
Verðbólga og vísbendingar um verðbólgu-
væntingar til miðlungslangs og langs tíma1
Janúar 2010 - október 2014
%
Verðbólga
Verðbólguálag til 2 ára
Verðbólguálag til 5 ára
Verðbólguálag til 10 ára
Verðbólgumarkmið
1. Ársverðbólga miðað við vísitölu neysluverðs. Verðbólguálag út frá
vaxtarófi verðtryggðra og óverðtryggðra skuldabréfa (mánaðarleg
meðaltöl).
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
20142013201220112010
Mynd V-10
Verðbólga og verðbólguvæntingar til eins árs
1. ársfj. 2010 - 4. ársfj. 2014
%
Verðbólga
Verðbólguvæntingar stærstu fyrirtækja
Verðbólguvæntingar heimila
Verðbólguvæntingar markaðsaðila
Verðbólgumarkmið
Heimildir: Capacent Gallup, Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
20142013201220112010
4. Skortur er á verðtryggðum skammtímaskuldabréfum sem gerir það að verkum að varlega
þarf að fara í túlkun á skammtímaverðbólguvæntingum út frá vaxtamun verðtryggðra og
óverðtryggðra skuldabréfa.
5. Alþjóðlegar rannsóknir benda til að áhættuálagið gæti verið á bilinu ½-1 prósenta á lang-
tímaskuldabréfum og er því hærra sem sveiflur í verðbólgu eru meiri (sjá t.d. A. Buraschi
og A. Jiltsov (2005), „Inflation risk premia and the expectations hypothesis“, Journal of
Financial Economics, 75, 429-490, J. Durham (2006), „An estimate of the inflation risk
premium using a three-factor affine term structure model“, Federal Reserve Board, FEDS
Paper 2006-42, A. Ang, G. Bekaert og M. Wei (2008), „The term structure of real rates
and expected inflation“, Journal of Finance, 63, 797-849, og S. D‘Amico, D. Kim og M.
Wei (2008), „Tips from TIPS: the informational content of treasury inflation-protected
security prices“, BIS Working Papers, nr. 248).