Peningamál - 05.11.2014, Qupperneq 50

P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
4
•
4
50
RAMMAGREINAR
Hagvaxtarspár Seðlabankans fyrir árið 2013
Til að fá betri mynd af árangri Seðlabankans við verðbólguspár þarf
einnig að horfa til þess hvernig bankanum hefur tekist til við að spá
fyrir um þróun efnahagsumsvifa. T.d. er líklegt að bankinn vanspái
verðbólgu á tímabilum þar sem hann vanspáir vexti almennrar eftir-
spurnar og ofmetur umfang þess slaka sem er í efnahagslífinu.
Hagstofa Íslands birtir áætlanir um þjóðhagsreikninga fyrir
hvern ársfjórðung rúmum tveim mánuðum eftir lok fjórðungsins.
Fyrsta áætlun fyrir fjórða ársfjórðung 2013 og árið 2013 í heild var
birt í mars sl. og endurskoðaðar tölur voru birtar í september. Að
þessu sinni er erfiðara að bera spárnar saman við endanlegar tölur
Hagstofunnar vegna breytinga á stöðlum þjóðhagsreikninga í sept-
ember.7 Spárnar og áætlanir Hagstofunnar fyrir breytingar helstu
þjóðhagsstærða frá fyrra ári má sjá í töflu 4. Efst í dálkunum er fyrsti
fjórðungur sem spáð er fyrir um. Þegar Peningamál 2013/1 voru
gefin út í febrúar 2013 lágu fyrir áætlanir frá Hagstofunni um þjóð-
hagsreikninga fyrir þriðja ársfjórðung 2012. Spá bankans fyrir árið
2013 þurfti því að byggja á spá fyrir fjórða ársfjórðung ársins 2012.
Talsverð breyting átti sér stað á tölum Hagstofunnar frá birt-
ingu bráðabirgðatalna í mars til endurskoðaðra talna í september
á þessu ári, fyrst og fremst vegna nýrra staðla og endurbættra að-
ferða. Magnbreyting allra undirliða þjóðarútgjalda, að undanskilinni
fjármunamyndun, var endurskoðuð niður á við en magnbreyting
útflutnings og innflutnings endurskoðuð upp á við, útflutnings þó
talsvert meira. Þessi endurskoðun hafði í för með sér að hagvöxtur á
árinu 2013 varð meiri.
Hagvöxtur árið 2013 reyndist vera nokkru meiri en spár höfðu
gert ráð fyrir. Spár Peningamála birtar á árinu 2013 vanmátu þannig
hagvöxt um 1,2-1,6 prósentur miðað við niðurstöður þjóðhags-
reikninga frá september sl. Þessa skekkju má helst rekja til þess að
útflutningur var kerfisbundið vanmetinn um 2½-5 prósentur, einkum
reyndist útflutningur sjávarafurða og þjónustu meiri en gert var ráð
fyrir. Einnig var innflutningi lítillega ofspáð í öllum heftum Peninga-
mála nema í maíheftinu. Spár um þjóðarútgjöld ársins 2013 voru
nokkuð nærri tölum Hagstofunnar. Samneysla reyndist vanmetin í
spám fyrri hluta árs 2013 en á móti vó að einkaneysla var ofmetin.
Mynd 5 sýnir hvaða útgjaldaliðir skýra spáskekkju í hagvexti
2013 miðað við framlag þeirra. Þar sést að útflutningur og fjár-
munamyndun skýra stærstan hluta skekkjunnar. Útflutningi reyndist
alltaf vanspáð en spár um innflutning voru nokkuð nærri lagi. Fjár-
7. Í september birti Hagstofan þjóðhagsreikninga skv. nýjum stöðlum ESA 2010 (áður ESA 95)
og munu þjóðhagsreikningar framvegis fylgja þeim. Einnig voru ýmsar endurbætur gerðar
á gagnasöfnun og breytingum á aðferðafræði. Fjallað er um breytingar í aðferðafræði
Hagstofunnar í rammagrein 1.
Bráða-
Spátímabil frá: 2012/4 2013/1 2013/2 2013/3 2013/4 birgða- Endursk.
tölur tölur
Breyting frá PM PM PM PM PM (mars (sept.
fyrra ári (%) 2013/1 2013/2 2013/3 2013/4 2014/1 2014) 2014)
Einkaneysla 2,5 2,2 2,0 1,9 1,6 1,2 0,8
Samneysla 0,1 0,5 1,2 1,2 1,2 1,3 0,8
Fjármunamyndun -1,0 -9,2 -9,4 -4,1 -4,3 -3,4 -2,2
Þjóðarútgjöld 1,3 0,0 0,0 0,7 0,4 0,1 -0,3
Útflutningur 1,8 2,9 4,4 3,4 4,7 5,3 6,9
Innflutningur 0,5 -0,2 1,2 0,8 0,3 -0,1 0,4
Hagvöxtur 2,1 1,8 1,9 2,3 3,0 3,3 3,5
Tafla 4 Þjóðhagsspár Peningamála fyrir árið 2013
Mynd 5
Framlag útgjaldaliða til spáskekkju
í hagvexti 20131
Prósentur
1. Miðað við rauntölur birtar í september 2014.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Samneysla
Fjármunamyndun
Útflutningur
Innflutningur
Einkaneysla
Birgðabreyting
Hagvöxtur
-4
-3
-2
-1
0
1
2
3
4
Bráðabirgða-
tölur mars 2014
Peningamál
2013/4
Peningamál
2013/2
Peningamál
2012/4