Jökull - 01.12.1958, Blaðsíða 17

SIGURÐUR BJORNSSON
KVISKERJUM:
Könnunarferð í Kárasker
Það mun hafa verið nokkru eftir 1940, að
við Kvískerjabræður veittum því athygli, er við
vorum staddir við Breiðamerkurós, að dálítið
sker sást upp úr jöklinum nokkuð austur-suð-
austur af Mávabyggðum. Því miður skrifuðum
við ekki hjá okkur, hvenær þetta var, enda
skiptir það ekki miklu máli, því skerið hefur
verið komið fyrr úr jökli, en hæð framan við
það skyggt á.
í september 1946 var tekin mynd úr lofti af
þessu svæði, og var skerið þá orðið um einn km
að lengd, en þó að mestu eða alveg ísi hulið
um miðbikið.
Það eru því engin gögn fyrir liendi um það,
hvenær þessi klettur kom undan jökli, en fyrir
1930 getur það tæplega hafa verið og eigi síðar
en 1940, en líklegast er, að það hafi verið fáum
árum fyrir 1940, enda þynntist jökullinn mjög
ört á þeim árum, eins og hann hefur raunar
síðan gert (Sbr. teikningar Þorsteins Guðmunds-
sonar í Arbók Ferðaféldgsins 1937 og í Jökli
1958).
Fyrsta ferðin í þetta sker var farin 1. sept.
1957. Ekki var þó hægt að gjöra ýtarlegar at-
huganir á því, aðeins gengið um það, en sú
athugun sýndi þó, að þarna var furðumikill og
fjölbreyttur gróður, þó hann væri að vísu ekki
mikið áberandi til að sjá.
Þátttakendur í þessari ferð voru bræðurnir
Flosi, Helgi og Hálfdán Björnssynir og þrjú
börn, sem voru hér til sumardvalar.
Flinn 17. ágúst 1958 fór Hálfdán svo aftur
ásamt undirrituðum til að athuga skerið betur.
Við fórum af stað snemma morguns og lögð-
um á jökulinn litlu eftir birtingu. Veður var
mjög gott, en ekki sterkt sólskin.
Við héldum upp með Mávabyggðarönd og
sóttist ferðin vel, því að þarna er ágætur vegur,
eins og oftast er fram með aurröndum frá fjöll-
um, séu ekki klettar undir þeim.
Ekki hafði rignt í langan tíma, og mátti sjá
þess glögg merki víða á jöklinum. Sums staðar
eru nærri metra háar hrúgur úr tómum sandi,
sem mundu hrynja niður í fyrstu rigningu. Víða
eru líka háar sandstrýtur, sumar jafnvel tvær
mannhæðir, en þær eru að mestu úr jökulís og
eiga fyrir sér að lækka með haustinu og skila
af sér sandinum í næstu lægð, en þar mun svo
myndast strýta næsta sumar.
Einkennilegri eru strýtu- og ölduraðir af alveg
hreinum og hvítum jökli, sem mynda garða
samhliða röndinni. Eru sumir þessara garða
nokkuð á annan metra að hæð. Oldur þær, sem
eru lengra frá röndinni, hafa allt aðra lögun.
Þær eru allar mjög brattar að sunnanverðu en
aflíðandi að norðan.
Þegar kemur nokkuð upp á jökulinn, blasir
skerið við. Lítill vafi er á, að það hefur áður
legið undir jörðina Breiðci| og þykir okkur því
vel við eiga að kenna það við frægasta bónd-
ann, sem þar hefur búið, og nefna það Kára-
sker.
Nokkra km suður af skerinu, vestan við Máva-
byggðarönd, kemur mjög þykk grjótrönd upp
úr jöklinum, en hún er ekki nema nokkur
hundmð metrar að lengd.
Vestur af Káraskeri, í um það bil 1000 m
fjarlægð, er mikil kvos 1 jöklinum. Var hún
okkar fyrsta rannsóknarefni í ferðinni. Til að
sjá virðist þarna vera um sigdæld að ræða, en
við nánari athugun virðist hæð, sem er ofan við
kvosina, að nokkru skipta jökulstraumnum (sem
er hægur þarna), svo að afhóp (= bolli) myndast
neðan við hæðina.
Þegar komið er að þessari kvos eða öllu held-
ur jökuldal, virðist sem botninum halli norður,
en við að athuga vatnsrennsli sést þó, að sá
litli halli, sem á dalbotninum er, er í sömu átt
og meginhalli jökulsins.
Sennilega verðu ekki langt þangað til að
grisjar í klett framan í hæðinni við dalbotninn.
Þegar við höfðum litazt þarna um, var stefn-
15