Þjóðmál - 01.03.2013, Page 60

Þjóðmál voR 2013 59
til viðbótar má benda á að mörg sveit ar félög
hafa notað tækifærið og nýta að fullu, eða
því sem næst, heimild til að leggja á útsvar,
og hafa einnig hækkað ýmsa aðra skatta s .s .
holræsagjald, sorphirðu o .s .frv .
Voru nýir skattar nauðsynlegir
vegna falls bankanna?
Talsmenn ríkisstjórnarinnar telja sig gjarna hafa staðið í einhvers konar
„rústabjörgun“ frá falli bankanna og réttlætt
allar þessar skattahækkanir með því að
koma hafi þurft ríkissjóði á réttan kjöl . En
þessi skýring er engan veginn haldbær .
Í Ríkisreikningi 2008 — Heildaryfirliti er
að finna eftirfarandi upplýsingar um kostn-
að inn sem féll á ríkissjóð vegna falls bank-
anna haustið 2008 . Textinn er á blaðsíðu
7 í kafla um uppgjör og afkomu ríkissjóðs
2008:
Rekstrarreikningur ríkissjóðs fyrir árið 2008
sýnir 216,0 milljarða króna tekjuhalla eða um
45,8% af tekjum ársins . Árið 2007 var 88,6
milljarða króna afgangur eða um 18,2% af
tekjum ársins . Á seinni hluta ársins 2008 varð
mikill viðsnúningur í efnahagsstarfseminni
til hins verra og um leið í fjármálum ríkisins .
Viðskiptabankarnir þrír, Landsbanki Íslands,
Kaupþing og Glitnir komust í greiðsluþrot .
Lög nr . 125/2008 um heimild til fjárveitinga
úr ríkissjóði vegna sérstakra aðstæðna á
fjármálamarkaði o .fl . voru samþykkt á Alþingi
í október . Með vísan til laganna yfirtók
ríkissjóður Landsbanka Íslands, Glitni og
Kaupþing . Í desember yfirtók ríkissjóður
veðlán fjármálafyrirtækja af Seðlabanka Íslands
að fjárhæð 345,0 milljarðar króna gegn 270,0
milljarða króna verðtryggðu skuldabréfi til 5
ára sem ber 2,5% ársvexti . Með falli bankanna
var ljóst að umtalsverður hluti veðlánanna
var tapaður og var ákveðið að afskrifa 174,9
milljarða króna af kröfunum . Við fall bankanna
í október komu einnig fram vandamál vegna
aðalmiðlara sem samkvæmt samningum
höfðu fengið lánuð ríkisverðbréf til ákveðins
tíma gegn framlagningu trygg ingabréfa . Hluti
tryggingabréfanna var út gefinn af bönkunum
þremur og þurfti ríkis sjóður að afskrifa þau sem
tapaðar kröfur eða sem nam 17,3 milljörðum
króna . Loks hækk uðu lífeyrisskuldbindingar
ríkissjóðs töluvert á árinu 2008 sem verður að
stórum hluta rakið til áhrifa af falli bankanna
á fjárhag lífeyrissjóðanna . Eignir Lífeyrissjóðs
starfs manna ríkisins (LSR) og Lífeyrissjóðs
hjúkr un ar fræðinga (LH) rýrnuðu umtalsvert
og raun ávöxtun þeirra var verulega neikvæð
eða um rúmlega 26% . Áhrif þess endurspeglast
bæði með beinum og óbeinum hætti í hækkun
á lífeyrisskuldbindingum ríkissjóðs gagnvart
LSR og LH . Lífeyrisskuldbindingar ríkissjóðs
hækkuðu um 112,3 milljarða króna á árinu
2008, þar af nam gjaldfærsla þeirra 41,5
milljörðum króna . Árið 2007 var gjaldfærsla
lífeyrisskuldbindinga með hærra móti saman-
borið við fyrri ár, en þá nam hún 20,9
milljörðum króna . Gjaldaáhrif framan greindra
þriggja þátta, þ . e . af töpuðum kröfum af
veðlánum, tryggingabréfum aðalmiðlara og
lífeyrisskuldbindingum, námu samtals 233,7
milljörðum króna á árinu 2008 .
Til einföldunar má segja: Kostnaður
vegna falls bankanna, sem fram kemur í
Ríkisreikningi 2008, nemur tæpum 234
Í tíð núverandi ríkisstjórnar hafa verið gerðar fleiri breytingar á
skattalögum en tölu taki að nefna .
Allar hafa breytingarnar snúist
um það að hækka skatta til að afla
ríkissjóði meiri tekna og í engu
verið tekið tillit til mögulegra
neikvæðra áhrifa skatta á hvata
til vinnu og fjárfestingar, og
þar með áhrif á hagvöxt .