Dagblaðið Vísir - DV - 05.05.2017, Síða 36

36 menning Helgarblað 5.–8. maí 2017
Böl
þröngsýna
lífsgæða-
keppandans
G
uðmundur Steinsson skap-
aði sér gott nafn sem leik-
skáld á 8. og 9. áratugnum.
Hans þekktustu verk, sem
líklega margir leikhúsgest-
ir muna enn vel eftir, voru Sólarferð,
Stundarfriður og Garðveisla. Þá má
einnig nefna Lúkas sem leikhóp-
arnir Aldrei óstelandi og Óskabörn
ógæfunnar settu upp fyrir nokkrum
árum. Það er virðingarvert af Þjóð-
leikhúsinu að halda nafni Guð-
mundar á lofti en ef til vill full vel í
lagt að leggja stóra sviðið undir verk
hans líkt og hér er gert.
Hin eilífa uppreisn
Húsið er skrifað um 1970 og líkt og
önnur verk Guðmundar þá er verkið
skrifað inn í samtímann. Hjón á fer-
tugsaldri eru að flytja inn í nýtt, stórt
hús, Arnarnesið kemur ósjálfrátt upp
í hugann. Þau eru að minnsta kosti
ekki að flytja inn í eitthvað óklárað,
líkt og tíðkaðist hjá flestum frum-
byggjum Breiðholtsins. Eiginmaður-
inn, Páll, hefur auðgast hratt í starfi
sínu sem lögfræðingur, á meðan
kona hans, Inga, er heimavinnandi
húsmóðir.
Það er þó Páll sem öllu ræð-
ur, jafnt á heimilinu sem utan þess.
Hann gerir miklar kröfur og beitir
ströngu uppeldi við syni sína og jafn-
vel líka eiginkonu. Páll virðist hafa
tekið þveröfuga stefnu í samskiptum
við fjölskyldu sína miðað við ástúð-
ina og dekrið sem hann sjálfur naut
af hálfu móður sinnar. Honum er
lýst sem bæði feimnu og blíðu barni,
harla ólíkum þeim harða nagla sem
við sjáum á sviði. Í verkinu er ekki að
finna útskýringu á því hvað olli þess-
um straumhvörfum hjá Páli. Kannski
hefur æskan alltaf þörf fyrir að snúa
gildum fyrri kyn-
slóðar á hvolf,
dæmd til eilífrar
uppreisnar í sam-
leitri hópleit sinni
að æðsta stigi ham-
ingjunnar. Enda-
laust má svo deila
um hvort mis-
háleitar hugsjón-
ir kynslóðanna
hafi verið góðar,
slæmar eða bara
nauðsynlegar.
Tengingar við
nútímann
Leikritið er lang-
dregið fram að
hléi og náði ekki
miklum tökum á
manni. Eftir hlé
kemur hins vegar
frábær sena þar
sem Páll og Inga bjóða þremur vina-
hjónum sínum í innflutningspartí.
Gervi, búningar og góður samleikur
skapa spennandi sýn á heimagleði
áttunda áratugarins. Vodka, daður,
lífsgæðametingur og forboðið kyn-
líf með mökum sinna bestu vina
mögnuðu upp úrkynjun nýríku kyn-
slóðar áttunda áratugarins. Breysk-
leikinn verður þó smánarlegur í
samanburði við það sem óráðsíu-
menn afrekuðu á þessari öld. En
þetta var vel unnin sena og hápunkt-
ur þessarar sýningar.
Undir lokin sjáum við svo hvernig
Bjarni, elsti sonur Páls og Ingu, snýst
gegn foreldrum sínum með afslapp-
aðri afstöðu til lífsins. Hann býður
heim stórum hópi af skoðanavinum
sínum sem hvorki dýrka listaverk né
dýra hönnun og finna enga þörf til
að strita í eilífri yfirvinnu og gera sér
að góðu að lifa á gnægtum annarra.
Í góðum partífíling eru innanstokks-
munir skemmdir og brothætt
lífsgildi Páls og Ingu mölvuð í
leiðinni.
Í þessari fyrstu uppfærslu
var freistast til þess að búa til
tenginu við nútímann með því
að breyta partíhópnum í inn-
flytjendur sem þó höfðu element
hugsjónahópsins sem upphaflega
var skrifaður inn í verkið. Þrátt fyr-
ir fjörlega sviðsframkomu og ný og
spennandi andlit á sviðinu þá gekk
þessi hugmynd ekki upp og er auk
þess tæpast jákvæð fyrir málstað og
ímynd hælisleitenda og flóttafólks.
Kærkomin fyrir leikhúsnörda
Sviðsmyndin er einstaklega vel
heppnuð ef undan er skilið fyrsta
atriðið, sem sýnir litlu íbúðina sem
Páll og Inga bjuggu fyrst í. Notk-
un leikhústjaldsins til að þrengja
að sviðinu var einfaldlega truflandi
áminning um að hér væri leiksýning
í gangi, smæð íbúðarinnar hefði bet-
ur mátt teikna með öðrum hætti.
Þau Guðjón Davíð Karlsson og
Vigdís Hrefna Pálsdóttir pössuðu
vel í hlutverk Páls og Ingu. Á stöku
stað mátti þó heyra stirðar línur sem
skrifa má á óþjált talmál sem höf-
undur hefði ef til vill endurskoðað,
hefði hann lifað að sjá þessa sýningu.
Kristbjörg Kjeld fór á kostum í hlut-
verki móður Páls, hún fór langt fram
úr öðrum leikurum í túlkun á undir-
texta verksins og átti hug og hjörtu
leikhúsgesta þegar hún var á sviði.
Þröstur Leó Gunnarsson birtist í
hlutverki óboðins gests og síðar ein-
hvers konar embættismanns. Bæði
hlutverkin voru afkáraleg og aug-
ljóslega erfitt fyrir leikstjóra og leik-
ara að reyna að finna þeim eitthvert
vægi. Innkomur hans urðu því mið-
ur heldur slappar. Arnmundur Ernst
Backman fór með hlutverk Bjarna.
Áberandi reiði hans varð þreytandi
til lengdar og kom í veg fyrir að Arn-
mundur næði að skapa þá dýpt sem
persónan þarfnaðist til að öðlast
samúð og skilning áhorfenda.
Í stuttu máli má segja að sýn-
ingin sé kærkomin fyrir forvitna leik-
húsnörda, bókmenntafræðinga og
unnendur Guðmundar Steinssonar.
Umgjörð og leikur er í flestum tilvik-
um vel útfærður en verkið stendur
tæplega undir uppfærslu af þessari
stærðargráðu. Þegar upp er staðið er
handritið sjálft helsti galli sýningar-
innar og maður veltir því fyrir sér
hvort höfundur hafi sjálfur talið það
fullbúið til notkunar. n
Í nýja húsinu Guðjón Davíð Karlsson leikur lög-
fræðinginn og fjölskylduföðurinn Pál sem leggur
mikla áherslu á að fjölskyldan nái sem allra
lengst í lífsgæðakapphlaupinu. Myndir ÞjóðleiKHúsið
Bryndís loftsdóttir
ritstjorn@dv.is
Leikhús
Húsið
Höfundur: Guðmundur Steinsson
leikstjóri: Benedikt Erlingsson
leikarar: Guðjón Davíð Karlsson, Vigdís
Hrefna Pálsdóttir, Kristbjörg Kjeld,
Arnmundur Ernst Backman, Þröstur Leó
Gunnarsson o.fl.
leikmynd: Snorri Freyr Hilmarsson
Búningar: Filippía I. Elísdóttir
lýsing: Halldór Örn Óskarsson
Sýnt í Þjóðleikhúsinu
„ Í stuttu máli
má segja að
sýningin sé kærkomin
fyrir forvitna leikhús-
nörda, bókmennta-
fræðinga og unn-
endur Guðmundar
Steinssonar.
Aftur til
fortíðar
Húsið er
skrifað um
1970 og líkt
og önnur verk
Guðmundar
Steinssonar
þá er leikritið
augljóslega
skrifað inn í
sinn samtíma.
Guðmundur
Steinsson
Guðmundur
Steinsson
(1925–1996)
er eitt helsta
leikskáld Ís-
lendinga. Hann
var framsækinn
og metnaðar-
fullur höfundur
og þekktustu
verk hans,
Sólarferð og Stundarfriður, öðluðust
miklar vinsældir. Þjóðleikhúsið hefur
áður sýnt leikritin Forsetaefnið, Sólar-
ferð, Stundarfrið, Garðveislu, Brúðar-
myndina, Stakkaskipti og Lúkas.