Tíminn - 24.12.1956, Side 21

JDLABLAÐ TIMANS 1956
21
•k
*
i
Það blés svalf um landmælingamenn á Tungna-
fellsjökli í sumar er leið, en þar var samt unnið
merkilegt starf
Á mionœtti er lagt úr hlaði á
Mýri, innsta bœ i Bárðardal og
haldið suður á Sprengisand. —
Fremstir fara tveir trukkar af
Dodge Weapon-aerð, sérsiaklega
byggöSr fyrir ffö7l og -vatnsföll,
þá fór tíuhjólatrukkur með
furðulegan farm. á pglli: ein-
hvers lconar farartœki sem virð-
ist sambland af geimfari og kaf-
bát. í rauninni er hér snjóbíll á
ferð, förinni er heitið á Tungna-
fellsjökul og líklegt að snjóöreið-.
ur hylji laitgleiðina af Sprengi-
sandi. Ætiunin er að snjóbíllmn
taki við er trukkarnir Jconiast
ekki lengra; þetta er í byrjun júní
og þá er sandurinn sjaldnast fœr.
Síðastir í lestinni eru enn tveir
trukkar, hlaðnir vistum, í 'rangri
cg tækium. Förin sækist seint, bil-
arnir slmSa hver af öðrum yfir
Mjóadalsá, leggia síðan á.brattann,
liér er stórgrýtt. í suöfi samlagast
svört sandauðnin gráu þokulofti.
Við hrist-umst óþægilega í bílunum,
svælum sígarettur og pipur, reyn-
um að segja brandara en erum ekk-
ert sérlega fyndnir, enda er fyrir
höndum löng og tvísýn leið, brýnt
verkefni sem- þarf .að leysa fljótt
og vel en iíkur til að höfuðskepnur
verði í ómildara lagi. Brátt kemtcr
þar að ryðja þarf grióti úr vegi
svo trukkr.r:inn mcð snjóbilinn
komizt áfram, hann er þungur og
stirður í snúningum. Menn piakka
með járnum cg skóflum í kaltíri
þokunóttunni, trukkurinn sígur á-
fram fet fyrir fet með þungan
farminn, ennoá er cra’öng leið að
Tungnafeilsj ökii sem liggúr langt
í suðri, hulinn þoku og mistri. Okk-
ur finnst ekkert miða áfram. uiidir
morgun er staðnæmst og brauð-
kistan er tíreginn fram, nokkur
rúgbrauð skorin í sneiðar í snatri,
og fáemar dósir af danskri lifrar-
kæfu skornar upp, menn maula
brauðið þöglir og þykkjuþungir,
hér er ekki vatnssopa að fá til að
rénna þvi niður þótt gull væri í
boði, hér er eyðimörk. Svo er lagt
af stað á ný.
Úti á sanáinum.
Brátt sleppir stórgrýtinu og við
tekur svártur grófur sandur svo
langt sem auga eygir. Nú erum við
komnir á Sprengisand. Torfærur
sýnast minni og það er gefið inn
benzín, það er eins og öllum létti
að geta nú sprett úr spori eftir all-
an byngslaganginn. En dýrðin
stendur ekki lengi, innanskamms
fara hjólin að sökkva í gljúpan
sandinn, skammt er síðan snjóa
leysti og yfirborðið 'víða eins og
kviksyndi. Og enn eru skaflar í
dokkunum.
Að kvöldi annars dags verður
ekki komizt lengra. Hár snjóbakki
tálmar leiðum. Við verðurn ásáttir
að slá tjölum, menn verða hvíld-
inni fegnir því nú eru liðnir hart-
nær tveir sólarhringar frá því
menn hafa sofiö. Að morgni skal
þess freistaö að reyna snjóbílinn
þótt snióbreiðurnar séu hvergi
nærri samfelldar að sjá suðrúr.
Kveikt er á prímus og valið úr mat-
arkistunum, mðursooiö kjot hits
upp og búið til fcafíi. Menn troða
sér innf tiöldin, kaldir og svangir,
hver reynir að bjarga sér sem bezt
hann getur. Síðan eí skxiöið í svefn
poka, menn sofna vsert og. dreyma
Ijúfa drauma þrátt fyrir kulda-
hryssing á ömurlegum sandinum.
Hvaða fuglar eru það sem eru að
flækjast á versta tíma árs uppá
Sprengisand með alLt þetta hafur-
task? Tjöldin eru merkt O-eodætisk
Institut með kórónu, trukkarnir
merktir ameríska hernum, bölvað
á dönsku og íslenzku á vixl. Hér er
á ferð einn leiðangur lanamælinga
manna af mörgum sem dreifðir eru
um allt land i sumar. Hanssuaq er
sá sem framkvæmir mælingarnar,
hann er eini Daninn í hóþnurn og
leiðangursstjóri. Eiginlega heitir
hann bara I-Jansen en ef-tir 1Q ára
dvöl við mælingar {■. Orænlands-
jöklr.m kcm hann heim meo nafnið
Hanssuaq, þao þýðir á máli skræl-
ingja Hansen hinn stóri og mikli
og hver sem virðir Hanssuaq fyrir
sér veröur að viðurkehna að skræl-
ingjar kunna ekki siður en annað
fólk að gera að gamni sínu. Og það
kann Hanssuaq sjálfur einnig því
honum þykir nafn sitt gott. En
be.tri þykir honum vistin á íslandi
en Grænlandi, ef marka má þau
orð hans að eftir 10 ára dvöl á
Grænlandi séu menn annað hvort
danðir eðá vitlausir. Þesisi leiðang-
ur er liður í þrihyrnirigamælingum
sem framkvæmdár eru af Land-
mælingum íslands, Geodætisk In-
stitut og Landmælingastofnun
Bandáríkj anna. Á Vatnajökli er
annár leiðangur í sömu erinda-
gerðum og til þess að hann heppn-
ist að öllu leyti verðum við að kom-
ast sem fyrst uppá' Tungnafells-
jökul til að setja þar upp' 'stikur
sem mælt er til frá Vatnajökli, svö
mikið er í húfi að förin takist flj ótt
og vel.,..Men det er ingen skovtur,
det her“, segir Hanssuaq og vefur
að sér. tepnum og úlpum.
ísinn br.estur.
Eftir noklcura tíma svefn drag-
ast menn á fætur með kuldahrolli,
safnast í matartialdið og gæða sér'
á heitu kafíi áour en haldið er af
stað á ný. Nú er snjóbíllinn tekinn
af trukknum og rennt uppí snjó-
skaflinn, skipt er liöi og farangri,
Hanssuaq velur það nauðsynlegasta
aí farang'rinum og hleður snjóbil-
inn. við förum nokkrir með honum
og síðan er haldið af stað. Snjór-
inn er langt frá því ao vera sam-
fellöur, víða er geysistór flæmi
snjólaus á milli og reyna þarf að
þræða skaflana eins og unnt er.
Hér er sandurinn í stórum öldum
og ávölurn hæðum, en djúpar lægð-
ir á milli svo við þurfum hvað eftir
annað-að fara upþá hæstu hæðir og
skyggnast eítir greiöustu leið.
Þannig verður ferðalágið tafsamt
og ekini bætir úr skák að oít þarf
að snúa viö og reyna nýja leið. En
að áliðnum tíegi fær förin óvæntan
og bráöan endi. Framundan er
geysimikil lægð, fyllt snió og ís,
bíilinn renn.ú’ sér mjúkiega niður
lilíðina og er korninn spölkorn útá
ísinn þegar brestur kveður við og
afturendínn sekkur niður en vatn
spýtist aftur meS hliðunum. Allt
st.end.ur fast og bíilinn sígur hsegt
og hægt að aftan. Fyrir framan
hann hefur einnig myndast stór
sprunga í ísinn. Véiin er knúin öllu
afli en brátt er ljóst að bíllinn
muni aldrei losna af sjálfsdáðum.
Hanssuaq forðar sér út með mæl-
ingatækið og kemur þvi fyrir á
óhultum stað. Skotið er á ráðstefnu
og aðstæður kannaðar. Við finnum
engan jarðbotn í 2ja m dýpi. Og
brátt er vélin, sem er í afturenda
bílsins, komin á kaf í vatn. Nú
verður að ráði að senda tvo skíða-
garpa niðrað tjaldstæði (sem
seinna hlaut nafnið Camp 1) og'
Efst til vinstri: Það var ekkert hitaverk að standa klukkustundum saman á fjallstindum með mælitækið. Neðst til vinstri: Meðan snjóbíllinn
var að sokkva var hann til sölu fyrir tíhall. Efst til hægri: Tjaldstæðið á Tungnafelli. Tvær hinna mæiistöðvanna merktar töiustöfum. Neðst
til hægri: Bækistöðin undir Tungafeilsjökli.
L