Alþýðublaðið Sunnudagsblað - 24.12.1939, Blaðsíða 24

24
JÓLABLAÐ
gamni sínu. Hún skildi strax, að
nú var það skeð. ,,Jólarós“ var
farin.
— En henni mun líða vel,
sagði Gunnar. Hann hafði heyrt
hitt fólkið segja þetta. Þetta var
eina huggunin og þau endur-
tóku þetta hvert eftir annað.
Þau töluðu ekki mikið um
mjólkina, sem þau fóru á mis
við.
Daginn eftir að „Jólarós“ var
seld kom Marta mjög seint í
skólann. Þegar hún var í svefn-
rofunum um morguninn fann
hún, að eitthvað undarlegt var
á seyði. Þegar hún var alveg
vöknuð margfölduðust áhyggj-
ur hennar. Hvernig ætti hún að
fara á fætur og heilsa nýjum
degi? ,,Jólarós“ var fædd og
uppalin hjá þeim. Hún var svo
yndisleg og þeim þótti svo vænt
um hana. Hún var huggun
þeirra í vetrarkuldanum. Hún
hafði haldið þeim á lífi, ár eftir
ár,
— Ert þú veik? spurði
mamma.
— Nei. tautaði Marta.
— Þá verður þú að fara strax
á fætur!
— Hvað er klukkan?
— Klukkan hefir stöðvazt.
En það er áreiðanlega orðið
framorðið.
Nú, klukkan hafði stöðvazt.
Henni létti dálítið. Þá gekk þó
ekki allt sinn vanagang, eins og
ekkert hefði komið fyrir.
Þrátt fyrir allt fór Marta
bráðlega á fætur. Lampinn bar
daufa birtu á sírópið og kart-
öflukökurnar, rétt eins og hann
væri syfjaður líka. Marta borð-
aði dálítið, en þegar hún þurfti
að leggja af stað, sá hún að
Gunnar var vaknaður. Hann
stóð berfættur á köldu gólfinu
í litlu, bættu skyrtunni einni
saman og veifaði syfjaður hendi
til hennar í kveðjuskyni. Hún
hafði aldrei tekið eftir því fyrr,
hve fætur hans voru grannir og
hve magurt andlit hans var,
þegar hann brosti ekki.
Þegar hún gekk fram hjá
fjósinu heyrði hún, að kálfurinn
var vakandi og baulaði ein-
mana.
— Þegiðu! sagði Marta
gremjulega og þurkaði augun,
sem voru orðin myrk og tóm.
Hún snýtti sér og hljóp svo sem
fætur toguðu.
OKÓLINN var löngu byrjað-
V' ur, þegar hún kom.
— Þú kemur hálftíma of
seint, Marta, ságði kennarinn.
Vekjaraklukkan stóð . . . hún
vildi ekki ganga, við höfum
hrist hana og hrist....
Nokkrir drengir byrjuðu að
flissa.
— Kyrrir, sagði kennarinn.
— Svona, setztu niður, ungi
litli!
Ungi litli var næstum því það
versta, sem hann gat sagt ein-
mitt núna. Betra hefði verið a.ð
fá ávítur. Hún flýtti sér í sætið
sitt og þerraði augun með kjól-
faldinum.
Nei, kennarinn ávítaði ekki.
Það voru ekki mikil tíðindi, að
svört kýr væri teymd á milli
bæja. En samt sem áður hafði
fólk tekið eftir því og það hafði
haft sín áhrif. Þegar sæti Mörtu
var autt, hugsaði kennarinn
margt. Og ennþá fleira, þegar
Marta litla kom inn óhrein og
ógreidd.
Á heimleiðinni sagði ein af
stúlkunum við Evu: — Þið haf-
ið víst fengið nýja kú — frá
Bjölluási?
-— Já, sagði Eva og smjatt-
aði á brjóstsykri, — það var
heppilegt að kaupa hana núnac
þegar hún á að fara að eignazt
kálf. Þá verður mikið af mjólk
og rjóma um jólin, segir
mamma.
Þá sagði ein úr hópnum:-----
En það var aðeins ein kýr á
Bjölluási . ..
Marta tók fram í: — Við eig-
um líka stóran kálf ...
—- En hann mjólkar líklega
ekki, sagði hin.
Röddin var undarlega bitur,
fannst Evu, Var nú líka rangt
að kaupa kú? Ema góða stúlkan
í hópnum var vissulega Marta.
• • • • •
wm rz'mV.
— Kemur þú ekki með mér
heim og heimsækir „Jólarós11?
spurði hún skyndilega.
Marta hrökk við. Heimsækja
„Jólarós“, sem vár orðin svo
fín og var í stóru, ráuðmáluðu
fjósi við hliðina á verðlauna-
kúm kaupmannsiris. Néi, það
gat hún ekki. — Nei, ég verð
heldur að flýta mér heim, sagði
hún.
SVO leið að jólum. Tíma góð-
verka og hjartagæzku.
Bjölluás lá miklu hærra en
sveitin. Heimilisfólkið þar bjó
sig undir jólin eftir beztu getu,
þrátt fyrir óhappið. Einhver
frænka á einu smábýlinu sendi
þeim smávegis, svo að þau
fengju líka jól í þetta sinn. Það
vissi fólkið á Bjölluási. En það,
sem þau vissu alls ekki, var það,
að öll sveitin hafði tekið sig
saman um að gera þeim veru-
lega skemmtileg jól. Kennarinn
stóð fyrir samtökunum. Hann
gekk með lista bæ frá bæ, blátt
áfram til þess að safna pening-
um, svo að þau gætu keypt
„Jólarós“ aftur. Hver einasti
gaf sinn skerf. Nokkrir smá-
bændur, sem ekki voru á listan-
um, vegna þess, að þeir bjuggu
allfjarri, komu sjálfir til kenn-
arans og spurðu, hvað það ætti
að þýða, — þeir vildu ekki kall-
ast neinn úrtíningur. sem ekki
tilheyrði sveitinni þegar svona
stæði á.
Það var langur listi og stór
hrúga af seðlum, sem var lagt
fyrir framan kaupmanninn á
skrifstofu hans. Nöfn allra við-
skiptavina hans og fleiri stóðu
á listanum og peningarnir voru
meira en nógir til þess að kaupa
kú fyrir.
Kaupmaðurinn var alveg ut-
an við sig.
— Ég hafði fullt leyfi til þess
að taka kúna, segir hann.
— Þér eruð vel stæður maður
. . • byrjar kennarinn.
— Látum svo vera, tók kaup-
maðurinn fram í, en ég er ekki
fátækrastyrktarsjóður sveitar-
innar.
— Nei, það heldur enginn
því fram. Þess vegna biðjum
við yður aðeins um að selja okk-
ur kúna.
Líklega er það svo, að mað-
ur, sem getur fengið sig til þess
að taka mjólkina frá átta smá-
börnum, kemst ekki hjá því að
finna kulda umhverfis sig. Og
það hefir kannske afleiðingar,
þegar til lengdar lætur. Kann-
ske hefir hann, þrátt fyrir allt,
þolað smán í lífnu, þegar hann
hugsar sig um. Og kannske hef-
ir hann líka hjarta, þegar betur
er að gætt. Þess vegna segir
hann:
— Takið þessa vesölu kú,
skólameistari, og teymið hana
aftur upp að Bjölluási. Ég vil
ekki fá einn eyri af þessum
peningum, sem þér hafið safn-
að saman. Þetta er framlag mitt
á listanm.
Svona fór það, að „Jólarós“
kóm þrámmandi upp að Bjöllu-
ási riokkrum dögum fyrir hátíð-
HULDA:
Stríð,
((
yC1 ÐIR í heimi heiftarstríð.
Hugann brennir efans kvöl,
Okkar herðar, ár og síð,
allra landa þyngir böl.
Lokast vona himinn hár,
hvergi góðra drauma skjól.
Nútíð: aðeins ógn og fár,
en í framtíð hulin sól.
Til hvers, til hvers er það allt:
ást og mannúð, snilli og vit!
Ris þitt, menning, reyndist valt,
rós þín drúpir, blóði lit.
Máske, eftir ragnarök,
rísi jörð úr ægi ný,
þetta hinnztu heljartök
heiftar mannkyns sögu í.
— Löng er orðin aldaleið
innst úr rökkri villimanns,
ennþá stígur erfðaneyð,
eins og skuggi í fótspor hans.
Gæti sáettzt á sár og víg
sál hvers manns, er skelfur nú.
Ef engin fórn er fyrir gýg
fundin er til ljóssins brú.