Vísir - 24.12.1947, Qupperneq 13

JÖLABLAÐ VISIS
13
«<K»ooooooooíXíooooocoooooooöoooGC«KsoooooaoooooeoooeooooooooocoooooeooooeoííeíjooíJooíioooo©ooooeo«oaocoooíí<5WSöCííooí50öooccoí>»oí5
tn LÍFI ELDRI KYNSLéÐA.
OCÍOOOOOOOOCOÍSOOOOOCOOOOOÍSOOOOOOOOOOOOOOOCOÍSOOOOÍXÍOOÍXXXXSOOOOOOOOOÍSOOOOOOOOOOOO
jr
I stórhríð á Þorska-
fjarðarheiði.
„Hart cr stigið á grund,
liurð cr sterklega kmið,
kornin stríðiuu hctjan cr frá.
Hcfur sigraða þraut,
kcctast sorgþjökuð brjóst,
Ijónuxr sólfögur gleðin á brá.
• Það mun hafa verið vet-
urinn 1887, að Finnur son-
ur Jóns á Hjöllum í Gufu-
dalssveit var við búfræði-
nám á Rauðamýri á Langa-
dalsströnd, hjá Halldóri
Jónssyni frá Laugabóli.
Hann bafði þá fyrir nokkru
numið búfræði við búnaðar-
skólann á Stend í Noregi.
Finnur bafði ákveðið að
fara í-heimsókn suður að
Hjöllúm er færi og veður
gæfist; en einhver lengsta
heiði á Vestfjörðum er þar á
milli byggða, Þorskafjarðar-
heiði. Hefir hún mörgum
gert klaksárt, því þar eru
margar torfærur, ef út af ber
uni leið, og mörg slys hafa
or.ðið þar fyrr og síðar. Eitt
dauðaslysið þá, fyrir. aðeins
fjórum árum.
•Finnur var fullhugi og
hraustmenni að burðum,
kappsamur og fylginn sér.
Snennna morguns í marz-
mánuði var hann snemma á
fótum og lmgði að veðri; var
frost nokkuð og bjart að því
er séð varð. Leizt honum
veður ekki ótryggilegt, og á-
kvað þegar að leggja á fjall-
ið; kveður hann fólkið á
bænum. Biður bóndi hann
fara varlega ef veður kynni
að spillast. Gengur nú sem
leið liggur fram Lágadal,
sem er á bak við Langadal-
inn, og liggur beinna við frá
Ráuðamýri. Bar liann skjótt
yfir, þvi færi var gott. En
er hanh kemur upp á fjallið,
kastar hann mæði og litast
um, sér þá lítt til fjalla í út-
djúþinu fyrir kófmekki hátt
á loft. Sér hann nú að norð-
anhríð muni vera i aðsigi, og
bezt muni nú að neyta gang-
færisins meðan bjart sé, og
tekur nú stefnu á Bröttu-
brekku, og hraðaði göng-
unni, þvi alltaf hækkaði
hríðarbakkinn í norðrinu.
Kólguflyksurnar stigu trölla-
dans yfir Drangajökli, og
seildust ofan í botninn á
Ivaldalóni og teygðu trölla-
fingu sinar yfir í Ilraundal-
inn. Æðey var Iiorfin sýnum
og sifellt varð útlitið alvar-
legra. Finnur lét þó sem ekki
væri,cn vildi hinsvegar kom-
ast sem lengsí meðan ratjjóst
væri. En að vörmu spori
skellur hríðin á með fá-
dæma veðri og frosthörku.
Fer hann nú að ugga að sér j
og setja á sig veðurstöðuna,
og eftir góða stund rekur
hann sig á vörðubrot, sem
hann taldi vera neðarlei;a i
Bröttubrekku. En eigi gat
bann fundið fleiri vörður,
en hyggst nú taka stefnu á
sæluhúsið, sem talið er að
vera á miðri heiðinni vestan
við Gedduvatnið. Loks kem-
ur þar, að hann sér djarfa
fyrir einhverjum dökkva á
vinstri hlið, víkur þangað og
er þetta þá kofinn. Ennþá
hefir ferðalagið þvi gengið
vonurn framar, og trevsti nú
kunnugleik sínum, þar sem
liann hafði búið á næsta bæ
við lieiðina að sunnan, og nú
orðinn meira en hálfþrítug-
ur.
Tekur hann nú nestísbita
úr barmi sér þarna undir
veggnum og neytir, því ekki
vildi hann tefja sig á því að
brjótast inn, enda dyrnar í
kafi, þvi gaddur var svo mik-
ill á heiðinni, að hvergi
kenndi hann til holta. Þegar
bann hafði neytt nestisins,
plokkaði liann klakann frá
'augum og andliti, setti á sig
veðurstöðuna sem honum
virtist næst sanni til að ná
Fremri fjalldalnum, þvi ef
honum tækist það, treysti
hann því að hann gæti rakið
sig heim Fjalldalina og nið-
ur fyrir Þröskuldana, niður
í botn Þorgeirsdalsins. Þótti
þá sem sér mundi borgið úr
því, þar sem að honum eru
brattar hlíðar, svo ekki var
hætta á að bann villtist upp
úr lionum, ef til kæmi, en til
þess kom aldrei.
Tók hann nú stefnu á Fjall-
dalsbotninn, hafði veðrið á
hnakkann, en þó aðeins á
hægra eyra, og hvikaði ekki
frá. Gekk svo lengi, að ekki
hallaði undan fæti svo neinú
næmi, sem þó átti að vera, ef
liann væri á réttri leið. Þótti
lioninn þella næsta kynlegt,
og fór nú að hugsa um hvort
vindstaðan kynni.. að liafa
breytt sér, þ. e. gengið meira
til austurs meðan hami
stanzaði við sæluhúsið, en
þótti þó undarlegt. Ekki
kvað hann sig liafa gripið
neinn óhugur, þar við sælu-
húsið; þvert á móti, taldi nú
öruggt að geta liaft lilíðar
dalanna sér að vegvisi. Gekk
hann nú enn um hríð, var
stundum á fótinn, eða hall-
aði undan fæti, og tómur
gaddur á að ganga, en hvergi
holt. Frost var mikið og
harðviðri með feikna fann-
komu, svo að hann varð allt-
af að vera að stanza til að
plokka frá augum og andliti.
Tók hann nú að ugga um
sinn bag, að hann væri ekki
á réttri leið. Væri svo, að
hann væri nú á fjallinu milli
Þorgeirsdals og Djúpadals,
var honum ljóst að hann var
á hinu ínesta hæítusvæði,
þar sem væru hengiflugin
bjá Ruglandiborg við Djúpa-
dal og Svuntuhnúkshjöllum
þegar lieimar kæmi. Varð
því ganga lians tafsamari, en
ella, þar sem hann varð að
þreifa fyrir sér með stafn-
um, svo að segja við livert
fótmál og alltaf mátti búast
við hvössum hamrabrúnum,
þar sem liann gæli lirapað á
hverju augnabliki, þar sem 1
Djúpadalurinn hlaut að
vera á hægri liönd, en Þor-
geirsdalurinn á Iiina. Tók
hann nú það ráð að sveigja
nú meira á vinstri hlið, ef
vera mætti að sér auðnaðist
að komast niður i Þorgeirs-
dal á góðum stað.
Þegar Iiér var komið ferð
hans, var hann farinn að
kenna kuldanæðings um
kroppinn, og áíti fullt í fangi
að vcrjast kali á eyrum og
andliti. Hugur hans reikaði
nú tjl föðurliúsanna, þar
sem hann hafði jafnan not-
ið yls og hlýju foreldra og
systkina, á liðinni æfi. —
Skyldi lionum nú ekki eiga
að auðnast að hljóta þetta
hnoss enn einu sinni i kvöld?
En nú var ekki tími til slíkra
bugaróra. Nú var um að
gera að vera hugprúður og
berjast til þrautar; gengur
hann enn lengi en finnur nú
að af og til eru liolt und-
ir fótum. Kemur nú loks á
I klettaröðul á háholtinu, og
finnst sem hann'kannist ó-
Ijóst við liann. Og er hann
við nánari athugun sér þetta
liggjandi stuðlaberg, kann-
ast liann loks við aðliann er
staddur á Vörðufellinu, en
það er á miðjum Hjallahálsi
milli Þorskafjarðar og
Djúpafjarðar. Sér hann nú
að hann hefir þrætt háfjall-
ið milli Djúpadals og Þor-
geirsdals svo nákvæmlega
sem verða mátti, fram hjá
öllum hættum til beggja
handa, sem þar er ærið nóg
um. Er öllum kunnugum
ljóst að ef liann hefði ekki
verið svo viss og atliugull
um vindstöðuna og breýtt
um stefnu sem hann gerði,
er líklegt að liann hefði ekki
haft frá tiðindum að segja,
heldur lent á hinni ægilegu
austurbrún Djúpadals og
brapað þar.
Nú hugsar Finnur ráð sitt.
Hann var orðinn þreyttur og
kaldur, en i veðrið að sækja
austur af hálsinum. Tekur
liann það ráð að halda held-
ur vestur af liálsinum með
þeim ásetningi að gista hjá
bróður sínum Jóni, sem þá
var farinn að búa í Djúpa-
dal, þvi mesl af þeirri leið
var meira undan að halda.
Þangað náði hann háttum og
var tekið þar liið bezta, og
þóttist Jón hann úr helju
heimt hafa.
Daginn eftir var liarðviðri,
en sá þó lil lofts af og til.
Hélt Finnur þá suður yfir
Hjallaháls til foreldra sinna
og var fagnað hið bezla, en
koma hans var óvænt i slíku
veðri sem á var norðan yfir
Þorskaf j arð ar h eiði. Þó t tus t
þau foreldrar hans hafa
lieimt hann úr helju, er liann
sagði þeim sögu sína. Þótti
öllum sem æðri máttarvöld
hefðu leitt liann fram hjá
öllum liættum á hinum langa
fjallvegi, og auðsætt að liann
hefði lent í austurbrún
Djúpadalsins, sem öll er
klettum girt, ef hann hefði
ekki tekið það lieillaráð að
víkja stefnu á vinstri lilið,
til að reyna að ná Þorgeirs-
dal, sem þó aldrei tókst, sem
nú var sagt.
Það þótti einkennilegt með
villu manna á þessari lieiði
i manna minnum, að allir
viltust þeir vestur á bóginn,
og máttu þó allir kunnugir
heiðinni vita, að þar voru
geysilegar torfærur þar sem
Djúpadalur var. En væri
hins vegar lialdið of mikið
í suður, er þegar Fremri
fjalldalnum sleppir, einnig
þar vá fyrir dyfum, þar sem
bæði eru þar Isfirðingagil og
Ófærugil i botni Kollabúða-
dals, sem ógna vegfarandan-
um i dimmviðri.
Nokkuð var Finnur kal-
inn í andliti, en ekki til
neinna örkumla.
Hættuleg ísganga.
(Heimildin í þættinum).
Velurinn 1867 í þriðju viku
góu liafði hafís rekið upp í
Skoruvík á Langanesi, i
veðrahviðu er þá gekk yfir.
Þegar upp birti fóru tveir af
heimamönnum í Skoruvík
að ganga á ísinn, til að vita
hvort vart yrði við kóp á
honum. ísinn var illa sam-
frosinn og ógreiður yfirferð-
ar, og vil eg hér stuttlega
lýsa þvi, livernig /hann var
lagaður.
Næst fjörunni var belti frá
60 til 80 faðma breitt, er
veður og sjórót liafði lamið
upp á grynninguna. Stóð þar
Iiver jaki botn, en glufurnar
á milli þeirra voru ekki
gengar, ncma þar sem stikla
mátti á hafísjökum. Hér
var mjög óslétt svo menn
urðu sums staðar að klifra
upp og ofan af jökunum. —
Þegar frarn úr þessu belti
kom, tók annað við, lægra
og sléttara, jakarnir flestir
litlir með stuttu inillibili og’
smá ísliruðl, stappað saman
í eyðurnar* Ilér var að vísu
greiðara yfirferðar, en þó
varð að fara krókótt til að
Þótt kuldi sé hér norður frá, er enn hægl að iðka „létt-
k!æddar“ íþróttir suður við Mexikóflóa. Pilturinn og stúlk-
an á myr.dinni urðu meistarar í sjóskíðakeppni, sem fram
fór þar suður frá í haust.