Vísir - 24.12.1947, Síða 28

£8
JÓLABLAÐ VISIS
Zliúctcf íátuMcitití
Sagnirnar um Seftjörnina.
í Hróarsdal í Hegranési; í geilin var löng en mjó. Bene-
Skagafirði er tjörn ein, sem| dikt heyröi hvar þetta h'ljjóp
nefnd er Seftjörn. Tjörn í heyinu innst í geilinni og
J)essi er norðantil á engjun
uni i Hróarsdal og ekki langt
elti hann þetta kvikindi, sem
hann vissi ekki hvað var.
frá Kárastöðum, sem er Þegar liann kom innsí inn i
næsti bærfyrir utan Hróars- geilina, fann hann ekkert og
dal. Sögn er um það, að var þá allt hljótt. Benedikt
kýrnar á Kárastöðum hafi| gekk þá út aflur og til bæjar
fyrir langa löngu sótt mikið J °g sótti ljós inn og lýsti um
í Seftjörnina. Virðist það álla geilina, en varð ekki
ekki ósennilegt. í tjörninni neins var.
er mest séf og fergin. Sagt er En þetta sumar liafði
að bóndinn í Hróarsdal hafi Benedikt slegið Seftjörnina,
varið veí land sitt og ekki og var heyið af henni þarna
viljað Jmla ágang annarra.1 í tóftinni. Þennan sama vet-
Rak hann því kýrnar hvað|Ur varð Renedikt fyrir því
eftir annað iir tjörninni og óliappi, að allar kýrnar
lieim undir túngarð á Kára- beiddu upp og kelfdust ekki
stöðum. Mun hann hafa'fyrr, en hætt var að
varð þeim á engan hátt
meint af. Þá hjó enn i Hró-
arsdal Jónas Jónsson. Þetta
var sumarið eftir frostavet-
urinn, og var spi'etta mjög
slæm. Var því freistandi að
slá Seftjörnina, sem var vel
sprottin, enda varð J)að úr,
að hún yrði slegin. En ekki
var heyið gefið kúnum í
Hróarsdal og ekki flutt heim
í hlöðuna og var J)ó full
þörf fyrir heyið.
En þetta sama sumar bið-
ur Jón frá Brennigerði, J)á
hreppstjóri á Sauðárkróki,
Jónas í Hróarsdal um hey,
helzt hey handa kúm. Var
mikið bf ugðið. Fór Jónas þá
að spyrja Gísla hverju það
sætti.
Sagði Gísli J)að ekkert
vcra.
Spurði Jónas J)á hvort
nokkuð hefði hoxáð fyrir
hann i hlöðunni.
Gísli svarar: Ætli J)að hafi
ekki vei’ið Jæssi kálfur, sem
þið eruð alltaf að tala um.
Ekki er vitað hvort kálfur
J)essi hefir nokkurn tinxa
sézt greinilega í tjörninni
gefizt heyið veþ nema Hró- síáIfri’ Eftir ummælunum á
arsdalshændum. | hann að vera Þar °8 menn
hafa trúað því að svo væri.
Um kálfinn er Jætta að jón jj. Jónasson kennari
aldrei og ekki heldur lieyið
af landinu umhverfis tjörn-
ina, ekki einu sinni í vei’stu
óþui’i’ka-sumrum. Heyið lief-
ir alltaf náðzt iðgrænt og vel
verkað, og hafa þvl ekki ver-
ið vandræði að fá kaupend-
ur að heyinu. .Hefir öllum
segja:
Hann sést oft og J)ó eink-
segir, að hræður sínir
eilt sinn fundið fyrir
hafi
em-
um á undan illviðrum og hverju kviku í tjörninni, en
stórhríðum. Kálfinn liafa ekki sáu þeir, hvað það var.
margir séð og segja þeir, að En þeir voru þá að slá
hann sé á stærð við sex til tjörnina. í hlöðunni kveðst
sjö mánaða gamlan kálf. Jón N. Jónasson hafa séð
Hann er Ijósgrár á fótum og | kálfinn frostaveturinn mikla
vont að fá hey sökum þess
hafa íyrr, en hætt var að gefa ■ hve spretta var rýr alls stað-jUpp n síður en mun dekkri J9jg Qg þag 0ft daglega eft-
reiðzt mjög ágangi kúnna í heyið og þær komnar á grás. j ar nema þar, sem votlent á hryggnum og aftur á mal-jir áramótin Segist Jón hafa
Seftjörnina og þótt stráin úr Þannig varð það í hvert sinn var. Jón og Jónas voru mikl- j ir. Hann er kollóttur og að kunnað því illa í fyrstu en
tjörninni of dýrmæt til þess er Benedikt lét slá Seftjörn-dr mátar. Þótti Jónasi illt að öuu íeyti eins og venjulegur j vanizt þvi) enda hafi kálfur-
að vera etin upp af kúm ná- ina, að ýnxis óhöpp urðu á; geta ekki orðið við bón | kálfur. Svo vant var það orð-! inn stUndum staðið á lxlöðu-
grannans. Segir sagan, að kúnum. Sumar þeirra létu _ hans. Jónas í Hróarsdal var ið kálfinum fólkið í Hróars-1 gólfinu er Jón kom inn í
hann hafi að lokum barið kálfum, aðrar beiddu uppjmjög vel gefinn. Er ekki ó-
kálf frá Kárastöðum svo eða drápust-hr^hlega við sennilegt, að hann hafi J)á
rækilega, að hann drapst af burð. Þetta var vitanlega hugsað til unxmælanna um
bai’smiðinni. j mikið tjón. Og er fidlreynt
Þá reiddist Kárastaðabóndi var, að ekki þrifust Hróars-
svo, að hann vakti kálfinn dalskýrnar af heyinu úr Sef-
upp og sendi haixn í Seftjörn- tjörninni hætti Benedikt að
ina og mælti sVo um, að láta slá tjörnina. Brá þá svo
ekki skyldu kýrnar í Hróars- kynlega við, að engin óhöpp
dal njóta heysins úr tjörn-'urðu á kúm eða öðrum bú-
inni. ‘ j peningi.
En þá mælti bóndinn í! ' Jón sonur Benedikts tók
Hróarsdal svo unx, að aldrei við búi i Hróarsdal eftir föð-
skyldi hey hrekjast af Sef- ur sinn. Jón lét aldrei slá
tjörninni, eða landinu um- Seftjörixina, éhda varð liann
Seftjörnina, og vitað seixi
var, að óreynt var með öllu,
hvernig heyið reyndist öðr-
um kúnx eix Hróai’sdalskúix-
uixx.
Segist Jónas ekki geta orð-
ið við hón vinar sins, neixia
því aðeins, að Jón þoi’i að
gefa kúxxx sínunx lieyið ag
Seftjörniixni. Segir Jónas
honum svo, livaða ummæli
hvíli á Tjörninni.
Jóix hreppstjóri hló við
hverfis tjörnina. j heppinn nxeð kýrnar. Þrátt
Ekki vita menn gerla, hve- fyrir Jxað urðu menn kálfs- Qg hélt, að bezt væri aö
nær Jxessi atburður gei’ðist. ins vartr 1 Hróarsdal. Var reyna lieyið, og varð svo úr,
En talið er sennilegt, að hann saSh að kálfur Jxessi héldi sig að allt heyið af Seftjörninni
sé frá miðri 18. öltl eða jafn- a sunxrunx í Seftjörninni en Var flutt til Jóns. Fóðraði
vel nokkuru fyrr.
á veti’unl í heytóftinni eink-
hann kýr sínar á því um vet-
Unx 1790 fíuttist Benedikt nm 1 harðinda tíð. Menn sáu urimx. Reyndist honum hejr-
Vilhjálmsson að Hróarsdal.! greinilega bæli hans í heyinu
Koixa hans lxét Guðný. Var °g heyrðu í honum einkuni i
Guðný dóttir Sigurðar Þor-
steinssonar er úti vaifð á
Kili með Rejmistaðahræðr-
unx árið 1780. Guðný þessi
og séra Jón Steiiigrínxsson
yoru systraböiii. Guðný var
fróð lcona og skrifaði Gísli
Koni’áðsson eftir Ixexxni Jxátt-
inn af Iljárnxi á Keldúlandi,
senx prentaður er í Huld.
Sögnina unx uppruna kálfs-
ins sagði Guðný sonar-syni
sínum, Jónasi í Hróai’sdal.
En Jónas sagði svo aftur
börnum sínum og þannig
hefir sögnin varðveizt fram j
tíð Benedikts. En aldrei
gei’ði liann neitt af sér.
Eftir að Jón lxætti buskap
i Hróarsdal tók Jóxxas soixur
lians við búinu. Jónas lxafði
enga trú á þessum sögnum
um Seftjörnina.Breytti liaixn
því gagnstætt föður sínum
og lét slá tjörnina öll fyrstu
búskaparár sín. Þar sem
tóftin' hafði staðið, var xxú
konxixx hlaða og vár lieyið af
Seftjörninni alltaf flutt í
hlöðu Jxessa. En sama sag-
an endurtók sig’ og í tið
Benedikts afa hans. Kýrnar
til lxegsa dags. í urðu' nytlausar, þær létu
Benedikt Jxessi var langafij kálfununx o_g sumar drápust
Jóns N. Jónassonar.kennaia um biu’ð. Þegar Jxessu fór
og Jxeii’ra systkina.
Ivvöld eitt að vetrarlagi
fór Benedikt xit i heytóftina,
til Jxess að ná í lxey lianda
svo fram vetur eftir vetur,
að alltaf endurtóku sig sömu
óhöppin með kýrnar, gafst
Jónas upp. Hann liætti að
kúnum. Þurfti hann að láta slá tjörnina. Brá þá svo
leysa heyið úr geil í tóftinni. j við, að ekkert varð að kún-
Þegar Benedikt kom í geilar- um.
opið, fann hann, að eitthvað Nú var Seftjörnin ekki
var kvikt í gejlinhi fyrir inn-
an hann. Þreifaði hann nú
fyrir sér og tók á einhvei’ju
loðnu, senx hrökk undan
honum inn eftir geilinni, en
slegin í fleiri áfatugi eða allt
til sumarsins 1918. En eftir
að hætt var að slá liana, var
kúnum beitt í liana. Gei’ðu
Jxær sér gott af stráununx og
ið ágætt til eldis. Ivýrnar
nxjólkuðu vel og varð ekk-
ert að þeinx um veturinn.
Nú varð þá lítilsháttar
reynsla komin á lxað, að ekki
varð öllum kúixi illt af hey-
inu af Seftjörninni. Var þvi
tjörnin jafnaii slegin eftir
þetta og heyinu fargað. —
Reyndist heyið alltaf svo vel,
að engum afbæjakúm varð
nxeint af. En eitt suiiiar var
ekki hægt að flytja lieyið,
einhverra hluta vegna. Urðu
Jxví synir .Tónasar sem nú
eru bændiir í Hróarsdal að
hirða heyið og flytja það
heim í hlöðu og gefa kúnum
það um voturinn.
Allt frá Jxví að liætt var
að gefa kúnum heyið af Sef-
tjÖrninni, höfðu kýrniar
heppnazt vel og gert gott
gagn. En nú brá við. Sagan
endurtók sig á ný. Þenna
vetur létu sumar kýrnar
kálfunum og, kelfdust ekki
fyrr, exx liætt var að gefa
heyið og þær voru kömuaF á
gras. Engin kýrin drapst.
En lítil var xxxálnytin úr fjós-
inu veturinn þann.
Það skal tekið franx Vð
heyið af tjörninni hraktist
dal, að lxann var jafxxan j hlöðuna.
nefndur hlöðukálfurinn.
Kálf Jxenna lxafa ekki ein-
ungis séð Hróarsdalsfjöl-
skyldan, lieldur
En í kringum 1938—1939
var hlaðan í Hróarsdal rifin
og fæi’ð úr stað. Vildu bi-æð-
og vinnu- j urnir ekki hafa hlöðuna
fólk, sem Jxar hefii’ vei-ið. Jjai-na. Mun Jxað meðal ann-
Ein vinnukonan kvaðst nú | ars hafa vakað fyrir þeim,
ekki vera lnædd víð kálfinn. hvort kálfurinn lxyi’fi J)á
Það þyrfti ekki annað en j ekki, ef lilaðan væri fluít.
stappa niður fætinum þá í Síðan liefir kálfurinn Iítið
hrykki kálfurinn undan. j ega ekkert gert vart við sig,
Gisli Ingimundarsoxx frá j að sögn Jóns N. Jónassonar
Lóni í Viðvíkursveit var kennara, seixx Jxessi sögn er
tengdafaðir Jónasar i Ifró-^ski’áð eftir. En Seftjörnin er
arsdal og dvaldi eittlxv að j slegin árlega. Heyið af henni
þar. Greiþ þá Gisli stmxdum j nxun sanxt aldrei vera reitt
í það, að taka til handa kún-
urn og leysa heyið. Eitt sinn
er Gisli konx úr hlöðunni tók
heim að Hróarsdal Iieldur
selt og fá heyið færri en
I vilja, því að Jxað er ætíð ið-
Jónas eftir Jxví að Gísla varjgrænt og vel vei’kað.
Þann 10. desember í fyrra var amerísk flugvél á leið frá
Kaliforníu til Washingtonfylkis með 32 sjóliða, sem feng-
ið höfðu jólaorlof. Flugvélin kom ekki frarn og vissu menn
ekkex-t af henni þar tib nú fyrir skömmu, er hún — eða
öllu heldur flak hennar — fannst í sprungu skriðjökuls
á Rainier-fjalli, sem er eitt hæsta fjall vestan hafs. Mað-
urimx á myndinni er að rannsaka stél flugvélai’innar, sem
fannst í 50 feta djúpri sprungu, en líkin eru öll grafin
undir smálestum áss og fanna.