Vísir - 21.12.1957, Síða 5

Vísir - 21.12.1957, Síða 5
JÓLABLAÐ VÍSIS 5 ur af tilhlökkun, og gleði, þeg- ■ar Eyjólfur hóf upp röddina og tók að kveða Blesavísur, er hljóðuðu þannig: 1. Fram er lesin fregnin sú fjörs með stóra prýði, látinn Blesi liggur nú, listajórinn fríði. 2. Gróttu mélsins gnægð í hann gumar máttu bjóða. Húsafellsins húsfreyjan hestinn átti góða. 3. Lofnin auðar björt á brún, böl sem grætur téð>a, eftir dauða hestinn hún helsöng lætur kveða. 4. Heldur smáan hann ég tel, hréysti gnótt þó fengi. Jórinn knái vaxinn vel ' vakur þótti mengi. 5. Unun bauð á alla hlið, um nær vegi treður, húð var rauð, en höfuðið hvítum dregil meður. 6. Fjörið lék um líf og blóð lífs á glöðu skeiði, orkufrekur er hann stóð undir söðulreiði. 7. Skeiðs þá hreysti skerpa vill skeifnaprúði delinn faxið reisti fágað snill frýsaði’ og gnúði mélin. 8. Stað úr hrærði steina mergð stálin oft því sungu, hans við ærið hraða ferð hvein í lofti þungu. 9. Horskan valla henti slys, hlaup þá falleg myndar, sýndust allir umhverfis iða fjallatindar. 10. Lengi mararljósagná ljóði'ð rara kæti: AÍIt eins var á sundi sá svaðilfarinn mæti. 11. Þvera leið um laxabúð ljónið-vogar-tauma, þó að freyði hans um húð' hvítir bogar strauma. 12. Spillirfés, sem fákænn var, flutti v’esið kvæða. Eftir Blesa bögurnar björkin-lesi-klæða. Evjólfur dvaldist tvo eða þrjá daga á Húsafelli að þessu sinni. Þá var faðir minn dáinn fyrir fáum vikum. Eyjólfur kvað þá bæði ljóc'abréf og gamanvísur, sem hann hafði ort við ýmis tækifæri. Skemmtilegri gest liafði þá aldrei að garði borið að mímím dómi. Þegar Eyjólfur kvaddi, af- ( henti móður mín honum stranga af hvítu þelvaðmáii og ’ bað hann þiggja að bragarlaun- | um. Ekki kvaðst hann ætlast til launa fyrir það, sem hann væri að yrkja sér til dægrastytting- ar, en góðar þætti sér gjafir hennar. Hann hafði margt fólk til að fæða og klæða. — Hann átti níu b'órn, sex syni og þrjár| dætur. Öll voru þau greind. Þrír af sonum hans hneigðust ( til ljóðagerðar: Jón, Samson og Sæmundur. — Vagn, Jóhann i og Guðmundur höfðu aftur á móti meiri áhuga fyrir smíði. j Faðirinn kemur lítt sig sögu. Því næst skal vikið nokkuð að ætt Eyjólfs og uppruna. Móðir hans hét Þorbjörg, dóttir Þorsteins Hjálmarssonar, bónda á Kolsstöðum í Hvítársíðu. Voru þau systrabörn Magnúss hinn auðgi á Vilmundarstöðum og Þorbjörg. Hún þótti frábær um gáfur og næmi. Kunni hún margar rímur spjaldanna milli. Hún var enn í föðurgarði, er hún eignaðist Eyjólf með laus- ingja, sem þá dvaldist á Gils- bakka'hjá séra Hirti Jónssyni. Hét piltur sá Jóhannes. Var hann talinn hraustmenni og hagur vel, en af gáfnafari hans fóru engar sögur. Og ekki batt Jóhannes lengi trúss við Borg- arfjörð og verður hans því eigi frekar getið hér. Um þessar mundir var sá^ maður á lausum kili í Húna- vatnssýslu, er Samson hét, Jónsson. Hann var verkmaður og greindur í betra lagi. Var^ hann á ýmsum stöðum og átti. þá böfn sitt með hverri. — Sonur hans hét Jason, en dæt- ur hans: Guðrún, Ástríður og^ Ingibjörg, öll hálfsystkini. En þar komu þó eigi öll kurl til grafar, eftir því sem hann sjálf- ur hafði gefið í skyn. —: Sagði hann það ófeiminn, að heldri manna konur hefðu boðið hon- um í sæng til sín, og hann hefði þá ekki slegið hendinni á móti blíðu þeirra. — Samson hafði Frá Hvammi í Hvítársíðu. Þar kenndur við bann bæ. Myndin fyrir bæjarstæðinu, en það er báglega gengi. Hann svarar: „Það er naumast. Ég hef ætlað að trcða þessu nógu fast.“ Eyjólfur virti hann ekki svars. Eyjólfur var þá með móður sinni og stjúpa og hafði að von- um litla ást á honum. Samson var dálítið hagorður, ef til vill aðallega af húnvetnskum sveitasið að reyna að vera með á þeim vettvangi. Tókst honum að banga saman réttkveðnum stökum. Orti hann einkum um bjó Eyjóífur Jó annesron um langt árabil, enda lengst af er tckin að hau ídegi eftir að snjóföl er komið og sér bví ill» undir brekkun ú hægra mfýiri við yilið. sem sést f. nær miðri my d. Sveinatunga í Norðurárdal, en þar lézt Eýjóífur 14. desember 1911 í húsi því, sem sázt hér á myndinni. Það var Jóhann, sonur Eyjólfs, scm byggði þetta hús ár'ið 1895 cg mun bað vera fyrsta steinsteypt hús, scm byggt hefur verið á íslandi. Engir síeinveggir, sem enn hafa verið steyptir hér á landi, munu vera traustari en þessir — ef miðað er við stærð — að því cr bygg- ingafróðir m:nn herma. Sement og íeskjað kalk sem þurfti í j steypuna, var samtals 300 hestburuir og alit flutt á klökkum úr Bsrgarnesi, sem er 50—60 km. vegarlcngd. En auk þess j þurfti svo annað efni, svo sem timbur, járn og fleira, sem var Iitlu minna að þyngd en serner.íið cg kalkið. spurn af hinni ljóðelsku heima- sætu á Kolsstöc'um og gerði sér ferð á hennar fund með það fyrir augum að ná ástum henn- ar. Tókst honum það með því skilyrði þó, að þau gengju í hjónaband, og lét hann það svo vera, þótt lausakaupin væru honum kærari. Ekki leið heldur á löngu, unz Samson tók fram hjá Þorbjörgu, konu sinni, með ungri stúlku, sem Þorgerður hét. Bjuggu þau hjónin þá á R,auðsgi!i í Hálsasveit og var barnsmóðirin vinnukona þeirra. Þegar Þorgerður fór að ala barnið, hélt ljósmóðirin, að hún ætlaði ekki að geta fætt, og sagði Samson frá þv', hversu J.stjúpsÖn sinn og deildi á hann fyrir mont, en alclrei heyrði ég 1 þess getið, að Ej'jólfur hefði sleppt sér út í að svara í sömu mynt, enda hefði þar orðið ó- jafn leikur. I Ungur að aldri kvæntist Eyj- . ólfur Helgu Guðmundsdóttur | frá Sámsstöðum í Hvítársíðu. j Þau voru systrabörn að frænd- semi. — Þau fóru þá í hús- , mennsku að Rauðsgili, en þar bjó Samson með Þorbjörgu, konu sinni, en móður Eyjólfs. ■Lönd Rauðsgils og Búrfells lágu saman. Átti Búrfell talsvert heiðarland þar sunnan megin við Fellin. Þá bjó á Búrfelli Kjartan Gíslason, vinur Eyj- ólfs. Með leyfi Kjartans heyj- aoi Eyjólfur þar í fjallinu, byggci fjárhús og hafoi þar kindur sínar um veturinn. Var þangað langur húsavegur. Fjár- húsið stóð á hóli og þar hugðist Eyjólfur reisa nýbýli næsta vor. — Samson gerði skop að þeirri hugmynd og skírði þetta til- vonandi býli „Monthól". Hugmyndin um nýbýlið komst aldrei í framkvæmd. Það sama vor, sem Eyjólfur ætlaði að reisa það, losnaði jörðin Bær í Bæjarsveit og flutti Eyjólfur þangað og bjó þar fyrstu sex árin af sinni löngu búskapartíð. „Heiðurslaunin“. ! A þessum árum varð Eyjólíi það stundum á að varpa fram J við ýmis tækifæri stökum, sem mengaðar voru glettum, en gengu þó vel út í fólkið og urðu munntamar, meðan nýjabrumið var á þeim, og ennþá lifa sumar þeirra góður lífi, þótt ekki hafi þær verið birtar. — Á Úlfsstöð- , um í Hálsasveit gegnt Rauðs- j gili var í tíð Eyjólfs stúlka, sem Þuríður hét, Bjarnadóttir. —^ Hún átti sótrauða hryssu, sem hún nefndi Fló. Var hún lista reiðhrcss. Húsbændur Þuríðar ( hét Árni og Þorgerður, hjón á Úlfsstöðum. Lék orð á því, að Þuríður væri í kærleikum við Árna. — Áður hafði hún leikið það að eignast son með giftum bónda. En svo missti Árni Þor- gerði, en kvæntist Þuríði- litlu síðar. Þá kvað Eyjólfur: Átta vikur Árni bjó sem ekkjumaður, hreinlífis með helgri prýði, í lieiðurslaunin fékk Þuríði. Árni var áhugamaður og orð- , lagður reiðgikkur. Fór svo, að j FIó varó skammlíf og sakaði ^ Þuríður mann sinn um það. — Tjáði hún Eyjólf frá raunum sínum og bað hann að yrkja erfiljóð um þetta afbragðs hross. Eyjólfur verður við þeirri bón. — Lýsir hann fyrst fegurð og ganglagni þessarar fágætu hryssu með snjöllum vísum. En loks hlaupa svo glettur í Eyjólf og skiptir hann þá um tóntegund og mælir: 1. Nú er sögu nýtt upphaf niftin mælti þráða, mig ég einum manni gaf Cg merina til umráða, 2. Það var honum mest til meins má þó telja fleira, að báðar okkur beiíir fleins brúkaði hófi meira. 3. Maðurinn fjörsins árum á oft sér vildi flýta hans að bera þjósir þá þótti fæstum hlíta. 4. Frekaði hroðaferðirnar fleina kæri þundur, þar til gloðin gjarða var gengin nær í sundur. 5: Engum þykir umtalsmál, öllum skilist getui', að hraustbyggð ég að holdi og sál hryssu dugði betur. Þessi hjón lágu þarna vel við höggi: Þuríður óvenju raupin, en ’ Árni með sífelldu fumi og óðagoti. Þau hjón urðu síðar öréigar og bæði niðursetningar hvort í sínu lagi. „Merairiildirigúr“. Nálega þrjátíu árurh 'efcir að Eyjólfur kvað vísur þessar, reið ég með honum að Hraunsási. Var Ár'ni þar þá fyrir og vildi fara að senda Eyjólfi hnútur fyrir kveðskap. Benti það til 'þess, að þar hefði jafnan verið grurint á því góða. — Eyjólfur svaraði gamla manninum með góðlegri gamansemi. Varó Árna því brátt orðfátt, endavar hann. bæði grunnhygginn og málhalt- ur. Þótti Eyjólfur væri glaðvær og’ góðlyndur hversdagslega. kom þó fyrir að honum rann í skap og kastaði þá fram stök- um. — Þegar hann bjó í Bæ, var Gestur bóndi á Varmalæk. Þóttist Eyjólfur hafa ágang af stóði hans, sem var um eitt hundrað að tölu. Þeir grannar voru litlir vinir. Um Gest á Varmalæk kvað Eyjólfur: Stoltur, þver og stíflyndur stálpast fer í hverjum klæk Gestur meramildingur mektugur býr á Varmalæk. Eftir sex ára búskap í Bæ flutti Eyjólfur að Sveinatungu og bjó þar nokkur ár. Þaðan flutti hann að Síðumúla í Hvít- ársíðu og bjó þar fá ár á hálf- lendunni, en flutti síðan að Hvarhmi í Hvítársíðu og bjú Dætur Eyjólfs hétu: Ágústína, Þuríður og Guðjbörg.

x

Vísir

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.