Vísir - 21.12.1957, Síða 15

JÓLABLAÐ VÍSIS
15

ab ávallt er mest
og bezt úrvalið
af barna- og
lcvenpeysum í
HLÍN
Komiö og sannfærist
Hvergi íægra verö
PRJOMÆST0FAW
HLÍN H.F.
Skólavörðustíg 18. — Sími 32779.
Sendum gegn póstkröfu um Iand allt.
❖
*
annast öll venjuleg
sparisjóðs- og
iilaupareikningsviðskipti.
❖
❖
Sparisióöyrifin er opinn
alla virka daga
ki. 10-12,30 og 14-10
og kl. 18-10
fyrir sparisjóð og fiíauparoikning
♦
❖
*
iurinn
Hafnarstræti 1,
sími 22190, 5-línur.
blæstri, og snerust nú gegn
honum ýmsir þeir þingmenn,
sem greitt höfðu atkvæði með
stvrk til hans árið 1895.
Guðjón Guðjónsson, þm.
Strandamanna, hélt mjög hvass
orða ræðu, þar sem hann deildi
fastlega á Þorstein og Matthí-
as Jochumsson, einkum fyrir
trúarskoðanir þeirra. Hann
mælti:
,,Mér finnst það næsta óvið-
kunnanlegt að veita þeim ein-
iim af skáldunum styrk, sem ann
aðhvort opinberlega hafa ráð-
izt á kristindóminn og reynt að
i’ífa það niður, sem þjóðinni er
helgast, eða staría í þjónustu
kirkjunnar og gera það þannig,
að þeir eru hvorki heilir né
hálfir, heldur bera kápuna á
báðum öxlum. Menn gætu
dregið af því þá ályktun, að al-
þingi áliti það sérstaklega verð-
launa vert að níða niður kirkju
og kristindóm......Þótt Þor-
steinn Exiingsson gangi í ber-
högg við kirkju og kristindóm,
mæli ég samt ekki meira á móti
því, að honum verði veittur
þessi styrkur, heldur en skálda-
laununum til séra Matthíasar
Jochumssonar, því að hann ger-
ir nú í seinni tíð ekki neitt sem
væri vert að greiða 600 aura
fyrir, því síður 600 krónur.“
Skúli Thoroddsen svaraði
ræðu Guðjóns og fór miklum
viðurkenningarorðum um Þor-
stein Erlingsson. Að því er
snerti ummæli Guðjóns um
skáldskap séra Matthíasar,
kvaðst Skúli undrast það, „að
nokkur sá maður skuli geta átt
setu hér í þessum sal, sem ekki
fyrirverður sig að láta slík orð
til sín heyra.“
Nú kom fram á ræðuvöllinn
séra Jens Pálsson, þm. Dala-
manna. Var hann ærið þung-
orður um Þorstein Erlingsson
og skáldskap hans. Hér kemur
sýnishorn úr ræðunni:
,,Ég mælti ekki á móti þess-
um styk á síðasta þingi, enda
skoðaði ég hann þá sem styrk
til fátæks inanns, sem menn
vildu bjarga úr hálfgerðri neyð.
Þá þykir mér fara skörin upp í
Skúli Thoroddsen.
bekkinn, þegar menn eru að
bera það fram þessum manni til
meðmæla, að hann haíi nýlegaj
gefið út Ijóðasafn (Þyrna,
1897). Hann hefur tínt .saman
kvæði sín, pi-entuð og óprentuð,
og selt öðrum manni handritið,
sjálfsagt fyrir fulla borgun: það
er alit og sumt. Hann hefur
ekki einu sinni gefið samtíning-
inn út sjálfur.“
Síðan fer ræðumaður að dæma
einstök kvæði. Þau séu að vísu
snotur að formi og laglega
rímuð, en mörg þeirra efnislítil.
Kvæðið „Árgalinn" kallar séra
Jens „sannarlegt léttmeti“.
Efnisrýru kvæðin eru þó ekki
lökust. „Hitt er verra; að efnið
er sumstaðar ljótt og spillandi,
bæði andlega og siðferðilega.
Ég man t. d. ekki, að ég hafi séð
eða heyrt hrottalegra níð um
kristindóminn en í kvæðinu
„Örlög guðanna”. Maðurinn er
auðvitað í sínum fulla rétti að
ráðast á kristindóminn, úr þyí
hann hefur yndi af því og finn-
ur hjá sér styrk til að vera án
hans og köllun til að vera í
fjandskap við hann. En þegar
það er gert með slíkri fyrir-
litningu fyrir slíkri andlegi’i
stærð, sem kristindómurinn er,
þá hlýtur manni að blöskra
hrottaskapur og dramb manns-
ins. Ég get nefnt fleiri kvæði,
sem ég finn ekki mikið fallegt
við, því síður holl að efni til,
heldur þvei't á móti, þó sumir
séu að hrósa þeim, svo sem:
„Örbii'gð og auður“, „Á spítal-
anum“ eða þá „Kossinn“ með
daðrið milli Daða og Ragn-
heiðar, kámugt kvæði, þar sem
kitlaðar eru vissar fýsnir les-
andans.“
Enn heldur ræðumaður áfram
í sama dúr. Ljóð Þorsteins eru
„snauð að því, sem gefur skáld-
skapnum sitt sannarlega gildi'1.
Þorstein skortir „lyftandi kraft
og göfugar hugsanir“. Að lok-
um varar ræðumaður við að
styrkja slíkan höfund, „sem er
svo óheppinn að hafa gagn-
tekizt af lífsskoðun, sem skað-
væn er bæði fyrir sjálfan hamx
og' þjóðina."
Jón í Múla svaraði séra Jens
og þeim öðrum þingmönnum,
sem ráðizt höfðu á Þorstein
Erlingsson á svipuðum forsend-
vun:
„Ég held að við eigum ekk-
ert íslenzkt skáld, sem sé
Páll Ólnfsson.
fninna siðspillandi en Þorsteinn |
Ei'lingsson..... Grundvallar-
tónninn hjá Þ. E. er mánnúðin !
og' mildin gagnvart hinu veika, i
og hún er í sinu ihnsta eðli
kristileg og' enda grundvöllur
krisíindómsins, ef rétt er á
litio.“ I
Leikar fóx'u svo. að styrk-
veiting til Þorsteins var íelld
við lokaafgreiðslu fjárlaga í
sameinuðu þingi með 19 atkv.
gegn 13. Haíði þannig tekizt að
svipta Þorstein hinni mjög svo
eftirtöldu 600 kr. fjárveitingu.
Matthias hélt styrk sínum og
samþj'kktur var 500 kr. styi'k-
úr til Páls Ólafssonar, þrátt
fyrir nokkra andstöðu.
Biblían og
Belíal.
Á fjárlagaþingunum 1895 og
1897 verður, þrátt fyrir allt,
vavt nokkurra stefnuhvarfa í
afstöðu alþingismanna til fag-
urra lista, einkum myndlistar
og tónlistar. Þegar hér var
komið sögu, gat allstór hópur
þingmanna heyrt minnzt á slík-
ar styrkveitingar án þess að
verða ókvæða við. Þingið 1895
veitti höggmyndanemum Skúla
Skúlasyni og Einari Jónssyni
frá Galtafelli dálítinn stuðning.
Þá féklt og Þórarinn B. Þor-
láksson 500 kr. „til að fullnuma
sig í málaraíþrótt". Á þinginu
1897 héldu þeir þremenning-
arnir styrkjum sínum. Þá hlutu
og tveir tónlistarmenn nokkurn
stuðning, séra Bjarni Þorstenis-
son 1000 kr. „til að safna og
gefa út íslenzka þjóðsöngva".
og Brynjólfur Þcorláksson 800
kr. „til að fullkomnast í hlióð-
færalist erlendis."
Alþingi 1899 v.eitti séra Matt-
híasi 2000 kr. árleg heiðurslaun
og lausn frá prestskap. Enginn
hafði að því sinni kjark til að
ympra á skáldalaunum til Þor-
Einar Jónsson frá Galtafclli.
Eramh. á bls. 20. >.£