Morgunblaðið - 17.06.1944, Síða 19

19
ÞJÓÐHÁTÍÐARBLAÐ 17. júní 1944
íÐ sjAvariítveg
Eftir Sigurð Kristjánsson alþingism.
ISLENSKA ÞJÓÐIN lvefir í dag
endurhehnt síðasta hluta þess sjálf-
stæðis og frelsis, sem hún var svift
af erlendum ofjörlum, og fvrir
henni hefir verið haldið um margar
aldir alt. til þessa dags. Það er
vissulega mikil vegsemd fyrir hvei’ja
þjóð, að eiga sig sjálf og vera
engum háð. En vandi fylgir veg-
semd hverri, og því meiri vandi
sem vegsemdin er meiri.
Það er alveg víst, að ef sú spurn-
ing væri lögð fyrir almenning hjer
á landi, hvað þjóðinni sje nauð-
synlegast nú við þessi tímamót,
þá mundtt svörin verða margvísleg.
En svar mitt við þeirri spurningu
mundi verða það, að íslensku þjóð-
inni ríði mcst á því, að meta sjálfa
sig rjett, hæfileika sína óg krafta,
og önnur þau skilyrði, sem hún
hefir, til þess að halda sjálfstæði
sínu og lifa menningarlífi. Full-
komin jtekking og rjett mat á
sjálfri sjer og landi sínu er besta’
tryggingin fyrir því, að þjóðin
fari skynsamlega að ráði sínu og
misstígi sig ekki.
Um það skal ekki fjölyrt, hvern-
ig Islendingum muni takast þetta.
Það er sagt, að hver sje blindur í
sjálfs síns sök. Og víst er að Is-
lendingar hafa lært að unna landi
sínu á þann hátt, að þeim þykir
helst ekki sæma að meta gæði þess
til matar eða fjár. En nú, þegar
vjer eigum að vernda sjálfstæði
þess og sóma þjóðarinnar, megum
vjer ekki leyfa oss þann munað að
breyta og hugsa eins og börn. Vjer
verðum að setja vöku og veru-
leika í stað drauma og skýjaborga.
Vjer verðum m. a. að gera okkur
]jóst, að sjálfstæðið krefur þess,
að vjer öflum fjár langtum stór-
kostlegar en áður. Og þá verðum
vjer að sjálfsögðu að gera oss al-
veg Ijóst, hverjar auðsuppsprettur
landsins eru.
BTjREKSTUR Jslendinga hefir
með hverju ári færst meir og meir
rit á fiskimiðin. Og nú er svo kom-
ið að allar aðrar athafnir þj’óðar-
innar, en að afla fjár á fiskimið-
um landsins, eru aukaatriði, sem
standa bg íalla með höfuðþætti
búrekstursins, fiskveiðunum.
Þótt um þetta hafi verið deilt,
er það með öilu óþarft, því opin-
berar skýrslur segja raunar allan
sannleikann í þessu máli. Þær sýna,
að mörg undanfarin ár hefir nal.
9/10 allra þeirra verðmæta, seni
úr landi eru flutt, verið sótt á
fiskimiðin. Eftirfarandi tölur, sem
teknar eru úr skýrslum Ilagstofu
Islands, sýna hvað - sjávarafurðir
voru mikill hluti útflutnigsins
nokkur undanfarin ár:
Ár 1938
— 1939
— 1940
— 1941
— 1942
—- 1943
82.6%
• 84.0%
95.7 %
95.2%
96.1%
90,0%
Tölur þessar sýna, svo að ekkj
verður móti mælt, að framtíð ís-
lensku þjóðarinnar - og ríkisins
byggist að langinestu leyti á fisk-
veiðum. Og' þegar það er athugað,
hvar komið er kröfum lslendinga
-— alþýða manna og ríkisins* —
til nauðsynja og lífsþæginda, þá
verður það alvég augljóst, hve
feikna mikils verður að krefjast
af sjávárútveginum, og þá um leið
hvert óskaplegt andvaraleysi það
væri, ef eigi væri lögð fram ítrasta
orka vits og fjár, til þess að treysta
sem best þennan grundvöll vel-
ferðar þjóðarinnar.
Fiskirannsóknir.
ISLENSK fiskimið eru talin vera
einhver auðugustu og bestu fiski-
mið heims. En Islendingar hafa
ekki haft ræniT á að rannsaka þessa
námu, sem e. t. v. gæti gjört ísland
að auðugasta landi í heimi. Fiski-
mennirnir hafa að mestu leyti ver-
ið látnir um það hjálparlaust að
þreifa sig áfram með athygli
sinni. Ekki verður þetta afsakað
með því, að við eigum ekki hæfa
menn til fiskirannsókna. Vjer eig-
um þegar áhugasama og vel lærða
fiskifræðinga, og nýir mundu brátt
bætast við, ef-sýnt væri, að þjóð-
fjelagið kynni að meta starf þeirra.
Meðal verklegra mentaðra þjóða,
mundi það þykja hlægilegt, og
raunar ekki geta átt sjer, stað, ef
byrjað væri á ræktun landssvæðis
eða námurekstur hafinn án þess
að fram hefðu farið vísindalegar
rannsóknir, er framkvæmd verks-
ins bygöist á, og það þó um hreina
smámuni væri að ræða miðað við
heildarframleiðslu þjóðarinnar. En
Islendingum hefir ekki enn sýnst
ástæða til að rannsaka vísindalega
námu þær er þeir sæk.ja í 9 10 hluta
allra þeirra verðmæta, sem þeir
flytja út úr landinu.
kr. 48.4 miljónir
— 59,3 —
— 127.4 —
— 179,5 —
— 192,8 —
_ 205,0 —
Upphaf gjörbfeytinga á fram-
leiðslu sjávarafurða hjer á landi
á að vera gagngerðar sjómnnsókn-
ir og fiskirannsóknir á hafsvæðinu
umhverfis Island. Yið verðum strax
að koma okkixr upp einu eða tveim-
ur ranns'óknarskipum með full-
komnustu tækjurn til haf- og fiski-
rannsókna.
Rannsóknir á þessu sviði mundu
ekki aðeins verða hin mikilverð-
asta bein aðstoð við fiskiveiðarnar,
heldur mundu þær einnig leiða í
ljós marga lítt þekta hluti um fisk-
stofna, lífsskilyrði þeirra og lifnað-
arháttu, hver þörf er fiskiverndar
og fiskiræktar, og hvernig þessir
verður við komið. Líklegt er, að
bráð nauðsyn sje á verndun upp-
eldisstöðva fiskstofna. Og ef svo
reynist, að .vjer af þessum sökiun
verðum að krefjast rýmkaðrar
landhelgi, og friðunar fjarða og'
flóa fyrir veiðitækjum, sem með
botni eru drekin, þá- eru rök, sem
tiygð eru á vísindalegum rannsókn-
um, hin einu, sem aðrar þjóðir
mundu telja þess verð, að gaumur
sje gefinn.
Fiskiflotinn.
ÍSLENSKIR fiskimenn sækja sjó
af meiri hörku en fiskimenn ann-
ara þjóða. Þetta stafar m. a. af
því, að veðurfar er hjer hart og
sjór úfinn flesta tírná árs. íslenski
fiskimaðurinn fær því frá æsku
harðan skóla, og verður annað-
hvort að duga eða drepast.
En af þessu leiðir, að íslendingar
þnrfa vandaðri og fullkomnari
fiskiskip en aðrar þjóðir. Fyrsta
skilyrðið fyrir því að svo geti orð-
ið cí* það, að skipin sjeu l)ygð
innanlands. íslendingar fara næst
um það sjálfir, hvernig skiir þau
þurfa að vera, sPm ætluð eru til
veiða við íslensk skilyrði. Reynsl-
an er sú. að þau skip, sem Islend-
ingar smíða sjálfir, eru best. —
En ástandið er þannig, að þeir
gera lítið betur en að anna við-
gerðum. Ekkert járnskip hefir enn
verið smíðað hjer á landi, og að-
eins nokkur hluti trjeskipanna. Og
þó er fiskiflotinn svo lítill, að liann’
verður að tvöfaldast á næstu ár-
um, ef þjóðartekjurnar eiga að'
vera í nokkru samræmi við kröfur
og barf'ir.
Eins og áður er írá skýrt. voru
á s.l. ári fluttar út sjávarafurðir,
er seldust fyrir 205 miljónir króna.
Eflaust hefir almeimingur hjer á
landi ekki gert sjer það ljóst, hve
fámennur sá hópur er. sem aflar
þessara verðmæta. og hve lítilfjör-
leg þau tæki eru, sem niörnum
þessum eru í hendur fengin, til þess
að her.ja með á hafinu. — Um síð-
ustu áramót var allur fiskiskipa-
floti íslendinga aðeins rúmlega 27.
þús. rúmlestir brúttó (Opnir bátar
ekki taldir með). Skipverjar, sem
skráðir voru á þennan fiskiflota,
voru 5000 þegar f'lest var, en 3543
að meðaltali. alla mánuði’ ársins.
Það er hófleg áætlun, að fiski-
skipafloti íslendiga tvöfaldist að
rúmlestatali næsta áratug. Aukn-
ingin þarf að felast meir í stækk-
un skipanna heldur en fjölgun.
þeirra. En til þess að svo geti orð-
ið. jiai'f að fullnægja öðru skilyrði,
en það er bygging fiskihafna.
Til þess að sæmilegur árangur
geti orðið af fiskveiðum Tslendinga,
verða skipn að geta fylgt fiski-
göngunum, og þannig sótt sjó
meginhluta ársins, í stað þess að nú
verður mikill hluti skipanna að
liggja lengri og skemri tíma ái'sins
sökum þess að þau eru ekki hæf
Framh. á bls. 21.
ÞQRSKVEIÐAR Á TOGARA. „Framtíð íslensku þjóðarinnar byggist að Iangmesíu leyti á fiskveiðum“.
i