Morgunblaðið - 17.06.1944, Side 27

27
■/
ÞJÓÐHÁTÍÐARBLAÐ 17. júní 1944
VEGAMÁLIN
í FRAMTÍÐINNI
Eftir Geir G. Zoega, vegamálastjóra
c
GAMLI OG NÝI TÍMINN. Hin rúml. 50 ára gamla Ölfusárbrú, og við hlið hennar teikning af hinni fyrirhug-
uðu nýju steinsteypubrú.
AKVEGAKERFIÐ NÚ
Á UNDANFÖRNUM aldarfjórð-
ungi hefir akvegakerfi landsins
skapast að mestu. Talið er að 1919
hafi hjer verið akfærir vegir frá
helstu kaupstöðum og kauptúnum
samtals rúmlega 500 km. Nú eru ak-
færir vegir samtals tæplega 5000 km
og hafa því nær 10 faldast að lengd.
Brýr hafa verið bygðar 303 úr
járni og steinsteypu, 10 m og lengri,
ennfremur 134 brýr styttri.
Samtals hefir verið varið til vega-
mála frá 1919 um 54 milj. kr. — Á
síðari árum hefir vegakerfið þanist
sjerstaklega mikið og flestir vegir
verið endurbættir að miklum mun.
Umferðin hefir vaxið geypilega. Um
Suðurlandsbraut aka nú inn i og út
úr Reykjavík daglega 5500—6000
bifreiðar og um Hafnarfjarðarveg um
2500 bifreiðar og eru íslenskir bíl-
ar nú orðið í talsverðum meirihluta.
Hvergi á öðrum vegum er þó svipuð
umferð. Síðan 1935 má óhætt telja,
að umferðin hafi fimm faldast. ís-
lensku bifreiðunum hefir fjölgað svo,
að þær eru nærfelt helmingi fleiri
en 1939, nú um 4050, þá 2150. Til
fróðleiks má geta þess, að 1919 voru
hjer 126 bifreiðar.
Flutningskostnaður hjer er orðinn
meiri en menn munu alment gera
sjer grein fyrir. Jeg hefi fyrir nokk-
uru gert rannsóknir í því máli og gert
tilraun til þess að reikna út, hve
mikilli upphæð hann nemur á landi,
á sjó og í lofti. Jeg veit ekki til, að
það hafi verið gert fyr. Við lifum
nú í svo óeðlilegu ástandi, einnig að
þessu leyti, að jeg kaus að miða at-
huganir mínar við árið 1939.
Flutningskostnaður á landi er
sumpart reksturskostnaður bifreið-
anna, en sumpart vegabótakostnað-
ur allur, ríkis- og sveitafjelaga. —
Flutningskostnaður á sjó og í lofti er
talinn reksturskostnaður Eimskips,
Ríkisskips með flóabátum og Flug-
fjelags íslands. Útkoman er.þessi í
aðaldráttum:
Jeg læt ósagt, hve miklu þessi
kostnaður nemur nú, en það er vafa-
laust yfir 100 milj. kr. Hjer er því
um mjög verulegan lið í þjóðarbú-
skapnum að ræða. Af landflutning-
um nemur vegabótakostnaðurinn að-
eins um 15%. Þrátt fyrir mjög bætta
vegi hin síðari ár, er þó vegakerfi
okkar mjög ófullkomið og ábótavant.
Jafnframt er sýnt, að áreiðanlega
vinnst beinlínis í lækkuðum bifreiða-
köstnaði mikill hluti eða jafnvel all-
ur tilkostnaður við umbætur á veg-
unum.
HELSTU FYRIRHUGAÐAR
NÝBYGGINGAR
UPPDRÁTTUR sá af aðalvegakerf-
inu er hjer birtist, sýnir, hve stór-
felt það er orðið, 1 km vegar á hverja
25 íbúa. Til samanburðar má geta
þess, að fyrir ófriðinn var talið, að
vegir í Noregi væri sem svarar 1 km
á hverja 65 íbúa. Okkar vegir eru
þannig miklir að vöxtum, en víðast
mjög ófullkomnir, þrátt fyrir mikinn
tilkostnað.
Aðalverkefnið, sem nú liggur fyrir,
er að endurbæta þá vegi, sem fyrir
eru. Fyrsta þætti þess verkefnis, að
gera bílfært innan hjeraða og milli
landsfjórðunga, er að mestu lokið og
verður ekki um mikla þenslu að
ræða á næstu árum. Á uppdr. (s. 29)
eru sýndir nokkrar helstu leiðir sem
vænta má, að gerðar verði bílfærar
á næstu áratugum og eru flest-
ar þessara vegagerða tiltölulega
kostnaðarlitlar. Tiltölulega eru flestir
þessir nýju vegir á Vestfjörðum, enda
hefir sá landsfjórðungur til þessa
orðið mjög út undan. Nokkra slíka
aðalvegi .vil jeg nefna hjer nokkru
nánar.
Ráðgert er, að aðalsamband til
Vestfjarða verði sumpart með skipi
milli Stykkishólms og Brjámslækjar,
en þaðan komi akfærir vegir til Pat-
reksfjarðar, Bíldudals og inn Baroa-
strönd í samband við akveginn hjá
Þorskafirði, en sumpart þaðan um
Kollabúðarheiði og Þorskafjarðar-
heiði að Melgraseyri við ísafjarðar-
djúp. Þaðan komi ferja til ísafjarðar.
Síðan vegarsamband til Rafnseýrar
við Arnarfjörð norðanverðan, þá
ferja til Bíldudals. Af Kollabúðar-
heiði austast komi vegur til Stein-
grímsfjarðar.Þaðan norður til Reykj-
arfjarðar og suður Stran,dasýslu um
Bitruháls.
Á Snæfellsnesi kemur vegur út
fyrir jökul til Hellissands, en þaðan
til Ólafsvíkur og allt til Stykkis-
hólms. Síðan áfram um Skógar-
strönd í samband við akvegakerfið
í Dalasýslu.
Á Norðurlandi má einkum nefna
Siglufjarðarveg, veg úr Stíflu til Ól-
afsfjarðar um Lágheiði, Svalbarðs-
strandarveg til Grenivíkur, veg kring
um Tjörnes og frá Raufarhöfn um
Hálsa iil Þistilfjarðar.
Á Auslurlandi verða þessir helstu
nýir vegir. Frá Þórshöfn um-Langa-
nesstrandir og Sandvíkurheiði til
Vopnafjarðar, á Hjeraði frá Hall-
ormsstað sunnan Lagarfljóts. •— Frá
Eskifiroi til Neskaupstaðar, frá Rejrð-
arfirði um Fáskrúðsfjarðar- og
Stöðvarfjarðarbygð til Breiðdals. —
Yfir Berufjörð er gert ráð fyrir ferju.
Þá er og gert ráð fyrir, að brú verði
bygð á Jökulsá hjá Grímsstöðum á
Fjöllum og styttist við það aðalleið-
in milli Norður- og Austurlands um
84 km. Hefir þegar verið lagt í sjóð
til byggingar þessarar brúar rúm-
lega 400 þús. kr. Er þarna fyrirhug-
uð járnhengibrú, 104 m löng, vönduð
o’g all-kostnaðarsöm og verður frá-
leitt bygð fyr en að ófriðnum lokn-
um.
Á Suðurlandi eru þessir vegir
helstir: Krísuvíkurvegur, vegur suð-
ur Grímsnes, um nýja stórbrú á
Hvítá hjá Kiðjabergi suður á Flóa-
veg. Vegur frá Skálholti suður yfir
Hvítá á nýrri brú hjá Iðu. Vegur úr
Hreppum um brú á Þjórsá hjá Þjórs-
árholti, um Land og Rangárvelli. •—
Meira er í óvissu um, hvernig bæta
megi úr samgönguleysi yfir sandana
í Austur-Skaftafellssýslu. Telja má
útilokað að setja brýr á Núpsvötn og
Skeiðará, en ekki eins fráleitt á Jök-
ulsá á Breiðamerkursandi. Líklegt
má teljá, að henta myndi að hafa
bíla af sjerstakri gerð til flutninga
um sjálfa sandana, en hestarnir verða
drýgstir yfir þessi slröngu jökulvötn,
en þó ferja á Jökulsá.
— Á Jökulsá á Lóni er
fyrirhuguð slórbrú svipuð og Mark-
arfljótsbrúin. Ræða má um að gera
bílfært bæði norður Kjöl til Skaga-
fjarðar og norður Sprengisand til
Eyjafjarðar og Bárðaröals. Yfirleitt
er iandslag þannig, að sjálf vega-
gerðin verður ekki kostnaðarsöm, þar
sem yfirleitt má ryðja þar sumar-
veg um mela og holt, en nokkrar ár
eru torfærur á leiðum þessum, en
ekki er mjög.kostnaðarsamt að brúa
þær, nema Tungnaá. Þá eru sýndir
vegir frá Landmannahelli til Lauga
og frá Möðrudal suður að Brúar-
jökli, og er hvorítveggja mjög ódýr-
ar vegabætur.
UMBÆTl'R .4 NÚVERÁNDI
AÐALVEGAKERFI
ÞÓ HJER sjeu taldir allmargir
nýir vegir, verður þó aðalverk-
efnið fram úndan að bæta núverandi
vegi og þá fyrst og fremst, þar sem
umferð og flutningaþörf er mest. Má
þar sjerstaklega nefna Suðurlands-
brautina austur yfir Ölfusá. Flutn-
ingar þessa leið hafa vaxið geypilega
og er orðið mjög aðkallandi að bæta
úr samgönguerfiðleikum þar. —
Reynslan hjer á landi og annarsstað-
ar hefir sýnt, að steinsteyptu veg-
irnir eru ákjósanlegastir, þeir eiu
dýrir í byrjun en ljettir í viðhaldi.
Hætt er þó við, að sumum vaxi í
augum kostnaðurinn og má í því
sambandi nefna 25 milj. kr., sem
lauslega áætlun. Þá er óumflýjan-
legt að gerð verði þegar á næstunni
ný brú á Ölfusá. Hefir þegar verið
gerður tillöguuppdráttur af steyptri
brú með tvöfaldri akbraul og gang-
síjettum. Lengd brúar verður 131 m.
Sumir eru svo bjartsýnir að þeir
tala um steyptan veg til Akureyrar,
en þar sem það er meir en 7 föld
vegarlengdin frá Reykjavík að Sel-
fossi og auk þess víða um miklu
örðugra land, tel jeg ráðlegt að
hugsa ekki svo hátt á næstu ára-
íugum.
Á undanförnum árurrt hefir af
nokkru kappi verið unnið að vega-
bótum til Akureyrar og er nú sjer-
staklega lagt fje til Vatnsskarðsveg-
ar og Öxnadalsheiðar.Alllangir kaflar
Framh. á bls. 29.
1. Landflutningar
a. Vegabælur og vegaviðhald 3,2 milj.
krónur
b. Bifreiðar, reksturskostnaður 18.3
miljón krónur 21.5 milj. kr. 81.8%
2. Sjóflutningar 4.7 — •— 17.9%
3. Loftflutningar 0.076 — — 0.3%
Samtals 26.276 milj. kr. 100%