Morgunblaðið - 02.11.1953, Blaðsíða 18

MORGUNBLAÐIÐ
Mánudagur 2. nóv. 1953
Nýjasta tízka
FRá MWM&FEI
TML SLJE
folaðið varð líka mörg fyrstu ár-
In að heya harða baráttu fyrir
tilveru sinni. Þar var við marga
örðugleika að etja. Einn af þeim
var sá, að þá var allt handsett
í prentsmiðjunni, og fór svo mik-
ill tími í að leggja af og setja
blaðið, að það gekk altaf fram
á nótt. Og stundum annaði prent
siniðjan þessu ekki og varð þá
að fá setjara úr öðrum prent-
smiðjum til þess að setja Morg-
unblaðið. Þótt það væri ekki
injög stórt að vöxtum og upp-
lagið lítið, þá varð það prent-
smiðjunni ofraun ofan á allt ann-
að, vegna þess hvað afköstin
voru þá lítil. Þetta er aðeins eitt
sýnishorn þess hvað íslendingar
unnu sér allt erfiðlega, vegna
þess að þeir höfðu ekki annað
en léleg tæki í höndunum, því
að þannig var þetta þá á öllum
sviðum.
Menn geta svo borið þetta
saman við hvernig umhorfs er
hér í dag. íbúatala borgarinnar
hefir nær sexfaldast. Hér er ris-
inn upp mikill iðnaður og iðja,
sem veitir fleiri mönnum at-
\ffrmu en nokkur atvinnugrein
önnui'. Hér er komin stór og
ágæt höfn. Lögsagnarumdæmi
Iteykjavíkur, sem náði frá Eiði
að Elliðaám fyrir 40 árum, nær
nú einnig yfir mikinn hluta Mos-
fellssveitar og Seltjarnarness.
Hér eru komnar margar stór-
byggingar og hér hafa risið upp
jmörg og stór hverfi stórra og
fagurra íbúðarhúsa. Flestar göt-
ur innan Hringbrautar eru mal-
bikaðar. Hér hafa verið reistir
tveir stórir spítalar auk nokk-
urra sjúkrahúsa, fæðingardeild-
ar og heilsuverndarstöðvar. Hér
eru 5 lyfjabúðir og fjöldi sér-
menntaðra lækna. Hér er komið
EUiheimili, sem hefir rúmlega
300 vistmenn. Nú eru komnar
ahnannatryggingar, sem veita
öryggi í heilsuleysi og ellihrum-
leika. Hér hafa komið óteljandi
þægindi, sem enginn hafði hug-
mynd um að til væri fyrir 40
árum; Afkoma manna er allt önn
ur, viðurværi betra, húsakynni
betri. Hér hafa risið upp stórar
skólabyggingar, háskóli, gagn-
fræðaskólar iðnskóli, sjómanna-
skóli og fjórir barnaskólar. Á-
ætlunarvagnar fara um allan
bæinn frá morgni til kvölds, og
foörnin eru flutt á bílum í skól-
•ana. Hér er risin upp voldug í-
þróttahreyfing, sem setur sinn
svip á bæarlífið. Og hér er allt
fegrað frá því sem áður var,
fagrir skrúðgarðar við flest hús
og bærinn reyklaus að kalla.
Þannig mætti lengi halda á-
fram. En ofurlítil upptalning á
helztu framkvæmdum á þessum
árum mætti þó fylgja:
Árið 1919 er flogið hér í fyrsta
sinn. Nú eru flugsamgöngur dag-
lega frá Reykjavík út um allt
land og til útlanda. íslenzkar
flugvélar hafa flogið til Indlands,
Venezuela, Norður Ameríku,
nyrzta hjara Grænlands og allt
þar á milli.
Rafmagnsstöðin við Elliðaárn-
ar var gerð 1921 og leysti hér
margt úr læðingi. Þá fengu menn
orku til iðnrekstrar, Ijós á heim-
ilin og ljós á göturnar, hita til
að elda við. Stöðin er stækkuð
hvað eftir annað og kemst upp
í 4500 hestöfl. Öll sú orka er
rifin út jafnharðan. 1937 kemur
svo Sogsvirkjunin með rúmlega
20.000 hestöfl. Það nægði ekki
noma um nokkur ár. Og nú er
hin mikla nýa Sogsstöð risin
upp, en menn sjá fyrir að hún
verður brátt of lítil og því er
farið að undirbúa þriðju Sogs-
vtrkjunina.
Árið 1930 er heitt vatn úr
Laugunum leitt til bæarins til
þe3S að hita upp hús. Það var
tilraun, en hún gafst svo vel,
að ráðizt var í hina miklu hita-
veitu frá Reykjahverfi, einhvern
stærsta búhnykk, sem gerður
hefir verið hér á landi. f sam-
bandi við þetta má gera svo-
lítinn samanburð: Fyrir 40,ár-
ura voru vinnukonur sendar í
Laugar með þvott. Þær urðu að
aka honum fram og aftur í hjól-
börum. Nú skrúfar frúin frá
vatnshana og lætur sjóðandi
vatn renna í þvottavél. Svo
hleypir hún rafmagnsstraumi á
vélina og eftir litla stund skilar
vélin þvottinum þvegnum, undn-
um og pressuðum.
Loftskeytastoðin var opnuð
1918. Sjálfvirk miðstöð bæarsím-
ans kom 1932. Talsímasamband
við útlönd kom 1935. Útvarpið
kom 1931.
Strætisvagnar byrjuðu ferðir
1931. Sundhöllin tók til starfa
1937. Ræktun bæarlandsins hef-
ir aukizt ár frá ári og mest hin
seinustu ár með öllum þeim
miklu matjurtagörðum, sem gerð
ir hafa verið. Útgerðin hefir
aukizt stórkostlega.
En það sem bezt er af öllu:
Reykjavíkurbær stendur miklu
betur fjárhagslega, heldur en
hann gerði fyrir 40 árum, og
borgin á hægar með að fram-
fleyta 60.000 manna nú, heldur
en 11.000 áður.
Vaxandi framfarir og vaxandi
athafnalíf hefir lyft Reykjavík
upp í virðulegan sess. Og þegar
Morgunblaðið lítur nú yfir 40
ára feril getur það glaðst af
því að það hefir altaf stutt öll
þau málefni, er til framfara hafa
horft fyrir bæarfélagið. Það hef-
ir verið lifandi þáttur í bæarlíf-
inu og það hefir vaxið og dafn-
að jafnhliða því sem bærinn hef-
ir vaxið og dafnað. Er nú svo
komið, að sé miðað við fólks-
fjölda, þá er Morgunblaðið
stærsta blað í Evrópu, hvort sem
heldur litið er á stærð þess eða
upplag. Frá því að vera hálf-
gert útkjálkablað og þó fremur
á undan tímanum er það var
stofnað, hefir það vaxið upp í
að verða stórblað á íslenzkan
mælikvarða og samboðið höfuð-
borg landsins eins og hún er
nú. Það hefir fylgzt með tíman-
um öll þessi ár.
En til þess að geta fylgzt með
tímanum hafa álíka breytingar
orðið á útgáfunni. í stað fjögurra
handsetjara hefir það nú fjórar
setjaravélar og eina fyrirsagna-
vél og hver setjaravél afkastar
verki sjö handsetjara. Annan
vélakost hefir orðið að auka í
samræmi við þetta. Og í stað
þess að 2—3 menn unnu í fyrstu
að útgáfunni, hefir það nú um
50 manns í þjónustu sinni. Þessi
mikla útþensla hefir valdið því
að það er fyrir löngu vaxið upp
úr þejm húsakynnum, sem það
hefir haft. Og nú fyrir nokkru
réðist það í að byggja sitt eigið
hús, er samsvari kröfum tím-
ans fyrir sívaxandi fyrirtæki.
Þetta hús á að verða bæarprýði
í Reykjavík, samboðið þeim
kröfum, er gerðar eru um fram-
tíðarsvip borgarinnar af þeim,
er hæst hugsa fyrir hennar
hönd.
MOLAR
LISTVINUR einn á ferð í Þýzka-
landi heimsótti Beethovenssafnið
í Bonn. M. a. sá
hann þar dag-
bók tónskálds-
ins. Innfærslur
nar er hann kom
niður á, er hann
blaðaði í henni
virðast leiða í
ljós, að það hef-
ir ekki verið sér-
lega auðvelt að
gera Beethoven,
sem húsbónda til hæfis:
31. janúar: Sagði upp þjónustu
stúlkunni.
15. febrúar: Réði nýja eldhús-
stúlku.
8. marz: Sagði eldhússtúlkunni
upp.
28. marz. Réði nýja stúlku.
1. apríl: Sagði upp stúlkunni.
16. maí: Sagði upp eldhússtúlk-
unni.
30. mai: Réði stúlku.
1. júlí: Réði eldhússtúlku.
28. júlí: Eldhússtúlkan fór leið-
ar sinnar.
29. ágúst: Sagði stúlkunni upp.
6. ágúst: Réði nýja stúlku
Hér gafst maðurinn upp á lestr
inum!