Morgunblaðið - 02.11.1953, Blaðsíða 39

Mánudagur 2. nóv. 1953
MORGUNBLAfílD
39
fyrir sjálfsákvörðv.narrétti þjóða
ríki í heiminum, því að hún er
þess ekki megnuð að verja með
vopnum frelsi sitt og ættjörð.
íslendingar óska þess eins að fá
að lifa í friði við að byggja upp
land sitt.
Því miður er sá andi ekki alls
Staðar ráðandi og reynslan hefir
sannað, að hlutleysið er éhgri
þjóð vörn í ribbaldasömum
heimi. Vegna ofbeldistilhneig-
inga hins alþjóðlega kommún-
isma hafa vestrænar lýðræðis-
þjóðir talið óumflýjanlegt að
mynda samtök til verndlar frelsi
sínu. íslenzka þjóðin hlaut að j
skipa sér í sveit með þessum j
þjóðum, því að kúgunarstjórn er
henni fjarri skapi, hvort sem hún
nefnist nazismi eða kommún-
ismi. Allar hinar vestrænu þjóðir
hafa vígbúizt, nema íslendingar,
sem höfðu það úrræði eitt til
varnar landi sínu, að fá hingað
her einnar bandalagsþjóðar sinn-
ar, meðan hið alvarlega hættu-
ástand ríkir.
Hin erlenda hervernd, er algert
neyðarúrræði, en ofbeldisöflin j
hafa neytt þjóðina til þessa ráðs. j
Auðvitað vill öll þjóðin, að her-
inn geti horfið héðan sem fyrst,
en meðan hann er hér, hvílir j
míKii ábyrgð á herðum íslenzKr-
ar æsku. Hún gengur nú gegnum
hreinsunareld.
Nú reynir á hversu djúpstæð
þjóðarmeðvitundin og siðferðis-
þroskinn er. Það fylgja margar
hættur erlendri hersetu. Stjórn-
arvöldunum ber að koma fram af
háttvísi en festu og myndugleik,
en það reynir ekki síður á hvern
þann borgara, sem einhver sam-
skipti hefir við hið erlenda lið, að
hann gæti sóma þjóðar sinnar í
hvívetna.
Sú ósk er áreiðanlega efst í
huga hvers æskumanns í landinu,
að svo friðvænlegt verði í heim-
inum, að vér þurfum ekki að
hafa neinar hervarnir í landi
voru, hvorki erlendar né inn-
lendar.
★
— Oft er talað um skyldur
þjóðfélagsins við æskuna. En
hvað um skyldur æskunnar við
þjóðfélagið?
Ég álít að skyldur og réttindi
æskunnar gagnvart þjóðfélaginu
séu hliðstæð afstöðu foreldra og
barna, Á foreldrum hvílir sú
skylda að ala börnin upp og
reyna að búa þau sem bezt undir
lífið. Þjóðfélaginu ber að skapa
æskulýðnum sem bezt skilyrði til
þroska og manndóms Því ber að
sjá um það, að enginn æskumað-
ur fari menntunar á mis vegna
efnaskorts, og því ber að leggja
allt kapp á að unga fólkið fái
að njóta hæfileika sinna.
Æskulýðurinn hefur sömu
skyldu við þjóð sína og börn við
foreldra sína. Unga fólkinu ber
að nota æskuárin til þess að búa
sig sem bezt undir æfistarfið.
Því ber að leggja alla krafta sína
fram til þess að geta skilað
næstu kynslóð betra landi og
fullkomnara þjóðfélagi, en það
tók við. Við verðum að launa
þjóð okkar hina glæsilegu arf-
leifð síðustu áratuga á sama hátt
og við viljum launa foreldrum
okkar umönnun þeirra.
★
Það er áreiðanlega hollt fyrir
ungt fólk að taka sem fyrst á sig
ábyrgð, því að enginn veit hvers
hann er megnugur fyrr en á
reynir. Ég álít því nauðsynlegt
að gefa ungum mö?mum tækifæri
til þess að hefja sjálfstæðan at-
vinnurekstur á sem flestum
sviðum. Ég hef áður minnzt
á búskapinn. Margir ungir
menn hafa einnig áhuga á
að eignast báta og gera út
upp á eigin spítur. Ýmsir ungir
te/vi
i/L
c/uu/in
menn hafa einnig átt frumkvæði
að nýungum á sviði iðnaðar.
Alla viðleitni ungra manna til
sjálfstæðs og hagnýts atvinnu-
rekstrar ber að styrkja eftir
föngum og hinir eldri og reynd-
ari þurfa jafnan að mæta með
skilningi hugmyndum og stórhug
ungra manna, þótt reynsluskort-
ur kunni að valda því, að allt
byggist ekki á nægilegu raunsæi.
Margur ungur maður, fullur eld-
móðs og glæstra drauma, hefur
illa farið, af því að hinir eldri
og reyndari hafa tekið honum
með kulda og kæruleysi.
★
Ég álít að frelsi og framfarir
verði og hljóti æt.íð að fylgjast
að. Enginn veit fyrir hvað býr
í æskumanni, og því verður að
| gefa honum tækifæri til að þrosk-
I ast og hverfa að þeim viðfangs-
efnum, sem hugur hans og hæfi-
leikar stefna til. Þrælsótti hefur
aldrei, sem betur fer, verið lynd-
iseinkenni íslendinga og því held
ég að einræðisstjórn geti ekki
ná$ tökum hér á landi, nema þá.
sem fullkomin harðstjórn, sem
myndi leiða til tortímingar fyrir *
þjóðina. Það hefur einnig sýnt
sig, að þjóðin er yfirleitt mjög
andvíg öllum höftum á athafna-
frelsi sínu.
Leiðin til aukins menningar-
þroska íslenzkrar æsku, er rækt-
un manngildisins á grundvelli
frelsis í skoðunum og athöfnum.
Ef þjóðin er hindruð í að þrosk-
ast eftir eðliseinkunn sinni, þá er •
hætt við að hún glati einnig sált
sinni, Saga íslenzku þjóðarinnar
er gleggst dæmi þess, að frelsið-
er forsenda framfai'a, bæði í and-
legum og veraldlegum efnum.
G. G. S.
SKÁK
Eftir ÁRNA SNÆVARR og BALDUR MÖLLER
DROTTNINGARFÓRN
KOTOVS
MARGT hefir óvænt skeð á skák
mótinu mikla í Sviss, sem nú er
að Ijúka. Fátt kbm þó svo á óvart
sem hin lélega frammistaða rúss-
neska stórmeistarans Kotovs í
fyrsta hluta mótsins. í fyrstu 8
skákunum fékk hann aðeins 2
vinninga (4 jafntefli og 4 töp).
Ekki kom það þó síður á óvart
er honum tókst að snúa alveg
við blaðinu. í næstu átta skák-
um fékk hann 6 (!) vinninga.
Ótrúleg frammistaða gegn slík-
um andstæðingum! Að maður nú
ekki tali um það, hve óvænt það
er um neðsta manninn í mótinu!
Hér birtist ein af vinningsskák-
um Kotovs úr þessum hluta móts-
i-ns (úr 14. umferð, 23. septem-
ber).
Til greina kemur nú gxf5 og f4.
27. g4xf5 g6xf5
28. Hgl—g2 f5—f4
29. Be3—f2 Hf7—f6!
Hv. er alveg grandalaus og
verður tæpast láð það. Nauðsyn-
legt 30. Hg4.
30. Rc3—e2
Hvítt: J. Auerbach
Svart: A. Kotov.
Gamal-indversk vörn
1. d2—d4 Rg8—f6
2. c2—c4 d7—d6
3. Rgl—f3 Rb8—d7
4. Rbl—c3 e7—e5
5. e2—e4 Bf8—e7
Þessi vörn má segja að hafi
verið undanfari Kongsindversku
varnarinnar, en Rússarnir hafa
tekið hana aftur fram úr hand-
raðanum,
6. Bfl—e2 0—0
7. 0—0 c7—c6
8. Ddl—c2 Hf8—e8
9. Hfl—dl Be7—f8
10. Hal—bl a7—a5
11. d4—d5 Rd7—c5
12. Bcl—e3 Dd8—c7
Liðskipun beggja er með ný-
tízkulegu sniði þótt í gamalli
byrjun sé.
13. h2—h3 Bc8—d7
14. Hbl—cl g7—g6
15. Rf3—d2 Ha8—b8
16. Rd2—b3 Rc5xRb3
17. Dc2xRb3 c6—c5
Fyrsta þætti er' lokið. Barátt-
unni á drottningarvæng hefir
lokið með jafntefli. Nú berst bar-
áttan yfir á hinn vænginn. Kóng-
arnir bera fram merkin!
18. Kgl—h2 Kg8—h8
19. Db3—c2 Rf6—g8
Nú gerist hv. of hægfara. Hann
ætti nú líklega að leika g4 og f4.
Ht
20. Be2—g4 Rg8—h6!
21. Bg4xBd7 Dc7xBd7
22. Dc2—d2 Rh6—g8
23. g2—g4 f7—f5
Nú nægði g4 ekki til að hindra
Í5.
24. f2—f3 Bf8—e7
25, Hdl—gl He8—f8
26. Hcl—fl Hf8—f7
30. Dd7xh3f!!
31. Kh2xDh3 Hf6—h6f
32. Kh3—g4 Rg8—f6f
33. Kg4—f5 Rf6—d7
34. IIg2—g5
Ekki dugði Rxf4, Hf8f 35. Kg4,
Hg8f og sv. mátar.
34. Hb8—f8f
35. Kf5—g4 Rd7—f6f
36. Kg4—f5 Rf6—g8f
Nú leikur Sv. nokkrum leikj-
um til þess að vinna tíma til um-
hugsunar.
37. Kf5—g4 Rg8—f6f
38. Kg4—f5 Rf6xd5f
39. Kf5—g4 Rd5—f6f
40. Kg4—f5 Rf6—g8f
41. Kf5—g4 Rg8—f6f
42. Kg4—f5 Rf6—g8f
43. Kf5—g4 Be7xHg5
44. Kg4xBg5 Hf8—f7!
45. Bf2—h4 Hh6—g6f
46. Kg5—h5 Hf7—g7!
Nú eru 17 leikir frá drottning-
arfórninni og nú fyrst kemur
árangurinn fyllilega í ljós. Mát-
hótun á h6!
47. Bh4—g5 Hg6xBg5f
48. K!i5—h4 Rg8—f6
49. Re2—g3 Hg5xRg3
50. Dd2xd6 Hg3—g6
51. Dd6—d8f Hg7—g8
gefst upp.
MOLAR
GRAHAM Green sagði nýlega,
að hann hefði ekki frá upphafi
ætlað sér að verða rithöfundur.
Einu sinni, sagði hann, langaði
mig mest af öllu til að leggja
fyrir mig verzlun og viðskipti,
enda vann ég um 15 ára skeið
í tóbaksfyrirtæki ejnu. En það
átti ekki fyrir mér að liggja —
og svo gerðist ég blaðamaður.