Morgunblaðið - 14.06.1956, Page 11

Fimmtudagur 14. júní 195fi
MORCVTSBLÁÐIÐ
11
Staiinistar sitja enn við
völd í Austur-Þýzkalandi
NÚ EK orðið miklu rólegra
í Berlín en var á valda-
árum Síalins. En fólk í Vesf-
ur-Berlín finnur þó enn til
nokkurs uggs, aðallega vegna
þess að það veit, að stjórn hins
austræna valds er þannig
háttað, að á einu dægri og
öllum að óvörum getur aftur
orðið breyting til hins verra.
Þannig mælti blaðamaður frá
Vestur-Berlín, Rudolf Zscheile,
sem hér var staddur um síðustu
helgi. Hann kom hingað í boði
Loftleiða til að sjá og heyra
hvernig Berlínar-börnunum sjö
líkaði dvölin á íslandi. Er hann
fréttamaður fyrir „Quick“, sem
er útbreiddasta vikurit Þjóðverja,
gefið út í milljón eintökum. Mbl.
notaði tækifærið til að rabba við
Rudolf, er hann var kominn hing-
að frá hinni umdeildu borg
Berlín.
HÆTTIR AÐ HANDTAKA
FERÐAFÓLK
Hann hélt áfram máli sínu á
þessa leið:
— Það er til dæmis um, að
nokkuð hefur hægzt um í Berlín,
að nú kemur það sjaldan eða
aldrei fyrir að Rússar handtaki
ferðafólk.
— Handtóku þeir áður ferða-
fólk?
— Já, eins og kunnugt er ligg-
ur Vestur-Berlín eins og eyja í
rússneska hernámssvæðinu. Ef
fólk þurfti að komast frá Vestur-
Berlín til Vestur-Þýzkalands og
hafði ekki ráð á að fara flug-
leiðis, var ekki um annað að
velja en að fara landleiðina yfir
Sovétsvæðið, annað hvort með
járnbraut eða eftir bifreiðabraut-
inni. Þá kom það fyrir að bæði
Rússar og austur-þýzka lögregl-
an stöðvaði ferð manna, tæki
menn fasta af handahófi og héldi
þeim nokkrar vikur eða mánuði
í fangelsum. En þessum aðför-
um hafa þeir nú alveg hætt.
— Aukast þá nokkuð samskipti
milli hernámssvæðanna?
— Það er nú ekki mikið raun-
hæft. En íþróttir virðast ætla að
verða góður tengiliður. Er nú
farið að halda ýmiskonar sam-
þýzk íþróttamót, t. d. í frjálsum
íþróttum og róðrum.
STALINISTAR ENN í
FULLU FJÖRI
— Iiafa Stalinistarnir fallið
í Anstur-Þýzkalandi?
— Nei, það er mjög athyglis-
vert, að meðan Stalinistarnir
hafa verið að falla og hreins-
anir farið fram í öllum Austur-
Evrópulöndunum hefur ekk-
ert verið aðgert í Austur-
Þýzkalandi. Enginn leiðandi
Stalinisti hefur enn fallið þar
og Ulbricht er enn við völd.
Aðeins beðið
effir að skriðan
faili einnig þar
Samtal við Kudolf Zsc-
heile blaðamann Quick.
— Og hverjar telja menn
orsakirnar til þessa?
— Það er ekki gott að segja.
En margir tala um það, að
Rússar bíði með slíkar aðgerð-
ir, þar sem þeir ætli að nota
stefnubreytingu í Þýzkalandi
í hrossakaup. Um þetta er samt
B. S. Benediktz i hópl nokkurra nemenda bókasafnsdeildarinnar.
Hann situr í miðju en vinstra megin við hann er skólastjórinn,
Mr. Irwin.
Efnilegur bókavörður
B. S. BENEDIKZ, sonur Eiríks
Benedikz sendiráðunauts í Lund-
únum, hefur getið sér mjög gott
orð við nám í Lundúna-háskóla.
Hann hefur nýlega lokið námi í
bókasafnsfræðum með mjög hárri
einkunn.
Þessi íslenzki námsmaður stund
aði fyrst nám við Oxford-háskóla
þar sem hann tók próf í enskum
bókmenntum með ágætiseink-
unn. Þvínæst tók hann að starfa
við bókasafn University College
í Lundúnum, þar sem hann skipu
lagði m. a. mikið safn af norræn-
um og íslenzkum bókmenntum.
Þá ákvað hann að hefja nám í
bókasafnsdeild Lundúnaháskóla.
Var hann mikils virtur í deild-
inni, m. a. kjörinn formaður
stúdentafélags deildarinnar.
Hann hefur góða söngrött og
hefur tekið þátt í flutningi ýmissa
söngleikja í Oxford og Lundún-
um.
Rudolf Zscheile fréttamaður
frá Berlín sýnir í samtalinu
hversu há jarðgöng Banda-
ríkjamanna undir markalín-
una voru. Þau voru mjög glæsi
leg, sagði hann, og lýst með
neon-Ijósum. Svo var laátt
undir loft að menn þurftu ekki
að beygja sig: —So hoch, — so
hoch, sagði hann.
ekkert vitaö me'ff vissu, breyt-
ingin getur komið hvenær sem
er.
ENGAR RAUNHÆFAR
BREYTINGAR
— Er rauða Hilda ennþá dóms-
málaráðherra í Austur-Þýzka-
landi?
— Já, engin breyting hefur
orðið á því ennþá. Hilde Benja
min hefur átt meginþáttinn í að
innleiða dómsmálakerfi Stalin-
ismans, sem nú er fordæmt svo
mjög í Rússlandi. Fyrir nokkru
gaf hún út yfirlýsingu um það,
að í ráði væri að sleppa mönn-
um úr fangabúðum og réttlæta
ýmiskonar mistök í dómsmálun-
um. En þar við situr enn og ekk-
ert raunhæft hefur verið gert í
þeim málum.
STALIN-STRÆTIÐ í BERLÍN
Og Rudolf Zsclieile heldur
áfram:
— Það er t d. athyglisvert,
að meðan verið er að afmá
- nafn Stalins af örnefnum í
Austur-Evrópu, stendur enn
nafnið á helzta auglýsinga og
áróðursverki kommúnistanna,
en það er skrautgatan Stalin-
Allee. En menn búast nú við
því að nafni á henni verði
breytt á hverri stundu og þá
e. t. v. að hún fái sitt fyrra
nafn: Frankfurter Allee.
FLÓTTAMANNA-
STRAUMURINN
— Þér segið að rólegt sé nú
orðið á þessum slóðum. —
Er þá ekki farið neitt að draga
úr flóttamannastrauminum til
Vestur-Berlínar?
— Nei, fólk er stöðugt að flýja.
Flóttinn er núna einmitt með
mesta móti. Þetta er vegna þess,
að svo virðist sem rólegra hafi
orðið á yfirborðinu og í því sem
snýr út á við, gagnvart öðrum
löndum og gagnvart Vestur-
Berlín. Inn á við gagnvart fólk-
inu, sem þar býr hefur lítil breyt-
ing orðið.
Enda þótt frjálsræði yrði meira
fyrir fólkið, er ég hræddur um
að flóttamannastraumurinn stöðv
ist seint með öllu. Því valda hin
mismunandi lífskjör. Ennþá er
matarskömmtun í Austur-Þýzka-
landi og það mjög þröng. Hins
vegar geta menn af þeir hafa
nóga peninga keypt sér viðbót-
arskammt í svonefndum HO-
búðum, en vörur þar eru dýrari
en svo að almúginn geti leyft
sér að verzla þar.
JARÐGÖNGIN
— Fáið þið blaðamenn úr
Vestur-Berlin að ferðast til Aust-
ur-Þýzkalands?
— Ekki inn í sjálft Austur-
Þýzkaland. Til þess þarf sérstakt
leyfi, sem sjaldan er veitt. En
um Austur-Berlín geta menn far-
ið eins og þeir vilja. Þar á meðal
kemur það stundum fyrir að
rússnesku hernaðaryfirvöldin
bjóða blaðamönnum að vestan á
fundi með sér.
— Hafið þér setið slíka blaða-
mannafundi?
Já, nýlega var ég meðal
fréttamanna, sem boðið var að
skoða jarðgöng er Bandaríkja-
menn höfðu gert undir takmarka-
línuna, til þess að setja hlust-
unratæki við mikilvæga síma-
línu, er liggur undir götu rétt
austan við takmörkin.
— Er það sannað að Banda-
ríkjamenn hafi gert þessi jarð-
göng?
— Já, það held ég að sé Ijóst.
Svo virðist sem jafnvel Rússarn-
ir dáðust að því, hve snilldar-
lega var gengið frá umbúnaðin-
um. Þetta voru um mannhæðar
há göng. Og þar höfðu þeir tengt
hlerunartæki við megin símalínu
rússnesku hernámsstjórnarinnar,
herlögreglunnar, austur-þýzku
stjórnarinnar og austur-þýzku
lögreglunnar. Munu þeir hafa
getað hlerað og tekið upp á segul-
bönd öll samtöl sem fóru fram
um þessa línu. Er álitið í Berlín,
að með þessu hafi könunum tek-
izt að leika vel á Rússana og
gera menn óspart gaman að
þessu.
SAMEINING VERÐUR ERFIÐ
— Haldið þér að nokkuð þok-
ist nær sameiningu Þýzkalands?
— Henni virðist lítið miða
áfram. Ef að Rússar hefðu góðan
vilja, gæti Þýzkaland sameinazt.
En þeir virðast ekki kæra sig
um það, að minnsta kosti ekki
nema í einhverjum þýðingar-
miklum stórpólitískum hrossa-
kaupum. Austur-þýzka stjórnin
leggur einnig fyrst og fremst
áherzlu á samstarf landshlutanna
(ko-eksistenz) en ekki samein-
ingu.
Með hverju árinu sem líður
mun verða erfiðara að sam-
eina landshlutana. Þar er við
feikn af vandamálum að glíma.
I báðum landshlutum er sjálf-
stæður her, efnahagslterfi og
atvinnukerfi er mjög frábrugð
ið, réttarkerfi allt og bókstaf-
lega allt líf manna er eins og
um tvo heima sé að ræða.
Þá má benda á, hve gjörólíkt
uppeldi barna og unglinga er í
þessum tveim landshlutum.
Unglingarnir í Vestur-Þýzkalandi
lifa eins og gengur og gerist á
Vesturlöndum. En unglingar í
Austur-Þýzkalandi fá • pölitískt
uppeldi, sem er m. a. fólgið í
mjög mikilli kennslu í kenning-
um marxismans og að þeir taka
þátt í undirbúningsherþjálfun.
Er það æskulýðsfylkingin, sem
tekur 16—18 ára unglinga bæði
drengi og stúlkur og æfir þau í
vopnaburði.
En þrátt fyrir þetta pólitíska
uppeldi er það álit mitt og
margra fleiri sem kynnzt hafa,
að unglingarnir aðhyliist yfir-
leitt ekki þessar kenningar.
Ef raunverulega frjálsar kosn-
ingar væru haldnar í Austur-
Þýzkalandi myndi yfirgnæf-
andi meirihluti þeirra kjósa
vestrænt lýðræði. Þ. Th.
Guðný Guðmundsdótflíf
prestsfrú frá Grlmsey
lækna, þótt lærir væru. Máttu
trúarinnar var meginstyrkur, eig
aðeins henni sjálfri, heldur öll
um sem kynntust henni. Með rc
semi og trúargleði hughreysl
hún aðra í sorgum og sjúkdóm
um, enda leituðu flestir á fun
hennar þegar á móti blés.
Hún var heittrúuð og þó öfgur
fjarri. Hinn fórnfúsi kærleiku
var henni allt og með honum sig
aði hún hverja raun, bæði sína
og annarra. Mér varð fyrst a
fullu ljóst hvern nauk Grímsey
ingar áttu í horni, þar sem fr
Guðný var, þegar mig sjálfa sótt
sorgir. Hve gott þá var að koma
Miðgarða geta þeir einir skilií
sem ratað hsifa í raunir og fundi
birtu og yl hinna hvítu töfr
fylla sál sína friði og ró.
Daginn, sem þau prestshjóni
fluttu héðan frá Grímsey. va
venjufremur dimmt í lofti o
drungalegt. Það var eins og eyja
sjálf tæki virkan þátt í dapui
leika fólksins, sem að vonui
harmaði brottför slíkra vina. O
mér finnst einhvern veginn a
birtan hafi aldrei orðið jafn skæ
hér og áður. Svo Ijósauðug vor
þau, þessi ágætu hjón.
Vertu sæl, vina mín og frænks
mér og öðrum þegar skuggsýn
var framundan, mun nú gera þé
veginn bjartan á þroskaleiður
framhaldslífsins.
Fædd 29. apríl 1869.
Dáin 29. apríl 1956.
\
KVEÐJA.
ÞEGAR mér barst að eyrum and-
látsfregn frændkonu minnar, frú
Guðnýjar, komu mér í hug orð
postulans: „Ferð mín hefur
heppnazt". Þessi yfirlætislausu
orð, en sannfærandi, eiga vel við,
þegar þessi ágæta kona hefur
lokið ferð sinni og litið er yfir
farinn veg hennar, á kveðju-
stund. Fáum hefur heppnazt gang
an betur um langa jarðvist, enda
hlaut hún að vöggugjöf og vega-
nesti mikið þrek, bæði andlegt
og líkamlegt og það, sem mestu
varðar, sterka fórnarlund, sem
gerði henni kleift að verða slíkur
verndari og huggari samferða-
manna sinni, sem raun bar vitni.
Heimili þeirra prestshjónanna,
frú Guðnýjar og séra Matthíasar,
var í senn skóli og líknarstofnun.
Þar áttu allir vísa leiðbeiningu
og fræðslu, sem vildu, og þar var
öllum rétt bróðurhönd, ef vanda
þurfti að leysa.
Frú Guðný var hneigð til lækn
inga, eins og annarra líknarstarfa
og mörgum reyndust læknisráð
hennar vel, enda höfðu allir
mikla trú á þeim, því allir vissu
að þau ráð voru gefin af fórn-
fúsum kærleika og mun það hafa
valdið miklu um að ráð hennar
reyndust oft betur en ýmissa
Kristín Valdimarsdóttir.